روان‌گسیختگی می‌تواند در مردان و زنان در هر سنی رخ دهد، مردان اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل سن ۲۰ سالگی علائم آن را نشان می‌دهند، زنان در اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ زندگی خود آن را نشان می‌دهند.
علائم اولیه شیزوفرنی
علائم این اختلال معمولا در سال‌های نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی فرد، خود را نشان می‌دهند، در این سنین، اولین علائم ممکن است نادیده گرفته شوند، زیرا آن‌ها رفتارهای معمولی نواجوانان را منعکس می‌کنند.
علائم اولیه شیزوفرنی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- منزوی و گوشه‌گیر شدن از دوستان و خانواده
- تغییر دوستان یا گروه‌های اجتماعی
- تغییر در تمرکز؛ نداشتن تمرکز
- اختلالات خواب
- تحریک‌پذیری
- مشکلات در انجام تکالیف مدرسه یا عملکرد ضعیف تحصیلی
- استرس و اضطراب
- سوء ظن مبهم
- ایده‌های عجیب و غریب
- احساس متفاوت بودن با دیگران
وقتی صحبت از علائم پیشرفته‌تر می‌شود، این علائم به ۳ دسته مجزا تقسیم می‌شوند: علائم مثبت، علائم منفی و علائم آشفته.
اصطلاحات مثبت و منفی در اینجا معانی مختلفی دارند: علائم “مثبت” به معنای افکار یا اعمال اضافه شده به تجربه معمولی است و علائم “منفی” عدم وجود رفتارهای معمولی است.
علائم مثبت روان‌گسیختگی
رفتارهای مثبت شامل توهمات یا تجربیاتی هستند که واقعی به نظر می‌رسند اما توسط ذهن شما ایجاد می‌شوند، آن‌ها شامل دیدن، شنیدن یا بوییدن چیزهایی هستند که اطرافیان شما تجربه نمی‌کنند.
توهمات یا هذیان زمانی رخ می‌دهند که شما چیزی را با وجود شواهد یا حقایق خلاف ان باور کنید.
پارانویا: پارانویا زمانی رخ می‌دهد که شخصی به طور غیرعادی نسبت به دیگران بی اعتماد باشد یا قاطعانه معتقد باشد که تحت تعقیب یا آزار و اذیت قرار گرفته است.
علائم منفی
علائم منفی اسکیزوفرنی، احساسات، رفتارها و توانایی‌های معمولی فرد را مختل می‌کند؛ این علائم عبارتند از:
- مشکل شروع یا ادامه برنامه‌ها
- مشکل در انجام فعالیت‌های عادی روزمره
- مشکل در تجربه لذت
- از دست دادن علاقه یا هیجان برای زندگی
- بیان نکردن احساسات
علائم روان‌گسیختگی چیست؟
۶ مورد از شایع‌ترین علائم روان‌گسیختگی عبارتند از:
- توهم؛ شنیدن یا دیدن چیزهایی که خارج از ذهن وجود ندارند.
- هذیان؛ باورهای غیرعادی که واقعیت ندارند.
- افکار و گفتار به هم ریخته بر اساس توهم یا هذیان
- از دست دادن علاقه و انگیزه به فعالیت‌های روزمره
- تمایل به دوری از افراد؛ از جمله دوستان
- عدم بیان احساسات
افراد مبتلا به روان‌گسیختگی معمولا علاقه‌ای ندارند و نمی‌خواهند از خود و نیازهای خود مراقبت کنند، از جمله توجه به بهداشت فردی خود، این افراد دارای دوگانگی شخصیتی نیستند، روان‌گسیختگی معمولا باعث خشونت کسی نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: از اختلال تکلم چه می دانیم؟ علل، نشانه ها و راه درمان
انواع اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی ۵ نوع دارد که شامل موارد زیر می‌باشند:
- اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid-type schizophrenia)
اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) به عنوان یک نوع اختلال شخصیت غیرعادی طبقه بندی می‌شود، شاخص اصلی این نوع از اسکیزوفرنی هذیان و توهمات شنوایی است، افراد مبتلا به این عارضه رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که ممکن است برای دیگران عجیب یا غیر طبیعی به نظر برسد، اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و فراگیر است که با الگوهای مخرب فکر، رفتار و عملکرد بروز می‌کند.
