تا حالا چیزی درباره‌ی سندروم استیون جانسون شنیده‌اید؟ شاید برایتان عجیب باشد اما استیون جانسون نام یک بیماری یا بهتر بگوییم یک سندروم است. این سندروم نیز مانند سایر سندروم‌ها علائم متفاوتی در قسمت‌های مختلف بدن بروز می‌دهد. از این جهت می‌توان گفت یک اختلال سیستمیک خطرناک است. اما استیون جانسون چیست؟ چرا اتفاق می‌افتد؟ علائم و عوارض آن کدام‌اند؟ در این مقاله سعی می‌کنیم هر آن چه نیاز است درباره‌ی این سندروم خطرناک بدانید، به شما بگوییم. پس حتما تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
سندروم استیون جانسون چیست؟
استیون جانسون یک بیماری خطرناک است که به دلیل درگیری قسمت‌های مختلف بدن از جمله پوست، دستگاه گوارش، دستگاه تنفس، بینی و دهان، دستگاه ادراری و واژن حائز اهمیت است.
این بیماری درواقع یک واکنش ازدیاد حساسیت از نوع چهار (ازدیاد حساسیت تاخیری) است که پوست و غشاهای مخاطی را درگیر می‌کند.
بیشتر بخوانید: عوامل آلرژی زا تنفسی؛ ۵ مورد از مهم ترین آنها
اهمیت بیماری استیون جانسون
گرچه این بیماری اختلال نادری است؛ اما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. سندروم استیون جانسون یک اورژانس پزشکی محسوب می شود. از آن جایی که این بیماری نقاط مختلف بدن را درگیر و علائم خطرناکی بروز می دهد، باید بلافاصله بعد از شروع علائم به پزشک مراجعه کرد تا درمان شروع شود! ممکن است درمان مدت زمان زیادی طول بکشد!
علل بروز استیون جانسون
پیش‌تر گفتیم که علت بروز بیماری استیون جانسون، واکنش ازدیاد حساسیت نوع ۴ در غشاهای مخاطی بدن است. این ازدیاد حساسیت معمولا ناشی از دارو یا عفونت است. البته گاهی نیز پزشک قادر به تشخیص عامل اصلی آن نمی‌باشد؛ چرا که این اختلال، یک بیماری بسیار نادر و غیرقابل پیش‌بینی است.
داروها
نویراپین، مسکن‌‌هایی نظیر استامینوفن و بروفن، آلومورینول و سایر داروهای ضد نقرس، داروهای ضد تشنج و ضد صرع و همچنین سولفانامید‌های آنتی‌باکتریال مانند سولفاسالازین داروهایی هستند که میتوانند سبب بروز سندروم استیون جانسون شوند.
عفونت‌ها
عفونت‌های HIV و ذات‌الریه با ایجاد واکنش‌های ازدیاد حساسیت در مخاط بدن، میتوانند سندروم استیون جانسون را در بدن بیمار ایجاد کنند.
عوامل خطر ابتلا به استیون جانسون
این بیماری نیز مانند هر بیماری دیگر ریسک فاکتور‌هایی دارد که میتوانند احتمال بروز این سندروم را بالاتر ببرند. اصلی‌ترین ریسک‌فاکتورها عبارت‌اند از:
سابقه‌ی خانوادگی
کسانی که در اعضای درجه‌ی یک خانواده‌ی خود بیمار مبتلا به این سندروم داشته باشند، شانس بیشتری نسبت به سایر افراد برای ابتلا به آن دارند!
ژنتیک
گروهی از جهش‌های ژنتیکی وجود دارند که اگر ژنوم فردی دارای آنها باشد، شانس ابتلایش به سندروم اسیتون جانسون به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
سیستم ایمنی
کسانی که دچار سرکوب سیستم ایمنی شده‌اند از جمله افراد پیوندی و بیماران خودایمنی، با احتمال بالاتری نسبت به سایر افراد برای ابتلا به این بیماری دارند.
سرطان‌ها
مبتلایان به سرطان بیش از افراد سالم در معرض ابتلا به سندروم استیون جانسون هستند. این آمار در مبتلایان به سرطان خون به طور قابل توجهی بالاتر نیز می‌باشد.
ایدز
همان طور که گفتیم ویروس HIV از جمله عفونت‌هایی است که سبب بروز بیماری استیون جانسون در بدن می‌شود. مطالعان نشان داده آمار ابتلا به استیون جانسون در مبتلایان به ایدز صد برابر سایر افراد است!
