گواتر یکی از بیماری‌هایی است که در اثر کمبود مکمل ید در بدن به وجود می‌آید، گواتر غده‌ی تیروئیدی است که بزرگ شده و یکی از اختلالات عمده در سراسر جهان به شمار می‌آید، علت بروز آن تقریبا در ۹۰ درصد موارد به‌خاطر کمبود این عنصر در بدن می‌باشد، این عنصر در معده و بزاق انسان وجود دارد، از آنجایی که مقداری از این عنصر از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود، یکی از راه‌های اندازه‌گیری میزان این عنصر در بدن، اندازه‌گیری آن از طریق ادرار است، این عنصر از طریق مدفوع و عرق نیز از بدن دفع می‌شود.
نحوه درمان تیروئید بستگی به اندازه‌ی گواتر، علائم ایجاد شده و علت آن دارد، البته در مواردی که مشکل ایجاد شده بدون علائم است معمولا نیازی به درمان ندارد، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عنصر ید و میزان توصیه شده از آن حتما تا انتهای این مقاله را مطالعه کنید.
برای تشخیص گواتر، پزشک ممکن است از آزمایش‌های خون و سایر آزمایش‌های تصویری مانند سونوگرافی، آزمایش رادیوایزوتوپی، تصویربرداری رنگی و یا بررسی با سوزن استفاده کند. درمان گواتر به عوامل اساسی آن بستگی دارد، به عنوان مثال اگر کمبود یود عامل گواتر باشد، با مصرف مکمل یود مشکل رفع خواهد شد. در مواردی که گواتر به علت هیپوتیروئیدیسم یا هیپرتیروئیدیسم است، از داروها، درمان رادیواکتیو و در برخی موارد جراحی استفاده می‌شود.
غده تیروئید چیست؟
تیروئید یک غده درونی بدن است که در قسمت جلویی گردن واقع شده و هورمون‌های تیروئیدی را ترشح می‌کند. این هورمون‌ها شامل تری‌یودوتیرونین (T4) و تری‌یودوتیرونین (T3) هستند که برای تنظیم سطح انرژی و سوخت و ساز بدن بسیار حائز اهمیت هستند. تیروئید همچنین برای تنظیم فعالیت متابولیکی، رشد و توسعه، عملکرد قلب و عروق و سیستم عصبی نیز مهم است. اختلال در عملکرد تیروئید می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی در بدن شود.
مکمل ید چیست و چه کاربردی دارد؟
ید به عنوان یک هالوژن پایدار در طبیعت به ساخت هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند که به حفظ سلول‌ها و سرعت سوخت و ساز (متابولیسم) بدن کمک می‌کند؛ ید در غذاهای گیاهی مثل غلات یافت می‌شود اما بسته به میزان ید در خاکی که گیاهان در آن رشد می‌کنند، مقدار این سطوح متفاوت است، بیشتر مردم باید بتوانند تمام ید مورد نیاز خود را با استفاده از رژیم غذایی متعادل دریافت کنند.
افرادی که در رژیم غذایی آن‌ها مواد غذایی ید دار وجود ندارد و هیچ ماهی، تخم مرغ، شیر و سایر محصولات لبنی مصرف نمی‌کنند باید از مکمل‌های ید یا غذاهای غنی شده با ید را استفاده کنند. اگر قصد استفاده از مکمل ید را دارید یا برای استفاده از آن به کمک و راهنمایی نیاز دارید، بهتر است از یک متخصص تغذیه در این زمینه مشاوره بگیرید، اگر بنا به هر دلیلی امکان مراجعه حضوری به متخصص را ندارید، می‌توانید از مشاورین تیم نیتروطب به صورت آنلاین مشاوره بگیرید و طبق توصیه پزشک عمل کنید.
