سرطان روده یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی که هر ساله افراد بسیاری دچار آن می‌شوند. درست است که افراد مسن و سالخورده بیشتر از بقیه دچار سرطان روده می‌شوند، اما در مواردی ممکن است جوانان نیز به این بیماری مبتلا شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا از علائم و نشانه‌های سرطان روده آگاهی و شناخت کامل داشته باشید تا در صورت بروز، به موقع تشخیص داده و درمان را شروع کنید.
سرطان روده چیست؟
یکی دیگر از سرطان‌های رایجی که بسیاری از افراد در سراسر جهان به آن مبتلا می‌شوند، سرطان روده است. ممکن است همه افراد در هر سنینی به این بیماری دچار شوند که اغلب، افراد مسن و سالخورده به سرطان روده مبتلا می‌شوند. این سرطان در روده بزرگ اتفاق می‌افتد.
روده بزرگ در بخش پایانی دستگاه گوارش قرار دارد. بهتر است بدانید که برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان روده ابتدا قابل تشخیص نیستند، ولی اگر اطلاعات و شناخت کافی از این سرطان را داشته باشیم می‌توانیم از بروز آن پیشگیری کنیم. اگر دچار سرطان شدید جای نگرانی نیست. اگر به زودی و به موقع تشخیص داده شود، با مراجعه به پزشک می‌توان به راحتی آن را درمان کرد.
سرطان روده از کجا شروع می‌شود؟
هنگامی که در روده بزرگ یا راست روده، سلول‌ها رشد غیر طبیعی داشته باشند سرطان به‌وجود می‌آید که به این رشد غیر طبیعی سلول‌ها پولیب گفته می‌شود. با گذشت سال‌ها ممکن است بعضی از پولیپ‌ها به سرطان تبدیل شوند.
لازم به ذکر است که برخی از پولیپ‌ها به سرطان تبدیل می‌شوند نه تمامی آن‌ها. باتوجه به نوع پولیپ‌ها احتمال تغییر پولیپ وجود دارد. در ادامه دو نوع پولیپ اصلی را ذکر می‌کنیم:
- پولیپ‌های آدنوماتوز (آندوم)
پولیپ‌های آندوم در بعضی مواقع به سرطان تبدیل می‌شوند، به همین خاطر به عنوان یک وضعیت پیش سرطانی شناخته شده‌اند.
- پولیپ هایپیر پلاستیک و پولیپ‌های التهابی
این پولیپ‌ها بسیار شایع هستند، اما در حالت کلی به آن‌ها پیش سرطانی نمی‌گویند.
از دیگر مواردی که سبب ایجاد پولیپ شده و باعث می‌شود فرد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده باشد، کولورکتال‌های فرد می‌باشد که عبارتند از:
اگر بیش از دو پولیپ وجود داشته باشد.
اگر پولیپ بزرگتر از یک سانتی‌متر باشد.
اگر پس از برداشتن دیسپلازی در پولیپ مشاهده شود.
یکی دیگر از بیماری‌های پیش سرطانی، دیسپلازی نام دارد. هنگامی که در روده بزرگ سلول‌های سرطانی وجود داشته باشد با انجام آزمایش‌های دقیق می‌توان مطمئن شد که فرد سرطان روده دارد.
قسمت‌های تشکیل دهنده روده بزرگ
برای اینکه شناخت کاملی از سرطان روده داشته باشید، بهتر است از قسمت‌های تشکیل دهنده روده بزرگ و راست روده آشنا شوید.
روده بزرگ شبیه لوله ای ماهیچه‌ای است که یک و نیم متر طول دارد. در ادامه جزئیات دقیق تری از روده بزرگ اشاره شده است.
- بخش اول
در ابتدا کیسه ای به نام سکوم نام دارد که غذا بدون هضم از روده کوچک وارد آن می‌شود. سپس در بالای سکوم، بخشی به نام کلون صعودی وجود دارد که در راست شکم به سمت بالا حرکت می‌کند.
- بخش دوم
بخش دوم نیز روده بزرگ عرضی نام دارد که از سمت راست به چپ امتداد دارد.
- بخش سوم
بخش سوم نیز کلون نزولی نام دارد که از سمت چپ به سمت پایین می‌آید.
- بخش چهارم
بخش چهارم روده بزرگ سیگموئید نام دارد و به شکل S می‌باشد.
علائم سرطان روده
به طور کلی در مراحل ابتدایی ممکن است سرطان روده یا کولورکتال بدون نشانه یا با علائم بسیار خفیفی همراه باشد.