بیشتر بخوانید: سندروم آلرژی دهانی چیست؟ OAS چگونه درمان می‌شود؟
علائم سندروم استیون جانسون
از آن جایی که این بیماری قسمت‌های مختلفی از بدن را درگیر می‌کند، می‌تواند علائم بسیار گسترده‌ای باشد. این علائم میتوانند با توجه به شدت بیماری بروز کنند.
همان طور که قبل‌تر هم گفتیم، این سندروم جزو اورژانس‌های پزشکی محسوب می‌شود؛ پس باید کوچک‌ترین علائم را جدی بگیریم! در ادامه به معرفی برخی از علائم آن می‌پردازیم:
دانه‌های پوستی
می‌توان گفت مشخصه‌ی اصلی و بارز سندروم استیون جانسون همین دانه‌های پوستی است! اما قبل از بروز دانه‌های پوستی (حدود ۱ تا ۳ روز قبل) علائمی از جمله خستگی، گلودرد، تب و سوزش چشم در بیمار مشاهده می‌شود.
از آن‌جایی که بیمار ممکن است این علائم را جدی نگرید، بیماری پیشرفت خواهد کرد! در صورت پیشرفت بیماری، ممکن است روز به روز علائم شدیدتری ایجاد شود. عمده‌ترین علائم شایع شملل موارد زیر می‌باشد:
- مشاهده‌ی تاول در غشاهای مخاطی از جمله دهان، گوش، بینی و نواحی تناسلی و پوست انداختن تاول پس از گذشت چند روز
- درد گستره در پوست
- بروز دانه‌های قرمز و پیش‌رونده‌ی پوستی
عوارض جانبی ابتلا به سندروم استیون جانسون
کم آبی در بدن
در بیماری استیون جانسون به دلیل تخریب غشای مخاطی دهان و گلو، در این قسمت‌ها زخمی به وجود می‌آید که آب خوردن را برای بیمار دشوار می‌کند. همچنین این زخم‌ها جذب آب را نیز کاهش می‌دهند. در نیتجه با گذشت زمان بدن بیمار آب از دست داده و دچار کم آبی می شود.
یکی از دلایل دیگر کم آبی در بیماران استیون جانسونی، این است که پوست این بیماران، پوسته پوسته شده و آب به راحتی از سطح پوست خارج می‌شود. پس با گذشت زمان بیمار دهیدراته می‌شود!
مشکلات چشمی
یکی از معضلات سندورم استیون جانسون، بروز دانه‌های چشمی است. این دانه‌ها میتوانند مشکلات چشمی مختلفی را ایجاد کنند. التهاب، خشکی چشم و حساسیت به نور از عوارض چشمی تقریبا شایع این سندروم می‌باشند.
نکته‌ی قابل تامل درباره‌ی این بیماری این است که ممکن است دیدن فرد نیز به خطر بیفتد؛ حتی در موارد معدودی نابینایی نیز مشاهده شده است.
وایرمی
گفتیم که یکی از دلایل ایجاد بیماری استیون جانسون، ورود عفونت‌های ویروسی به بدن است. اگر این ویروس‌ها وارد خون شوند و به اصطلاح وایرمی در بدن رخ دهد، می‌تواند منجر به نارسایی‌های جدی ارگان‌ها و در موراد شدیدتر شوک و مرگ شود!
پوست و ناخن غیر طبیعی
مشکلات پوستی از عوارض عمده‌ی استیون جانسون می‌باشند. در این بیماری پوست فرد دچار مشکلات جدی می‌شود. حال اگر این پوست شروع به ترمیم کند، ممکن است با زخم‌های جدیدی مواجه شود؛ یا اینکه شدت آسیب پوستی به قدری زیاد باشد که پوست نتواند به الگوی اصلی خود بازگردد و ناهنجاری‌ها و دفورمیتی‌هایی را در پوست و ناخن به وجود آورد!
تشخیص بیماری استیون جانسون
با علایم استیون جانسون آشنا شدیم. حال اگر بیماری متوجه برخی از این علایم در خود شد، چگونه باید به کجود یا عدم وجود بیماری پی ببرد؟ راه تشخیص پزشکان برای این بیماری چیست؟
پاسخ این است که پزشک با توجه به شرایط بیمار، ممکن است راه‌های مختلفی برای تشخیص برای بیمار تجویز کند؛ اما به طور کلی روش‌های تشخیص این بیماری عبارت‌اند از:
بررسی سابقه‌ی پزشکی
یکی از اصلی‌ترین کارهایی که پزشک انجام می‌دهد، بررسی سابقه‌ی پزشکی بیمار یا به اصطلاح هیستوری گرفتن است. از آن جایی که یکی از علل اصلی ابتلا به بیماری استیون جانسون، داروها هستند، پزشک نیاز دارد که بداند بیمار چه داروهایی مصرف کرده و به طور کلی سابقه‌ی مصرف چه داروهایی را دارد.
