از اصلی‌ترین نشانه‌های یائسگی آشفتگی و گرگرفتگی در خانم‌ها می‌باشند. موقعی که یک زن ۱۲ ماه پشت سر هم پریود نشود و دیگر به طور طبیعی نتواند حامله شود، یائسگی رخ می‌دهد. اغلب، سن آن بین ۴۵ سال تا ۵۵ سال می‌باشد ولی این امکان وجود دارد که پیش و پس از این طیف سنی هم رخ بدهد. بیشتر خانم‌ها برای گذشت این دوران به درمان نیاز ندارند. در ادامه مطالب در مورد یائسگی بیشتر توضیح خواهیم داد بنابراین اگر برای آشنایی بیشتر با این دوران علاقمند هستید ما را تا آخر مقاله همراهی کنید.
یائسگی چیست؟
یائسگی مرحله ای طبیعی از زندگی خانم‌ها می‌باشد که در آن قاعدگی صورت نمی‌گیرد. اغلب وقوع این دوران موقعی تایید می‌شود که یک زن ۱۲ ماه به طور پشت سر هم پریود نشود ولی این امکان وجود دارد که این کار در فاصله سنی ۴۵ الی ۵۵ سالگی نیز رخ بدهد.
در حقیقت یائسگی به طور اتفاقی رخ نمی‌دهد، اکثر خانم‌ها چندین سال تغییر در دوره‌های قاعدگی خود را پیش از قطع کامل تجربه می‌نمایند. در این زمان، اکثر خانم‌ها نیز نشانه‌های این دوران را تجربه می‌نمایند. یک خانم بعد از یک سال کامل بدون پریود شدن یائسگی را کامل نموده است. به طور تقریبی میانگین سنی برای قطع قاعدگی یک خانم ۵۱ سال می‌باشد.
اگر ۴۵ سال سن دارید و یا بیشتر از آن هستید و ۱۲ ماه به طور پشت سر هم قاعدگی نداشته‌اید، احتمال بیشتری وجود دارد که دچار یائسگی شده‌اید. بیشتر خانم‌ها این گروه به هیچ آزمایش آزمایشگاهی برای تایید این موضوع احتیاج ندارند، به ویژه اگر نشانه‌های این دوران همچون خشکی واژن یا گرگرفتگی داشته باشند.
اگر زیر ۴۵ سال سن دارید و قاعدگی برای شما اتفاق نمی‌افتد یا فکر می‌کنید ممکن است نشانه‌های یائسگی داشته باشید، حتماً باید به پزشک مراجعه نمایید و در این باره با پزشک صحبت کنید.
ممکن است به آزمایش به منظور اندازه‌گیری سطوح هورمونی ویژه احتیاج داشته باشید تا ببینید مشکل به خاطر این دوران می‌باشد یا این که موارد دیگر باعث بروز این اتفاق شده است.
بیشتر بوانید: سرطان در زنان؛ ۹ سرطان شایع و علائم آنها که باید بدانید
نشانه‌های یائسگی
تجربه هر زن از یائسگی منحصر به فرد می‌باشد. موقعی که این دوره به طور ناگهانی یا در مدت زمان کوتاه‌تری رخ بدهد، معمولاً نشانه‌ها شدیدتر می‌باشند. شرایطی همچون سرطان، هیسترکتومی(برداشتن رحم) و مصرف سیگار روی سلامت تخمدان‌ها تاثیرگذار می‌باشند و می‌توانند مدت زمان و شدت نشانه‌های یائسگی را در خانم‌ها بیشتر کنند. جدا از تغییرات قاعدگی، نشانه‌های پیش از آن، یائسگی و بعد از آن اکثراً یکسان می‌باشد. از معمول ترین نشانه‌های زود هنگام پیش از این دوران می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کمتر شدن دوره قاعدگی
- شدید یا ضعیف شدن قاعدگی در مقایسه با حالت طبیعی
- نشانه‌های مربوط به منبسط و منقبض شدن رگ‌ها همچون سرخ شدن، عرق شبانه و گرگرفتگی
به طور تقریبی ۷۵ درصد زنان حالت گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.
موقع نزدیک شدن به دوره یائسگی، تغییرات روانی و فیزیکی گوناگونی اتفاق می‌افتد که به آشکار شدن نشانه‌ها منجر می‌گردد. بعضی از نشانه‌ها پیش از آن آغاز می‌گردند و بعضی تا بعد از آن ادامه پیدا می‌کنند.