در برخی مواقع دیگر نیز ممکن است در همان مراحل اولیه نشانه‌های قابل توجهی از خود نشان دهد.
نشانه‌های سرطان روده احتمال دارد تا زمانی که بیماری وارد مرحله II نشده، بروز نکند. به همین دلیل توصیه می‌شود افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان روده یا رکتوم هستند، حتما آزمایش غربالگری منظم را از طریق کولونوسکوپی انجام دهند. حتما درباره آزمایش غربالگری منظم با پزشک خود صحبت کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
دقت کنید که حتما باید افراد مسن و بزرگسال، همچنین افراد زیر پنجاه سال و افرادی که سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری را دارند، آزمایش‌های غربالگری سرطان روده را انجام دهند.
بهتر است بدانید سرطان روده، علائم بسیار متفاوتی دارد ازجمله این علائم می‌توان به بواسیر، سندروم روده تحریک پذیر، عفونت و بیماری التهابی روده را نام برد و این علائم نشان می‌دهد که احتمال دارد به این بیماری مبتلا باشید. پس حتما هرگونه علائمی مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
آزمایش‌های متعددی برای تشخیص سرطان روده بزرگ وجود دارند. آزمایش‌های نظیر کولونوسکوپی یا برخی روش‌های آندوسکوپی، آزمایش مدفوع یا سایر تست‌های آزمایشگاهی، MRI، سی تی اسکن یا PET/CT اسکن ازجمله راه‌های تشخیص سرطان روده می‌باشند.
نشانه‌های هشدار دهنده اولیه سرطان روده
به طور کلی بیشتر سرطان‌ها در کولون یا رکتوم از پولیپ‌ها به وجود می‌آیند، در نتیجه فرد بیمار غربالگری را انجام می‌دهد تا مشخص شود که توده سرطانی وجود دارد یا خیر، در صورت مشاهده پزشکان فورا آن را برداشته و مانع از رشد آن و بروز سرطان می‌شوند.
کاهش وزن ناگهانی و یا رشته ای و نازک شدن مدفوع از نشانه‌های هشدار دهنده اولیه سرطان روده بزرگ می‌باشند. برخی از علائم اخطار دهنده اولیه سرطان روده شامل موارد زیر می‌باشند:
- مدفوع رشته ای یا باریک تنسموس
- خونریزی رکتال به رنگ قرمز روشن یا تیره
- فرد بیمار نیاز به تخلیه روده دارد، اما چیزی از آن خارج نمی‌شود.
- کم خونی به دلیل کمبود آهن
- درد دائمی شکم
- کاهش وزن.
لازم به ذکر است که این علائم ممکن است بر اثر داشتن بواسیر یا بیماری‌های التهابی روده نیز رخ دهد، اما شما حتما این علائم را با پزشک درمیان بگذارید تا مورد بررسی قرار بگیرد. اگر خون گهگاهی در مدفوع مشاهده شود، باید جدی بگیرید و به پزشک مراجعه نمایید.
- نشانه‌های موضعی سرطان روده
نشانه‌های موضعی مواردی هستند که روده بزرگ و رکتوم را تحت تأثیر قرار می‌دهند و بر سایر اندام‌ها اثر نمی‌گذارند. از شایع‌ترین نشانه‌های موضعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسهال
- یبوست
- خونریزی مقعد
- وجود خون در مدفوع
- نفخ شکم یا گرفتگی و ناراحتی در این بخش
- مدفوع باریک‌تر از حد عادی
- احساس خالی نشدن کامل روده
هنگامی که این نشانه‌های احتمالی سرطان روده را در مدت زمان طولانی در خود مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کرده و این موضوع را با یک متخصص در میان بگذارید.
- نشانه‌های سیستمیک سرطان روده
نشانه‌های سیستمیک سرطان روده علاوه بر دستگاه گوارش ممکن است بر کل بدن فرد تأثیر بگذارد. علائم سیستمیک سرطان روده نظیر از دست دادن اشتها و کاهش وزن غیر قابل پیش بینی، حالت تهوع، استفراغ زردی، احساس خستگی، ضعف و کم خونی می‌باشند.
بیشتر بخوانید: افزایش اشتها؛ ۱۶ راهکار عملی و موثر برای آن
- نشانه‌های سرطان روده بزرگ
در مراحل اولیه سرطان روده بزرگ، هیچ علائم خاصی نداشته و بدون علامت است. نشانه‌های اولیه معمولا بر روده بزرگ تأثیر گذاشته و سبب تغییر عادات روده می‌گردد. هنگامی که سرطان رشد و بزرگ می‌شود در سراسر بدن منتشر شده و علائم سیستمیک نظیر خستگی و کاهش وزن بر تمام بدن شما تأثیر می‌گذارد. سایر تغییرات در عادات روده که امکان دارد از نشانه‌های سرطان کولون باشد، در ادامه ذکر شده است:
- تغییر در تکرار حرکات روده
- یبوست
- تغییر غلظت مدفوع یعنی بعضی مواقع سفت بوده و بعضی مواقع آبکی است.
