دندان قروچه یا Bruxism یک مشکل غیرارادی است که اغلب با استرس و اضطراب مرتبط است، افراد مبتلا به این عارضه دندان‌های خود را به صورت ناخودآگاه در هنگام بیداری و یا خواب روی هم فشار می‌دهند، در صورتی که این امر به طور مرتب اتفاق بیفتد، دندان‌ها آسیب می‌بینند و سایر عوارض بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود، در ادامه به بررسی علت بروز این عارضه و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.
دندان قروچه چیست؟
عارضه Bruxism یک اختلال شایع خواب است که به سایش دندان‌ها روی هم یا فشار دادن شدید آن‌ها گفته می‌شود، این مشکل در حدود ۱۰ درصد بزرگسالان و ۱۵ درصد کودکان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، این بیماری باعث بروز درد و ناراحتی در موارد زیر می‌شود:
- دندان‌ها
- عضلات فک
- مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
انواع براکسیسم
دندان قروچه به عنوان یک بیماری غیرارادی در خواب شناخته می‌شود، در برخی مواقع احتمال بروز این عارضه در بیداری و به صورت ارادی نیز وجود دارد، به طور کلی براکسیسم شامل دو نوع است که عبارتند از:
- براکسیسم بیدار
دندان قروچه بیدار با ساییدن و فشار دادن دندان‌ها بر روی هم در طول روز رخ می‌دهد، علت اصلی این عارضه، استرس، فشار روانی، عصبانیت، اضطراب یا تمرکز شدید روی چیزی است؛ در اغلب موارد براکسیسم بیدار را می‌توان با توجه بیشتر متوقف کرد و نیاز به درمان جدی ندارد، بهترین راه‌کار برای از بین بردن این نوع براکسیسم، مدیریت استرس و آموزش راه‌های آگاهی بخش برای کاهش تعداد دفعات بروز آن است.
- براکسیسم خواب
این نوع از براکسیسم در خواب اتفاق می‌افتد، در این صورت احتمال ایجاد آسیب در فک و دندان‌ها به دلیل عدم آگاهی از وقوع آن بیشتر است، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دندان قروچه در خواب این است که شما از میزان فشار و سایش دندان‌ها مطلع نیستید و این موضوع می‌تواند منجر به آسیب شدید همچون سردرد یا شکستگی دندان‌ها شود.
علت دندان قروچه
همیشه مشخص نیست که چه چیزی باعث دندان قروچه در افراد می‌شود، به طور کلی اصلی‌ترین دلایل ایجاد براکسیسم عبارتند از:
- استرس و اضطراب
- مصرف سیگار، الکل و مقدار زیادی کافئین
- مصرف برخی داروها، از جمله داروهای ضد افسردگی
- اختلالات خواب مثل خروپف و آپنه خواب
- قرار نگرفتن صحیح دندان‌ها روی هم
علائم دندان قروچه چیست؟
بروز علائم زیر نشان دهنده اختلال براکسیسم است:
- گوش درد
- سردرد
- درد صورت
- اختلال خواب
- درد عضلات فک
- قفل کردن عضلات فک
- احساس درد هنگام غذا خوردن
- دندان‌های لق و دردناک
- شکستگی یا لب پر شدن دندان‌ها
- سر و صدا ناشی از برخورد دندان‌ها
در صورت داشتن چنین علائمی می‌توانید برای مدیریت و از بین بردن آن‌ها با دکتر دندان پزشک نیتروطب در ارتباط باشید.
راه‌کار موثر برای پیشگیری از دندان قروچه
- از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند نوشابه، شکلات و قهوه خودداری کنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید.
- با نگه داشتن یک حوله گرم روی گونه خود و در جلوی نرمه گوش، عضلات فک خود را آزاد کنید.
- فشار ندادن دندان‌ها روی هم را با خود تمرین کنید، اگر متوجه این امر در طول روز شدید، نوک زبان خود را بین دندان‌های‌تان قرار دهید، این عمل باعث شل شدن عضلات فک شما می‌شود.
- از جویدن مداد یا هر چیز دیگری که غذا و خوردنی نیست، پرهیز کنید، از جویدن آدامس دوری کنید، زیرا باعث می‌شود عضلات فک به فشار دادن و ساییدن بیشتر دندان‌ها عادت کند.
