نفخ نوزاد؛ مراقبت و توجه‌های ویژه برای والدین برای درمان

نفخ نوزاد به وضعیتی اطلاق می‌شود که نوزاد به طور متناوب و مکرر هوایی از دست و دهان خود بیرون می‌کند. این فعالیت می‌تواند به صورت قطره‌ای (نفخ قطره‌ای) یا به شدت بیشتر (نفخ قوی) رخ دهد. نفخ نوزاد ممکن است بارها در طول روز اتفاق بیفتد و برخی از نوزادان ممکن است به مدت محدودی نفخ کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به طور مداوم نفخ کنند.

در صورتی که کودک شما بدون هیچ دلیلی بهانه‌گیری و بی‌قراری می‌کند، به احتمال زیاد به خاطر درد ناشی از نفخ شکم و معده است. نوزادانی که نفخ دارند، معمولاً پاهای خود را بالا برده و سپس به بیرون کش داده و در عین حال پشتشان را قوس می‌دهند. این علائم می‌تواند نشانه قولنج نوزاد یا ریفلاکس معده هم باشد. اگر شما نیز نوزادی دارید که این علائم را در او مشاهده می‌کنید و می‌خواهید با راه‌های درمان آن آشنا شوید تا آخر این مقاله با ما همراه شوید. چراکه ما در این مقاله قصد داریم شما را به صورت کامل با نفخ نوزاد آشنا کنیم.

نفخ نوزاد چیست؟

به تجمع هوا در معده و روده‌ها در حدی که موجب اتساع شکم و ناراحتی کودک شود، نفخ نوزاد گفته می‌شود که معمولا با خروج گاز از مقعد همراه است. نوزادانی که هوای زیادی بلع می‏‌نمایند، نوزادانی که بیشتر از حد شیر مصرف می‌کنند و همچنین نوزادانی که تغذیه کاملی ندارند، بیشتر به این مشکل دچار می‏‌شوند. گاهی امکان دارد حساسیت عامل ایجاد نفخ نوزاد باشد.

علت نفخ نوزاد

 مشکلات نفخ شکم نوزاد معمولا بلافاصله یا موقعی که نوزادان تنها چند هفته دارند، آغاز می‌شود. خوشبختانه، اکثر نوزادان در سن ۴ تا ۶ ماهگی بهتر می‌شوند. با این حال، معمولا نفخ معده نوزاد به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

• بلعیدن هوا موقع شیر دادن یا گریه کردن
• سیستم گوارشی توسعه نیافته
• حساسیت‌ غذایی به انواع خاصی از شیر خشک یا غذاهای مصرفی مادر

بیشتر بخوانید: رفلاکس در نوزادان؛ ۶ روش درمان قطعی رفلاکس نوزادان

علائم نفخ نوزاد

علائمی وجود دارند که موقع نفخ شکم نوزاد و کودک پررنگ می‌شوند. با شناخت این علائم، بهتر می‌توانید نفخ نوزاد را تشخیص دهید. این علائم عبارتند از:

• بی‌قراری و گریه کودک برای ساعت‌ها یا حتی بیشتر از یک روز ناراحتی
• کج‌خلقی مداوم کودک
• بروز اختلالاتی در خواب و خوراک بچه
• گریه‌کردن کودک بدون دلیل
• جمع‌ نمودن پای کودک در شکمش

نحوه تشخیص نفخ نوزاد و قولنج

ممکن است، نوزاد مبتلا به نفخ باشد ولی فک کنید قولنج شده است.

 قولنج با نفخ متفاوت است. قولنج در نوزادان عللی فراتر از یک سیستم گوارشی توسعه نیافته داشته و ممکن است به علت تحریک بیش از اندازه یا سیستم عصبی ناکامل روده ایجاد شود.

نحوه تشخیص ابتدایی این دو اختلال به این شکل است که اگر نوزاد در روز اول تولد خود به گریه شروع کند، به احتمال زیاد قولنج شده است تا نفخ ساده شکمی! به ویژه اگر این گریه‌ها ادامه یافته و حداقل سه ساعت و به مدت سه بار در هفته تکرار گردد.

نوزادان دچار قولنج، اغلب تسلی‌ناپذیر بوده و گریه‌های مکرر و شدیدی دارند که قادر است به جیغ زدن‌های طولانی تبدیل گردد.

اما نوزادانی که به نفخ شکم مبتلا هستند ممکن است کج خلق شده، گریه کرده و بیش از حد معمول عصبانی باشند، پاهای خود را به طرف سینه خود آورده و لگد بزنند یا مشکل خواب داشته باشند. تمام این حرکات برای این می‌باشد که قادر باشند سیستم گوارش خود را از انقباض رها کرده و راحت شوند.

بیشتر بخوانید: دندان درآوردن نوزاد؛ ۵ راهکار برای تسکین درد آن + فیلم

درمان نفخ نوزاد

 تلاش برای نوشیدن سریع شیر معمولا باعث می‌شود که کودک مقدار زیادی هوا را به همراه شیر مادر بلع کند و به این ترتیب نفخ نوزاد ایجاد می‌شود. توصیه می‌شود برای پیشگیری از ایجاد نفخ قبل از اینکه به کودک خود شیر بدهید سینه خود را ماساژ داده و از پاشیده شدن شیر مادر در دهان نوزاد جلوگیری کنید. در اکثر مواقع با استفاده از این روش به درمان نفخ نوزاد نیازی نخواهید داشت.