- مشاهده خون در مدفوع به صورت لکه‌های قرمز روشن یا تیره
- خونریزی مقعد
- نفخ
- درد شکمی
- گرفتگی شکم
- عدم تخلیه کامل روده
بیشتر بخوانید: همورویید؛ ۳ دروغی که تبلیغات در موردآن به شما می گویند!
- نشانه‌های سرطان رکتال یا مقعد
اگرچه نشانه‌های سرطان رکتال معمولا شبیه به برخی از بیماری‌های روده ای مانند کولیت، اولسراتیو یا بیماری کرون می‌باشد، اما به طور کلی علائم بیماری التهابی روده پس از طی چند دوره درمان بهبود می‌یابد.
علائم سرطان رکتال با رشد و بزرگ شدن سرطان، شدت یافته و پایدار تر می‌گردد. تومور‌های موجود در داخل روده باعث تغییر شکل یا فرکانس حرکات روده می‌شوند.
ممکن است در مواردی سرطان به مقعد یا روده بزرگ انتشار یافته و سبب شدیدتر شدن علائم شود.
نشانه‌های سرطان رکتال سبب تغییر در عادات روده می‌شود که شامل یبوست، اسهال، مشاهده خون در مدفوع، تغییر شکل یا اندازه مدفوع و عدم تخلیه روده می‌باشند.
- نشانه‌های سرطان متاستاتیک روده
بیمارانی که به سرطان متاستاتیک روده مبتلا هستند معمولا به علائم قبل از تشخیص بیماری بی توجهی می‌کنند. نشانه‌های سرطان کولورکتال متاستاتیک به شکل و اندازه تومور و محلی که سرطان در خارج از روده بزرگ یا مقعد منتشر شده است بستگی دارند. بر فرض مثال:
زمانی که استخوان‌ها صدمه دیده اند، علائم آن ممکن است درد، یبوست، شکستگی و یا میزان بالای کلسیم باشد.
اگر ریه‌ها به سرطان مبتلا شوند، علائمی مثل مشکل در تنفس، تنگی نفس، سرفه درد یا خستگی بروز می‌یابد
در صورت ابتلا شدن کبد به سرطان، علائمی نظیر تهوع، متورم شدن پا‌ها و دست‌ها، احساس خستگی، چاقی شکم و یا زردی در بدن مشاهده می‌شود.
زمانی که غدد لنفاوی شکم مبتلا شود، علائمی نظیر نفخ، متورم شدن شکم و یا از دست دادن اشتها رخ می‌دهد.
علائمی نظیر سردرد، از دست دادن حافظه، سرگیجه، تاری دید یا دوبینی، مشکل در صحبت یا تشنج از جمله مواردی هستند که اگر مغز یا نخاع به سرطان مبتلا شوند رخ می‌دهند.
روش‌های جلوگیری از سرطان روده
راه‌ها و روش‌های گوناگونی برای جلوگیری از بروز سرطان روده وجود دارند که عبارتند از:
- غربالگری سرطان روده بزرگ
طبق توصیه پزشکان، افرادی که پنجاه سال سن دارند، باید این آزمایش را انجام دهند، زیرا بزرگسالان و افراد سالخورده بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده هستند.
- تغییر سبک زندگی
تمامی افراد با اصلاح سبک زندگی و با تغییر عادات بد روزمره خود، می‌توانند از خطر ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند. از جمله مواردی که در اصلاح سبک زندگی باید رعایت شوند شامل موارد زیر می‌باشند:
استفاده کردن از انواع و اقسام میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس دار، زیرا میوه‌ها و سبزیجات دارای مقادیر زیادی از ویتامین‌ها، ماده معدنی و آنتی اکسیدان‌ها هستند که باعث جلوگیری از بروز سرطان می‌شوند.
- پرهیز از مصرف الکل
توصیه می‌شود از مصرف الکل به شدت خودداری کنید، چون برای بدن مضر می‌باشد و سبب بروز برخی از سرطان‌ها می‌شود.
