سونوگرافی یا التراسوند (Ultrasound) یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است، که ساختارهای داخل بدن را با استفاده از امواج صوتی (با فرکانس بالا) نشان میدهد. اگرچه بیشتر مردم سونوگرافی را با بارداری مرتبط می‌دانند، اما پزشک از آن برای اهداف مختلفی، از جمله بررسی جنین، بررسی کلیه و سایر اندام‌های درونی بدن استفاده می‌کند. این مهم است که همیشه سونوگرافی توسط یک متخصص پزشکی و در یک مرکز پزشکی انجام شود. امروز در نیتروطب به بررسی این آزمایش و انواع آن می‌پردازیم.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است. اولتراسوند از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از اندام‌های داخلی و رگ‌های خونی استفاده می‌کند. اولتراسوند به کادر درمان این امکان را میدهد تا بافت‌های نرم داخل بدن شما را بدون ایجاد برش ببینند. برخلاف اشعه ایکس، اولتراسوند از هیچ اشعه‌ای استفاده نمی‌کند.
چگونه سونوگرافی انجام می شود؟
در طول سونوگرافی، پزشک دستگاهی به نام “مبدل یا کاوشگر” را روی ناحیه‌ای از بدن شما قرار میدهد. پزشک یک لایه نازک از ژل را روی پوست شما و به انتهای کاوشگر می‌مالد تا امواج اولتراسوند از طریق ژل به بدن شما منتقل شود. کاوشگر جریان الکتریکی را به امواج صوتی با فرکانس بالا تبدیل می‌کند و امواج را به بدن شما می‌فرستد. شما نمی‌توانید این امواج صوتی را بشنوید. امواج صوتی از ساختارهای داخل بدن شما منعکس می‌شوند و به کاوشگر باز می‌گردند، که امواج را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس یک کامپیوتر، این سیگنال‌های الکتریکی را به تصویر یا ویدیو تبدیل می‌کند و روی صفحه‌نمایش کامپیوتر نمایش داده می‌شود.
انواع سونوگرافی و مهم ترین کاربرد آن ها
سه دسته‌ی اصلی تصویربرداری اولتراسوند وجود دارد که عبارتند از:
- اولتراسوند بارداری
- اولتراسوند تشخیصی
- اولتراسوند راهنما برای جراحی‌ها
سونوگرافی بارداری
پزشک از این آزمایش برای نظارت بر شما و جنین شما در دوران بارداری استفاده می‌کند. بیشتر پزشک‌ها، اولتراسوند را در هفته ۲۰ بارداری توصیه می‌کنند. کادر درمان از این آزمایش برای بررسی موارد زیر استفاده می‌کند:
- وجود بیش از یک جنین (چندقلو بودن)
- مدت زمان بارداری و سن جنین
- رشد و وضعیت جنین
- حرکت جنین و ضربان قلب
- نقایص مادرزادی
- مقدار مایع آمنیوتیک
سونوگرافی تشخیصی
از این آزمایش برای مشاهده قسمت‌های داخلی بدن استفاده می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا در مورد آنچه که باعث طیف گسترده‌ای از نشانه‌ها (مانند درد غیرقابل توضیح) یا آزمایش خون غیرطبیعی شده است، اطلاعات بیشتری کسب کند. نوع آزمایش تشخیصی شما، به بیماری شما بستگی دارد.
شایع‌ترین اولتراسوندهای تشخیصی عبارتند از:
- سونوگرافی شکم: پزشک یک پروب (کاوشگر) اولتراسوند را در سراسر پوست شکم شما حرکت میدهد. اولتراسوند شکم می‌تواند بسیاری از علت‌های درد شکم را تشخیص دهد.
- سونوگرافی کلیه: از این آزمایش برای ارزیابی اندازه، مکان و شکل کلیه‌ها و ساختارهای مرتبط (مانند حالب و مثانه) استفاده می‌شود. اولتراسوند می‌تواند کیست، تومور، انسداد و عفونت را در داخل یا اطراف کلیه شما تشخیص دهد.
- سونوگرافی پستان: یک آزمایش غیرتهاجمی برای شناسایی کیست‌های سینه است. پزشک شما ممکن است اولتراسوند را پس از ماموگرافی غیرطبیعی توصیه کند .
- سونوگرافی داپلر: این یک تکنیک اولتراسوند ویژه است که حرکت موادی مانند خون را در بدن شما ارزیابی می‌کند. از این آزمایش اغلب به عنوان بخشی از یک مطالعه اولتراسوند تشخیصی استفاده می‌شود .
- سونوگرافی لگن: این آژمایش به بررسی اندام‌های لگنی کمک می‌کند. اندام‌های لگنی شامل مثانه، پروستات، رکتوم، تخمدان‌ها، رحم و واژن هستند.
- سونوگرافی ترانس واژینال: پزشک یک پروب را در کانال واژن قرار میدهد که بافت‌های تولیدمثلی مانند رحم یا تخمدان را نشان میدهد.
- سونوگرافی تیرویید: از این آزمایش برای بررسی غده‌ی تیرویید استفاده می‌کنند.
- سونوگرافی ترانس رکتال: پزشک یک پروب اولتراسوند را در رکتوم شما قرار میدهد تا رکتوم و سایر بافت‌های مجاور مانند پروستات را ارزیابی کند.