تغییرات پیش از یائسگی و در این دوره می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
- پایین آمدن قدرت باروری
قبل از شروع یائسگی و با نزدیک شدن به پایان مرحله باروری میزان استروژن در بدن کمتر می‌شود. بنابراین احتمال بارداری در این دوره خیلی کم می‌شود.
- بی‌نظم شدن قاعدگی
نخستین علائم نزدیک شدن یائسگی این می‌باشد که نظم قاعدگی به هم می‌خورد. این امکان وجود دارد که دیرتر یا زودتر از موعد رخ بدهد و شدت آن کم یا زیاد شود. اگر نسبت به تغییرات قاعدگی نگرانی دارید، خوب است به متخصص زنان مراجعه نمایید چرا که ممکن است این تغییرات حاکی از آن باشد که حامله یا بیمار باشید.
بیشتر بخوانید: قاعدگی نامنظم؛ علت و ۱۱ روش پیشگیری از اختلال های پریود
- احساس خشکی و ناراحتی در ناحیه واژن
این امکان وجود دارد که پیش از یائسگی و در طی آن در ناحیه واژن احساس خارش، ناراحتی و یا خشکی کنید. اگر این نشانه‌ها را داشتید، فرد موقع رابطه واژنی احساس درد و ساییدگی می‌کند. افزون بر این اگر پوست شما دچار ترک شود، احتمال عفونت بیشتر می‌شود. گاهاً موقع این دوران با آتروفی واژن مواجه می‌شوید. منظور از آن التهاب دیواره واژن، نازک شدن و خشکی آن می‌باشد. به کار بردن داروهای گوناگون روغن و مرطوب کننده می‌توانند تا حدودی در تسکین خشکی واژن و مسائل مربوط به آن موثر باشند.
- گرگرفتگی
موقعی که به یائسگی نزدیک می‌شوید، بروز این حالت طبیعی می‌باشد. در این حالت فرد در ناحیه بالای بدن خود به صورت ناگهانی احساس گرما می‌کند. این احساس از صورت، گردن یا قفسه سینه آغاز می‌گردد و به سمت بالا یا پایین ادامه پیدا می‌کند.
گرگرفتگی عوارض زیر را به دنبال دارد:
- تعریق
- بعضی افزون بر گرگرفتگی. تعریق شبانه یا لرز را نیز تجربه می‌کنند.
- گل افتادن پوست
به طور معمول یک سوال بعد از پایان یافتن قاعدگی افراد دچار گرگرفتگی خواهند شد ولی این امکان وجود دارد که این حالت تا ۱۴ سال بعد از یائسگی نیز اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید: نارسایی زودرس تخمدان (POF) چه علائمی دارد؟ + ۴ روش درمان
موقع یائسگی در خواب افراد مشکلاتی پدید می‌آید که ناشی از عوامل زیر می‌باشد:
- تعریق شبانه
- اضطراب
- تکرر ادرار
بیشتر بخوانید: استرس و اضطراب شدید؛ ۹ روش مقابله با آن + پادکست
پیشگیری از خوردن غذاهای چرب پیش از خواب و ورزش زیاد به کنترل این مشکل کمک بیشتری می‌کند. ولی اگر این شرایط تداوم یابد، خوب است به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
- تغییرات احساسی
اضطراب، افسردگی و پایین بودن انرژی در طول مدت یائسه شدن متداول و نرمال می‌باشد.
بدخلقی و زودرنج شدن در این برهه عادی می‌باشد. تغییرات هورمونی و مشکل داشتن در خواب، می‌توانند در این کار دخالت داشته باشند افزون بر این احساس فرد به یائسه شدن نیز در تغییر احساسات بی‌تاثیر نمی‌باشد.
به طور مثال، اضطراب نسبت به میل جنسی کم یا تمام شدن دوره باروری می‌تواند موجب افسردگی موقع یائسگی گردد.
هرچند که احساس زودرنجی، ناراحتی و خستگی موقع یائسگی نرمال می‌باشد، ولی این احساسات حتما نشان دهنده افسردگی نمی‌باشد. همینطور اگه نسبت به وضعیت خواب یا تغییرات مربوط به این دوره نگرانی داشتید، خوب است با پزشک خود صحبت کنید.