۵ کاربرد حیاتی ید
ید به عنوان یک ماده معدنی، بسیار ضروری و حیاتی برای بدن ما محسوب می‌شود، این موضوع به خصوص در دوران بارداری بسیار مهم است و مادر باردار با دریافت آن می‌تواند در آینده با پیشگیری از بعضی بیماری‌ها کمک کند، ۵ مورد از مهم‌ترین کاربردهای این ماده معدنی عبارتند از:
-
تقویت سلامت تیروئید
غده تیروئید در قسمت جلوی گردن قرار دارد که مکمل ید نقش بسیار حیاتی در سلامت تیروئید دارد، همچنین این غده به تنظیم و تولید هورمون کمک می‌کند، این هورمون‌ها سلامت قلب و متابولیسم را کنترل می‌کنند.
در اثر کمبود ید، ممکن است تولید هورمون تیروئید کاهش پیدا کند، غده تیروئید کم‌کار می‌تواند به وضعیتی به نام کم‌کاری تیروئید و غده تیروئید پرکار به وضعیتی به نام پرکاری تیروئید منجر شود.
همان‌طور که کمبود ید ممکن است تاثیر منفی روی غده تیروئید داشته باشد، دریافت بیش از حد آن نیز می‌تواند عوارضی منفی را روی تیروئید شما بگذارد، به همین دلیل به شما توصیه می‌کنیم که حتما طبق دستور پزشک از مکمل‌ها استفاده کنید.
-
کاهش خطر ابتلا به گواتر
گواتر به حالتی گفته می‌شود که غده تیروئید بزرگ شده است، غده تیروئید ممکن است در نتیجه کم‌کاری و یا پرکاری بزرگ شود، شایع‌ترین علت بروز گواتر به دلیل کمبود ید در بدن است، البته این بیماری در کشورهایی مثل آمریکا و سایر کشورهایی که به غذاهای یددار دسترسی دارند، شایع نیست.
پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مصرف مکمل ید برای پیشگیری از بیماری گواتر، بسیار تاثیر گذار است.
-
کمک به درمان بیماری فیبروکیستیک پستان
مکمل‌های ید می‌توانند به درمان فیبروکیستیک پستان کمک کنند، این وضعیت در زنان در سنین باروری شایع‌تر است و می‌تواند باعث ایجاد توده‌های دردناک سینه شود، استفاده از وعده‌های غذایی غنی از این ماده معدنی ممکن است به کیست‌های فیبروکیستیک کمک کند، البته که شما نباید خوددرمانی انجام دهید و حتما باید در صورتی که پزشک در موارد خاص آن را به شما توصیه کرده مصرف کنید، در غیر این صورت ممکن است در خطر عوارض مسمومیت ناشی از این ماده معدنی قرار بگیرید.
-
ضد عفونی کردن آب
یکی دیگر از کاربردهای این عنصر، استفاده از آن برای ضد عفونی آب است؛ اگر در مسافرت هستید و دسترسی به آب آشامیدنی ندارید، این عنصر می‌تواند به شما کمک کند، هم می‌توانید با اضافه کردن ید مایع به آب آن را ضد عفونی کنید و هم با استفاده از قرص‌های ید دار این کار را انجام دهید.
-
درمان عفونت
ید را می‌توانید به صورت موضعی به شکل مایع برای کمک به درمان و یا جلوگیری از ایجاد عفونت استفاده کنید، این ماده معدنی با از بین بردن باکتری‌ها در اطراف بریدگی‌ها و خراش‌های خفیف به درمان عفونت کمک می‌کند.
نکته: نباید از ید موضعی برای نوزادانی که تازه متولد شده‌اند استفاده کنید، همچنین نباید برای سوختگی و بریدگی‌های عمیق استفاده شود.
بیشتر بخوانید: بیماری های غده تیرویید؛ ۸ نشانه آن که باید بدانیم!
منابع غذایی سرشار از ید
برای جبران کمبود این ماده معدنی در بدن و جلوگیری از ابتلا به کمبود آن و درگیر نشدن با بیماری‌ها بهتر است که از یک رژیم غذایی سرشار از ید استفاده کنید تا به جبران آن در بدن خود کمک کنید، با اضافه کردن مواد غذایی ید دار به برنامه غذایی می‌توانید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید، منابع غذایی غنی از ید عبارتند از:
- ماهی
- صدف
- اسفناج
- تخم مرغ
- لبنیات و شیر گاو
- غلات
- غذاهای گیاهی
- نمک‌های ید دار
دریافت ید کافی در رژیم غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است، برای مثال رشد جنین، هورمون‌ها و… را تنظیم می‌کند، پس سعی کنید که حتما از غذاهای غنی از ید مصرف کنید.