برای شیردادن آرام به کودک درحالی‌که کودک شکم به شکم با شما است، به پشت خوابیده و در این حالت سر کودک را بالای سینه‌ی خود قرار دهید. نیروی جاذبه سبب کند شدن جریان شیر می‌شود.

برای اکثر مادران، در چند هفته اول که شیر مادر به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد، بعد از مدتی این افزایش به کمک هورمون‌های مخصوصی تنظیم می‌گردد قبل از این امر ناخودآگاه امکان دارد به کودک خود بیش از حد شیر دهید و به این ترتیب در نوزاد نفخ ایجاد کنید‌. پس از دیگر راه‌های درمانی نفخ نوزاد دادن شیر به اندازه به نوزاد است.

زمانی که بدن مادر به‌شکل طبیعی متوجه شد نوزاد شما به چه مقدار شیر نیازمند است تولید شیر مادر در پاسخ به عرضه و تقاضا تنظیم می‌نماید. این کار معمولا حدود ۴ هفته بعد از زایمان ایجاد می‌شود.

هم‌چنین مصرف برخی از مواد غذایی توسط مادر سبب ایجاد نفخ در نوزادان می‌شود برای درمان این بیماری باید مادر شیرده از مصرف مواد غذایی نفاخ پرهیز کند.

لازم به ذکر است که گریپ واتر یک داروی گیاهی مایع جهت درمان نفخ نوزادان می‌باشد و به عنوان یک درمان طبیعی از آن استفاده می‌شود اما FDA آن را تایید نمی‌نماید. پس ایمنی و اثربخشی آن به خوبی بررسی نشده است.

اگر بخواهید از این قطره استفاده کنید حتما باید زیر نظر دکتر اقدام نمایید و ببینید نوزادتان چگونه به این درمان پاسخگو خواهد بود‌. در صورتی که تفاوتی به دست نیاید با پزشک خود مشورت نموده و از سیمتیکون استفاده نمایید.

قطره مایلیکن هم توسط برخی از دکترها برای درمان نفخ نوزاد تجویز می‌شود و به کودک کمک می‌نماید تا به صورت طبیعی آن‌ها را دفع کند. عوارض این قطره بسیار نادر است ولی امکان دارد کودک نسبت به دارو واکنش آلرژیک نشان دهد در این صورت حتما قبل از مصرف یا در صورت مشاهده عوارض با دکتر مشورت نمایید.

بیشتر بخوانید: با بی قراری نوزاد خود چه کنیم؟ ۳ راهکار موثر را در اینجا بخوانید

تاثیر تغذیه بر نفخ نوزاد

چند علت احتمالی برای نفخ نوزاد وجود دارد. بعضی از افراد بر این باورند که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند از کل غذاهایی که مادر مصرف نموده و در شیر او موجود است، تأثیر می‌پذیرند و بعضی از مادران هم احساس می‌کنند که غذاهای اسیدی و لبنیات اضافی در رژیم غذایی آن‌ها موجب کج خلقی و ناراحتی نوزاد می‌گردد.

با این وجود، واقعیت این است که نفخ نوزاد تنها مربوط به آن‌چه مادر می‌خورد، نیست. حتی در صورتی که نوزاد با شیشه شیر تغذیه گردد، امکان دارد نسبت به شیر خشک واکنش نشان دهد و این عدم تحمل غذایی معمولا به شکل گاز معده و نفخ ظاهر می‌گردد. از شایع‌ترین دلایل هم بلعیدن هوای بیش از اندازه حین خوردن می‌باشد که قادر است سبب ایجاد گاز در معده شود.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی شیردهی؛ تغذیه دوران شیردهی مادر چگونه باید باشد؟

توصیه می‌شود در دوران شیردهی مصرف برخی از مواد غذایی که موجب نفخ نوزاد می‌شوند، محدود شوند. این مواد غذایی عبارتند از:

• نوشیدنی‌های دارای کافئین، مانند قهوه، چای، نوشابه و غیره.
• میوه‌های دارای اسید سیتریک، مانند توت فرنگی، مرکبات، گیلاس و آناناس
• سبزیجات چلیپایی، مانند کلم، کلم بروکسل و گل کلم
• لبنیات و تخم مرغ
• غذاهای بسیار تند
• سیر و پیاز
• خیار
• هندوانه
• گوجه سبز، آلوها و آلوچه
• هلو و شلیل
• حبوبات به خصوص عدس، نخود و لوبیا
• شیر گاو
• بادمجان

بشتر بخوانید: آبریزش دهان نوزاد و کودک| انواع، ۷علت و درمان های آن

جمع بندی

نفخ نوزاد به علت‌های مختلفی مانند، نارس بودن سیستم گوارش، عدم بلع درست نوزاد و به مواد غذایی که مادر مصرف می‌کند وابسته است. نفخ کودکان معمولا با دردهای شکمی و بی‌قراری کودک همراه می‌باشد و حتی امکان دارد نوزاد و یا کودک دچار یبوست و بیماری‌های گوارشی دیگر شود؛ به همین خاطر درمان نفخ نوزاد ازجمله مسائلی است که اگر مادر متوجه آن شود باید حتما به نوع تغذیه خود دقت نموده و به پزشک مراجعه نماید.

پزشک با تجویز دارو و قطره به درمان نفخ شدید نوزاد کمک می‌کند. لازم به ذکر است که برای جلوگیری از نفخ نوزاد می‌توان به پزشک متخصص تغذیه نیز مراجعه کرد تا با یک تغذیه مناسب و عدم مصرف غذاهای نفاخ از نفخ نوزاد پیشگیری نماید.