طبق پژوهش‌هایی که پزشکان انجام داده‌اند، در بعضی موارد بین خودکشی و یائسگی ارتباط وجود دارد. اگر کسی در این زمان به خودکشی فکر کند، باید از مشاور یا درمانگر یاری بطلبد.
مراحل یائسگی
یائسگی دارای سه مرحله است که عبارتند از:
- پیش یائسگی: زمانی می‌باشد که تغییرات هورمونی این دوره آغاز و سیکل قاعدگی نامنظم منجر می‌گردد. در این زمان، این امکان وجود دارد که فرد بعضی نشانه‌های یائسگی همچون گرگرفتگی را تجربه نماید.
- یائسگی: موقعی که تولید هورمون‌های مسئول قاعدگی قطع گردیده و فرد به مدت ۱۲ ماه پشت سر هم پریود نشده است. موقعی که این اتفاق بیفتد فرد وارد دوران پس از این دوره می‌شود.
- پس یائسگی: این زمان موقعی می‌باشد که نشانه‌های یائسه شدن همچون گرگرفتگی، ملایم گردیده یا به طور کل برطرف شده‌اند. این بازه تا پایان عمر انسان ادامه می‌یابد. فرد در این زمان باروری خود را از دست داده است چون تخمدان‌های او تخمک آزاد نمی‌کند.
دلیل یائسگی
دلیل اصلی یائسگی کم شدن نرمال هورمون‌های تولید مثلی در طی افزایش سن می‌باشد. موقعی که زنی نزدیک به اواخر دهه ۳۰ یا ابتدای دهه ۸۰ می‌شود، تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون در تخمدان‌های او کمتر می‌شود. این هورمون‌ها عوامل تنظیم کننده قاعدگی می‌باشند. با کم شدن مقدار این هورمون‌ها به مرور قدرت باروری زن نیز کمتر می‌شود.
این دوره به علت‌های دیگری نیز قبل از موعد طبیعی آن اتفاق بیفتد، همچون جراحی خارج کردن تخمدان‌ها، دلایل ژنتیکی، درمان سرطان همچون شیمی‌درمانی و جراحی برداشتن رحم.
عوارض یائسگی
بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلالات ادراری تناسلی، پوکی استخوان، اثر بر روی پوست و مو عوارض مربوط به یائسگی می‌باشند.
زندگی بعد از یائسگی فرق بیشتری با زندگی در طول سال‌های باروری شما ندارد. به خاطر داشته باشید که حتماً باید ورزش کنید، درست غذا بخورید و چکاپ‌های منظم انجام دهید. همچنین اگر به طور منظم به پزشک مراجعه نمایید، این کار موجب می‌گردد که زودتر از مشکلات تان مطلع گردید.
با مشاهده نشانه‌های یائسگی زود هنگام به چه دکتری مراجعه نماییم؟
با اینکه یائسگی یکی از برهه‌های طبیعی زندگی هر خانوم می‌باشد، موقعی که با نشانه‌های آن روبرو می‌شوید، باید به دکتر زنان مراجعه نمایید.
حاضر شدن برای این دوره، یکی از اصلی‌ترین مواردی می‌باشد که در رابطه با این اتفاق فیزیولوژیک وجود دارد. بعضی از روتین‌های زنانه شما باید تغییر یابد و فرم تازه‌ای به خود بگیرد. همچنین می‌بایست از بعضی از عادات ناسالم پرهیز کنید و به جای آنها شیوه‌های دیگری را در زندگی خود قرار دهید. خوب است با مشکلاتی که ممکن است پس از یائسه شدن با آنها روبرو شوید، آشنایی پیدا کنید و برای آنها آماده شوید. اگر نشانه‌های یائسگی زود هنگام را تجربه می‌نمایید، خوب است بدون اتلاف وقت، به دکتر زنان مراجعه نمایید.
بیشتر بخوانید: ترشحات واژن؛ هر آنچه باید بدانیم و ۸ علت ترشح واژن
نحوه تشخیص یائسگی
نشانه‌های این دوره برای شناسایی این اختلال به طور کامل کافی می‌باشند. بعضی وقت‌ها این امکان وجود دارد که شما به یائسگی زود هنگام مبتلا شوید. در این حالت ممکن است پزشک زنان برای شناسایی آن آزمایش خون از شما درخواست نماید. آزمایش خون به منظور بررسی هورمون‌های زیر انجام می‌گیرد:
- هورمون محرک تیروئید:
کم کاری تیروئید ممکن است نشانه‌هایی مشابه با یائسه شدن داشته باشد. به همین خاطر پیش از تایید یائسگی دیگر فاکتورها را بررسی می‌کنند.