سونوگرافی راهنما برای جراحی ها
گاهی پزشک از اولتراسوند برای انجام دقیق بعضی از روش‌ها استفاده می‌کند. یکی از کاربردهای رایج اولتراسوند، هدایت قرار دادن سوزن و نمونه‌برداری از موارد زیر است:
- تاندون‌ها
- مفاصل
- ماهیچه‌ها
- کیست
- توده‌های بافت نرم
- اندام‌ها (کبد، کلیه یا پروستات)
چگونه برای سونوگرافی آماده شوم؟
آماده سازی بستگی به نوع آزمایش شما دارد. بعضی از انواع آن به هیچ وجه نیاز به آمادگی ندارند. برای سونوگرافی لگن، دوران بارداری، دستگاه تناسلی زنان و دستگاه ادراری، ممکن است لازم باشد مثانه خود را با نوشیدن آب پر کنید. همچنین، برای اولتراسوند شکم، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش، رژیم غذایی خود را تنظیم کنید یا چیزی نخورید.
مراحل انجام سونوگرافی
آمادگی برای اولتراسوند، به قسمتی که آزمایش می‌کنید بستگی دارد. پزشک ممکن است از شما بخواهد که تکه‌های خاصی از لباس را دربیاوید یا لباس بیمارستان را بپوشید. آزمایش‌هایی که شامل استفاده از مبدل (پروب) روی پوست (نه درون بدن ) است، این مراحل کلی را دنبال می‌کند:
- روی یک میز راحت به پهلو یا پشت دراز خواهید کشید.
- پزشک مقدار کمی ژل محلول در آب را روی پوست شما قرار میدهد. این ژل به پوست شما آسیب نمی‌رساند و لباس شما را لکه نمی‌کند.
- پزشک یک مبدل یا کاوشگر دستی را روی ژل حرکت میدهد تا تصاویری از داخل بدن شما دریافت کند.
- شاید پزشک از شما بخواهد که ساکن باشید یا نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید تا تصاویر واضح‌تری ایجاد شود.
- هنگامی که تکنسین تصاویر کافی دریافت کرد، ژل باقی‌مانده روی پوست شما را پاک می‌کند و کار شما تمام می‌شود.
آزمایش اولتراسوند به‌طور معمول ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. اگر در مورد نوع خاص سونوگرافی خود سوالی دارید، می‌توانید از کارشناسان نیتروطب کمک بگیرید.
آیا سونوگرافی دردناک است؟
سونوگرافی‌هایی که به صورت خارجی (روی پوست شما) انجام می‌شوند، دردناک نیستند. شما امواج صوتی که اولتراسوند استفاده می‌کند را احساس نخواهید کرد. اگر برای این آژمایش نیاز است مثانه پر داشته باشید، ممکن است کمی ناراحت کننده باشد.
اولتراسوندهایی که در داخل حفره‌های بدن مانند واژن یا راست روده شما قرار می‌گیرند، ناراحت کننده است اما به اندام‌ها آسیبی نمی‌زند.
آیا سونوگرافی خطرناک است؟
خیر، تحقیقات تا به امروز نشان داده است که فناوری اولتراسوند ایمن و بدون عوارض جانبی مضر است. اولتراسوند برخلاف بعضی از آزمایش‌های تصویربرداری پزشکی مانند اشعه ایکس و سی‌تی اسکن از اشعه استفاده نمی‌کند . با این حال، تمام آزمایش‌ها باید توسط متخصص انجام شود.
چه زمانی جواب سونوگرافی آماده می شود؟
مدت زمانی که طول می‌کشد تا نتایج شما به دست آید، بستگی به نوع آزمایش شما دارد. در بعضی موارد (مانند اولتراسوند بارداری) پزشک تصاویر به‌دست آمده را تجزیه و تحلیل می‌کند و نتیجه را در طول آزمایش به شما می‌گوید.
در موارد دیگر، یک رادیولوژیست و یک پزشک تصاویر را تجزیه و تحلیل می‌کنند و سپس گزارش را ارسال می‌کنند.
چه بیماری هایی را می توان با سونوگرافی تشخیص داد؟
اولتراسوند می‌تواند به پزشک کمک کند تا طیف گسترده‌ای از مشکلات پزشکی را تشخیص دهد، از جمله:
- رشد غیرطبیعی سلول‌ها، مانند تومورها یا سرطان
- لخته‌های خون
- طحال بزرگ شده
- حاملگی خارج از رحم (زمانی که تخمک بارور شده در خارج از رحم شما کاشته می‌شود)
- سنگ کیسه صفرا
- آنوریسم آئورت
- سنگ کلیه یا مثانه
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- واریکوسل (وریدهای بزرگ شده در بیضه)
کلام آخر
سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری رایج، ایمن و موثر است. با این آزمایش می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را شناسایی کرد، همچنین از آن برای ارزیابی سلامت جنین نیز استفاده می‌شود. اولتراسوند یک آزمایش غیرتهاجمی است و به‌طور معمول دردناک نیست. مطمئن شوید که سونوگرافی را از یک متخصص آموزش دیده دریافت می‌کنید که نحوه استفاده صحیح از این فناوری را می‌داند. همچنین می توانید برای تفسیر دقیق و سریع سونوگراف خود از مشاوره و تفسیر آنلاین انواع گرافی نیتروطب استفاده کنید.