راه‌کارهای موثر برای جلوگیری از ساییده شدن دندان‌های کودکان
- برای شل کردن عضلات، ماساژ و تمرینات کششی را امتحان کنید.
- قبل از خواب استرس فرزند خود را کاهش دهید.
- اطمینان حاصل کنید که مقدار زیادی آب در رژیم غذایی فرزندتان قرار دارد، کم آبی بدن ممکن است با اختلال براکسیسم مرتبط باشد.
بیشتر بخوانید: پوسیدگی دندان در کودکان؛ صفر تا ۱۰۰ از جلوگیری تا درمان
عوامل خطر بروز دندان قروچه
عوامل زیر احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهند:
- سن: این اختلال در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع‌تر است.
- شخصیت: افراد پرخاشگر، بیش فعال و رقابتی بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل هستند.
- وراثت: وجود سابقه دندان قروچه در خانواده، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده را بیشتر می‌کند.
- اختلالات: این عارضه می‌تواند با برخی اختلالات سلامت روان مانند صرع، پارکینسون، رفلاکس معده به مری، زوال عقل و اختلال ADHD (کمبود توجه، بیش فعالی) مرتبط باشد.
- داروها: این عارضه می‌تواند عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی باشد.
درمان دندان قروچه
در اغلب موارد براکسیسم نیاز به درمان ندارد، زیرا کودکان با رشد سنی دیگر با این مشکل روبرو نمی‌شوند و بیشتر بزرگسالان نیز آنقدر محکم به دندان‌های خود فشار نمی‌آورند که نیاز به درمان جدی برای آن باشد.
اما در صورتی که علائم دردناکی را تجربه کردید یا با آسیب‌های دندانی شدید مواجه شدید، باید حتما برای درمان آن اقدام کنید، به طور کلی درمان این اختلالال شامل موارد زیر می‌باشد:
۱- رویکرد دندان پزشکی
دکتر دندان پزشک در ابتدا برای درمان دندان قروچه بزگسالان در خواب از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- محافظ دهان: این ابزار که از لاستیک نرم ساخته شده و هنگام خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد، باعث جدا ماندن دندان‌ها از هم و جلوگیری ساییدگی آن‌ها می‌شود.
- اصلاح دندان‌ها: اگر سایش دندان‌ها توانایی جویدن غذا را مختل کند، دندان‌پزشک به روش ترمیم آسیب دیدگی دندان‌ها، شکل سطوح جویدنی آن را تغییر می‌دهد.
۲- روش روان‌شناختی
راه‌کارهای زیر می‌توانند علائم ناشی از براکسیسم را تسکین دهند و از بروز مجدد آن جلوگیری کنند.
- مدیریت استرس: برای درمان این عارضه می‌توانید روش‌های تقویت آرامش همچون مدیتیشن را به کمک روان‌شناس بیاموزید.
- تغییر رفتار: پس از اطلاع از این اختلال، باید با تمرینات مناسب زیر نظر دندان‌پزشک، عادت فشار دادن فک و دندان‌های خود را کنار بگذارید.
- درمان براکسیسم با بیوفیدبک (Biofeedback)
در این روش با تجهیزات نظارتی آموزش‌های لازم برای کنترل فعالیت ماهیچه فک به شما داده می‌شود.
۳- دارو درمانی
روش‌های درمان دارویی متداول عبارتند از:
- شل کننده‌های عضلانی
- تزریق بوتاکس
- داروی کاهش دهنده استرس و اضطراب
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
سخن پایانی
اگر شما هم مرتبا دندان‌های خود را هنگام خواب یا بیداری بر روی هم فشار می‌دهید، احتمالا دچار مشکل دندان قروچه یا براکسیسم هستید، همان‌طور که در این مقاله خواندید، این بیماری باعث بروز درد و ناراحتی‌های متعددی هم برای شما و هم اطرافیان‌تان می‌شود، اگر نگرانی خاصی در مورد دندان یا فک خود یا فرزندتان دارید، بهتر است به پزشک عمومی یا دندان پزشک مراجعه کنید، همچنین می‌توانید با رزرو کردن نوبت مشاوره از سایت ما، از بهترین پزشک نیتروطب به صورت آنلاین مشاوره بگیرید.