- هورمون محرک فولیکول و استروژن:
با نزدیک شدن به دوره یائسگی سطح هورمون محرک فولیکول بیشتر می‌شود و سطح استروژن کاهش پیدا می‌کند.
- هورمون آنتی مولرین:
بدن شما این هورمون آنتی مولرین را در بافت‌های تولید مثلی خود تولید می‌کند. آنتی مولرین می‌تواند به پزشک کمک کند تا درباره ذخیره تخمک در تخمدان‌ها اطلاعات به دست بیاورد.
افزون بر این آزمایش خون، آزمایش ادرار و بزاق نیز به منظور شناسایی یائسه شدن در دسترس می‌باشند، ولی غیر قابل اعتماد بوده و پر هزینه هستند.
نحوه درمان یائسگی
برای درمان یائسگی نیازی به مراجعه پزشک نیست. با زیاد شدن سن درمان‌ها موجب کاهش نشانه‌ها و علائم این بیماری می‌شوند همچنین مدیریت و یا پیشگیری از ناراحتی‌های مزمنی در کاهش نشانه‌ها و علائم این بیماری نقش دارند.
در ادامه به معرفی چند مورد از این درمان‌ها می‌پردازیم:
یکی از مناسب‌ترین روش درمانی برای رفع گرگرفتگی‌های یائسگی، درمان هورمونی استروژن درمانی می‌باشد. پزشک معالج ممکن است با در نظر گرفتن سابقه پزشکی فردی و خانوادگی شما، کمترین دوز استروژن و کوتاه‌ترین دوره درمانی را برای رفع علائم این بیماری به شما توصیه کند. در صورتی که رحم شما برداشته نشده باشد، شما علاوه بر استروژن به پروستروژن نیز احتیاج دارید.
از دیگر مزایای استروژن می‌توان به پیشگیری از پوکی استخوان اشاره کرد. از جمله عوارض استفاده طولانی مدت از درمان هورمونی این است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و همچنین سرطان پستان را افزایش می‌دهد. اما شواهد نشان می‌دهند که شروع مصرف هورمون‌ها در دوران یائسگی برای تعدادی از زنان موثر بوده است.
بیشتر بخوانید: سرطان سینه یا پستان؛ ۱۰ نشانه و هرآنچه باید بدانیم
استروژن واژینال: برای رفع خشکی واژن می‌توان از کرم واژینال، قرص و یا حلقه، مستقیماً از طریق واژن، استروژن را استفاده کرد. این درمان سبب آزاد شدن اندکی استروژن می‌شود که توسط بافت‌های واژن جذب می‌شود. این درمان به رفع خشکی واژن، و کاهش ناراحتی در زمان نزدیکی و بعضی نشانه‌های ادراری منجر می‌شود.
گاباپنتین(نوروپنتین، گرالیس و غیره): گاباپنتین علاوه بر اینکه به درمان تشنج کمک می‌کند برخی شواهد نشان دهنده این است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک شایانی می‌کند. این دارو مناسب زنانی است که استروژن مصرف می‌کنند و یا گرگرفتگی‌های شبانه دارند.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی در یائسگی؛ تغذیه مناسب در این دوران
جمع‌بندی
یائسگی در خانم‌ها به معنای اتمام دوره باروری می‌باشد. در این دوره زنان به خاطر تغییرات هورمونی، از لحاظ فیزیکی و روحی تغییرات بیشتری را تجربه می‌کنند. از متداول‌ترین نشانه‌های یائسگی در خانم‌ها، تغییرات خلقی و احساس گرگرفتگی می‌باشند. به طور میانگین عوارض یائسگی در سن ۵۱ سالگی رخ می‌دهد. برای درمان این حالت روش پزشکی وجود ندارد. تنها می‌توان از به وجود آمدن ناراحتی‌های ناشی از آن پیشگیری نمود که در این مقاله درباره شیوه کنترل آن بحث کرده‌ایم.