- پرهیز از کشیدن سیگار
بهتر است از استعمال دخانیات پرهیز کنید تا بدن سالمی داشته باشید. اگر فرد سیگاری هستید از پزشک خود برای ترک آن کمک بگیرید و توصیه‌های وی را رعایت کنید.
- ورزش کردن
بهتر است هر روز نیم ساعت ورزش را در برنامه روزانه خود قرار داده و انجام دهید.
- وزن متعادل
سعی کنید یک برنامه ورزشی و رژیم غذایی مناسب داشته باشید تا در یک وزن ایده آل بمانید و با رعایت همیشگی آن بدن سالم و تندرستی داشته باشید.
آزمایش‌های غربالگری سرطان روده
آزمایش‌های غربالگری سرطان روده شامل موارد زیر می‌باشند:
- آزمایش‌های ایمونو شیمیایی مدفوع (FIT)
این آزمایش از روی خون‌های پنهان موجود در مدفوع انجام می‌شود. رگ‌های خونی که در پولیپ‌ها و یا در سرطان بزرگتر وجود دارند، اغلب شکننده هستند و هنگام مدفوع صدمه دیده و در مدفوع مشاهده می‌شوند.
- آزمایش DNA مدفوع
سرطان روده یا سلول‌های پولیپ اغلب حاوی جهش ژنتیکی DNA در ژن‌های خاص هستند و سلول‌هایی که دارای این جهش‌ها هستند، وارد مدفوع می‌شوند و با آزمایش مدفوع و مشاهده و بررسی آن‌ها مشخص می‌شود که فرد سرطان روده دارد.
- کولونوسکوپی
در این روش پزشک روده بزرگ و راست روده را بررسی می‌کند تا ببینید شکل طبیعی دارند یا خیر.
قبل از انجام کولونوسکوپی باید قرص و شربت‌های ملین استفاده کنید تا روده تان تمیز و تخلیه شده باشد. سپس پزشک یک لوله باریک که دارای دوربین است را وارد روده کرده و آن را بررسی می‌کند.
بیشتر بخوانید: آندوسکوپی و کولونوسکوپی؛ بررسی جامع و نکات مهم
روش‌های درمان سرطان روده
برای درمان سرطان روده روش‌های متعددی وجود دارند که این روش‌ها به قرار زیر می‌باشند:
- جراحی
این روش درمانی، در درمان سرطان‌ها کاربرد بسیاری دارد. در عمل جراحی سرطان روده رود باید کاملا تمیز و پاک باشد و خوردن داروهایی که توسط پزشک تجویز شده توصیه می‌گردد. این داروها دارای میلن می‌باشند که کار پاکسازی روده شما را انجام می‌دهند.
- کولکتومی
طبق این روش درمانی بخشی از روده بزرگ برش داده می‌شود یا به طور کلی حذف می‌شود. این قسمت برداشته شده از روده سگمنتال نامیده می‌شود.
معمولا حدود یک چهارم تا یک سوم روده با توجه به اندازه و محل سرطان برداشته می‌شود.
در صورتی که همه‌ی رود بزرگ حذف شود این عمل را کلکتومی می‌نامند. معمولا این روش را انجام نمی‌دهند به جز در مواردی که سرطان، مشکلاتی مانند صدها پولیپ در روده بزرگ به وجود بیاورد از این روش درمانی استفاده می‌گردد.
- شیمی درمانی سیستمیک
در این روش درمانی داروها به طور مستقیم وارد خون می‌شوند یا امکان دارد به صورت خوراکی مصرف گردند.
این داروها وارد جریان خون شده و به ناحیه‌های مختلف بدن می‌رسند.
شیمی درمانی سیستمیک از گسترش سرطان به نقاط دیگر بدن می‌تواند پیشگیری کند.
- شیمی درمانی منطقه‌ای
این روش درمانی به گونه‌ای انجام می‌شود که بر روی سلول‌های سرطانی تمرکز می‌کند. در این روش عارضه‌های جانبی کاهش یافته و رسیدن دارو‌های شیمیایی را به نقاط دیگر بدن محدود می‌نمایند.
برای آکاهی از تاثیرات شیمی درمانی و روش های آن مقاله ی شیمی درمانی را مطالعه کنید
جمع بندی
سرطان روده یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که هر ساله افراد بسیاری دچار آن می‌شوند. علائم و نشانه‌های سرطان روده در مراحل ابتدایی ممکن است خفیف باشد، اما در برخی موارد نشانه‌های قابل توجهی نشان می‌دهد. دقت کنید که افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان روده هستند، حتما آزمایش غربالگری منظم را باید انجام دهند تا در صورت وجود این مشکل سریعا درمان خود را شروع کنند.