- نوع آشفته اسکیزوفرنی (Disorganized-type schizophernia)
نوع مکالمات و آداب معاشرت افراد مبتلا به این بیماری آشفته و نابسامان است، این دسته از بیماران ممکن است با عوض شدن رنگ چراغ راهنمایی و رانندگی و یا حتی موضوعاتی که هیچ ربطی به صحبت یا کاری که مشغول آن هستند ندارد، به خنده بیفتند، این رفتارهای ناگهانی و نابسامان ممکن است فعالیت‌های روزانه مثل حمام کردن و بهداشت فردی، لباس پوشید و غذا درست کردن را نیز دچار اختلال کند.
- نوع کاتاتونیک اسکیزوفرنی (Catatonic-type schizophernia)
بارزترین نشانه این نوع اسکیزوفرنی، اختلالات حرکتی است، این دسته از بیماران یا در طول روز کاملا بی حرکت باقی می‌ماند، از از در و دیوار بالا می‌روند، بعضی اوقات ساعت‌ها صحبتی نمی‌کنند و گاهی اوقات کاملا برعکس، بی جهت شروع به صحبت و انجام فعالیت می‌کنند یا تمام حرف و گفته‌های شما را عینا تکرار می‌کنند.
هر کدام از این فعالیت‌ها بیمار را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد و باعث اختلال در توانایی فرد در مراقبت از خود می‌شود.
- نوع تمایز نیافته اسکیزوفرنی (Undifferentiated-type schizophernia)
نشانه‌ها و علائم این نوع تقریبا با دسته‌های دیگری که تا کنون بررسی کردیم، مطابقت می‌کند، اما این تطابق به گونه‌ای نیست که بتوان این نوع را در دسته خاصی قرار دهیم.
- نوع باقی مانده اسکیزوفرنی (Residual-type schizophernia)
این نوع از اسکیزوفرنی شامل افرادی می‌شود که حداقل یک‌بار در گذشته دچار این اپیزود شده‌اند و با اینکه در حال حاضر هیچ کدام از علائم مثبت بیماری مانند هذیان، توهم، گفتار و رفتار آشفته را ندارند اما برخی نشانه‌های منفی هنوز در فرد قابل رویت است که می‌توان به نشانه‌های زیر اشاره کرد:
- کم حرفی
- عدم تمایل به گسترش روابط جدید
- ابراز احساسات نامناسب
- بی انگیزگی
تشخیص روان‌گسیختگی
هیچ آزمایشی وجود ندارد که این اختلال را تشخیص دهد، معمولا بعد از بررسی توسط یک پزشک متخصص مانند روان‌پزشک، این اختلال تشخیص داده می‌شود.
علت دقیق این عارضه ناشناخته است، اما اکثر متخصصان معتقدند که این بیماری به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود.
تصور می‌شود که برخی از افراد در برابر ابتلا به روان‌گسیختگی آسیب‌پذیر تر هستند و موقعیت‌های خاصی می‌توانند باعث ایجاد این بیماری شوند، مانند یک اتفاق استرس‌زا یا سوء مصرف مواد مخدر.
زندگی با روان‌گسیختگی
اگر این اختلال به خوبی مدیریت شود، می‌توان احتمال پیشرفت و تشدید شدن آن را کاهش داد، مدیریت صحیح اسکیزوفرنی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تشخیص علائم یک دوره حاد
- مصرف دارو طبق دستور پزشک
- صحبت کردن با دیگران در مورد این وضعیت
صحبت کردن با دیگران با شرایط مشابه بسیار موثر و آرام‌بخش برای این وضعیت می‌باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم روان‌گسیختگی را که در این مقاله به آن اشاره کردیم را تجربه می‌کنید، باید در اسرع وقت به پزشک عمومی مراجعه کنید؛ هر چه اسکیزوفرنی زودتر درمان شود، بهتر است.
بیشتر بخوانید: اختلال بیش فعالی (ADHD)؛ هر آنچه که باید بدانید!
درمان روان‌گسیختگی
شیزوفرنی معمولا با ترکیبی از دارو و درمان متناسب با هر فرد و شرایط او درمان می‌شود، در بیشتر موارد، این داروهای ضد روان‌پریشی و درمان شناختی رفتار (CBT) خواهد بود.
بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری سریع بهبود می‌یابند، اگرچه ممکن است دوره‌هایی داشته باشند که علائم عود می‌کنند، حمایت و درمان می‌تواند به کاهش تاثیر این عارضه بر زندگی روزمره کمک کند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولا از یک تیم بهداشت روانی جامعه کمک می‌گیرند که بسته به نیاز هر فرد می‌تواند پشتیبانی و درمان را روزانه به بیمار ارائه دهد، اگر شما یا اطرافیان‌تان علائم این عارضه را دارید، می‌توانید برای درمان آن از تیم پزشکی نیتروطب کمک بگیرید و از خدمات مشاوره آنلاین ما بهره ببرید.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