فواید ید برای بدن
وجود این ماده معدنی برای کارکرد صحیح غذه تیروئید ضروری است، این عنصر نقش مهمی در حفاظت از سلامت سیستم عصبی دارد و به رشد استخوان‌ها و دندان‌ها در بدن کمک زیادی می‌کند، همچنین این عنصر برای ایجاد تعادل در متابولیسم بدن ضروری است و به پروتئین سازی در بدن نیز کمک می‌کند، از مهم‌ترین فواید این ماده معدنی برای بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت مو
- حفظ انرژی بدن
- حفاظت از سلامت استخوان‌ها
- حفظ استحکام ناخن‌ها
- جلوگیری از ابتلا به سرطان
- جلوگیری از پوسیدگی دندان
چه مقدار ید نیاز داریم؟
برای دریافت مقدار کافی از ید حتما طبق موارد توصیه شده عمل کنید، میزان کافی از ید بستگی به سن افراد دارد، مقدارهای توصیه شده یر با توجه به سن و بر حسب میکروگرم می‌باشد:
بدو تولد تا ۶ ماهگی: ۱۱۰ میکروگرم
نوزادان ۷ تا ۱۲ ماه: ۱۳۰ میکروگرم
کودکان ۱ تا ۸ سال: ۹۰ میکروگرم
کودکان ۹ تا ۱۳ سال: ۱۲۰ میکروگرم
بزرگسالان و نوجوانان ۱۴ سال و بالاتر: ۱۵۰ میکروگرم
زنان باردار: ۲۲۰ میکروگرم
زنان شیرده: ۲۹۰ میکروگرم
علائم کمبود ید
تشخیص کمبود این عنصر از طریق آزمایش ادرار انجام می‌شود، علائم کمبود آن شامل موارد زیر می‌باشند:
- خستگی
- افسردگی
- مشکل در بلع
- ریزش مو
- افزایش وزن ناگهانی و ناخواسته
- احساس سردی شدید با وجود دمای معمولی
- مشکلات تنفسی به خصوص هنگام دراز کشیدن
- گواتر قابل مشاهده
- غده تیروئیدی که هنگام لمس دردناک است.
عوارض جانبی
عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف بیش از حد ید عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- احساس سوزش در دهان و گلو
- دل درد
- تب
افراد مسن و کودکان خردسال بیشتر در معرض عوارض جانبی این ماده معدنی هستند، افرادی که به بیماری تیروئید مبتلا هستند نباید مکمل ید مصرف کنند، مگر اینکه پزشک به آن‌ها توصیه کرده باشد.
اگر بیش از حد ید مصرف کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
مصرف دوزهای بالای مکمل ید برای طولانی مدت می‌تواند نحوه عملکرد غده تیروئید شما را تغییر دهد، این موضوع گاهی می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از علائم مختلف مثل افزایش وزن شما شود، بنابراین اگر از این نوع مکمل‌ها مصرف می‌کنید در استفاده از آن زیاده‌روی نکنید و بیش از حد از آن نخورید زیرا ممکن است با توجه به شرایط بدنی شما برایتان مضر باشد و عوارضی را به دنبال داشته باشد، مصرف روزانه ۰.۵ میلی‌گرم یا کم‌تر از مکمل ید بعید است که مشکل و آسیبی را ایجاد کند.
اگر قصد استفاده از مکمل ید را دارید یا برای استفاده از آن به کمک و راهنمایی نیاز دارید، بهتر است از یک متخصص تغذیه در این زمینه مشاوره بگیرید، اگر بنا به هر دلیلی امکان مراجعه حضوری به متخصص را ندارید، می‌توانید از مشاورین تیم نیتروطب به صورت آنلاین مشاوره بگیرید و طبق توصیه پزشک عمل کنید.