در این روش سابقه‌ی خانوادگی فرد را نیز در ابتلا به این بیماری بررسی می‌کنند؛ چرا که همان طور که گفتیم ژنتیک نیز می‌تواند در ابتلا به این بیماری موثر باشد!
کشت بافت
به طور کلی یکی از راه‌های پی بردن به عفونت عامل این بیماری، کشت بافت‌هایی از بدن است. برای این کار قسمتی از پوست یا مخاط بدن که ملتهب به نظر میرسد را برمی‌دارند و برای بررسی‌هاش بیشتر به آزمایشگاه می‌فرستند.
آزمایش خون
یکی دیگر از روش‌های پی بردن به بیماری استیون جانسون، آزمایش خون است. در این روش، از فرد مشکوک به ابتلا خون می‌گیرند و برای برررسی احتمال وجود عفونت در خون به آزمایشگاه می‌فرستند.
تصویر برداری
گفتیم یکی از عوامل ویروسی اصلی ابتلا به سندروم استیون جانسون، ویروس عامل ذات‌الریه است. پزشکان برای بیماری که همزمان علائم ذات‌الریه و استیون جانسون را دارد، عکس برداری از ریه را تجویز می‌کنند.
درمان سندروم استیون جانسون
سندروم استیون جانسون علائم گسترده‌ای دارد. نکته‌ی مهم درباره‌ی این اختلال این است که این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد اما درمان‌های کنترل کننده‌ی علائم دارد!
پس برای هر بیماری با توجه به علائم وی، درمان‌های مختلفی از رعایت عادات ویژه گرفته تا یک سری داروهای خاص وجود دارد.
رعایت عادت‌های ویژه
اگر بیماری استیون جانسون به دلیل حساسیت نوع چهارم به دارو در بدن اتفاق افتاده باشد، لازم است نام داروهای مصرفی را به پزشک بگوییم، مصرف دارویی که سبب واکنش ایمنی در بدن شده را قطع کنیم و همچنین باید‌ها و نباید‌های این بیماری را در یک کاغذ بنویسیم و همواره همراه خود داشته باشیم!
درمان‌های حمایتی
درمان‌های حمایتی، درمان‌هایی هستند که در صورت بستری شدن بیمار در بیمارستان باید صورت گیرند. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:
مراقبت‌های چشمی
در صورت بستری بودن بیمار در بیمارستان، باید به طور منظم یک چشم پزشک، چشم‌های او را معاینه کند!
مراقبت از زخم‌ها
بیماری که در بیمارستان بستری است و پوستی تاول‌زده دارد، باید به طور مرتب پوست مرده را جدا کرد و روی قسمت آسیب داده پماد‌های درمانی کشیده شود. کمپرس‌های خنک نیز به تسریع بهبود تاول‌ها کمک می‌کنند.
تغذیه از طریق لوله
بیمار مبتلا به استیون جانسون معمولا آب زیادی از دست داده است. همچنین ممکن است به دلیل آسیب مخاط گوارش به آسانی نتواند غذا بخورد. به همین دلیل گاهی برای بیمار تغذیه از طریق nasogastric tube(لوله‌ای که غذا را از طریق بینی وارد بدن می‌کند) تجویز می‌شود.
درمان دارویی
برخی از داروهای مورد استفاده برای کنترل بیماری، موارد زیر می‌باشند:
- استروئید‌های موضعی (برای التهاب چشم و غشای مخاطی)
- آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت ادرار
- ایمنوگلوبولین‌های وریدی
- کورتیکواستروئید‌های خوراکی
- سیکلوسپورین
- اتانرسپت
بیشتر بخوانید: بیماری گوچر یا گوشه چیست؟ نحوه تشخیص و علائم این بیماری
البته توجه داشته باشید که به هیچ وجه نباید از این داروهای بدون تجویز پزشک، استفاده کنید.
همان طور که در ابتدا به شما قول داده بودم، در این مقاله درباره‌ی سندروم استیون جانسون صحبت کردیم. فهمیدیم استیون جانسون یک بیماری ایمنی است که جزو بیماری‌های اورژانسی و خطرناک به حساب می‌آید. عمدتا ناشی از داروها یا عفونت‌های ویروسی می‌باشد و در افراد با ریسک فاکتور‌های گوناگون، علائم متفاوتی نیز دارد! این بیماری می‌تواند عوارض شدیدی ایجاد کند؛ پس نیاز به اقدامات درمانی فوری دارد که با برخی از آنها آشنا شدید. شما هم هر سوالی درباره‌ی سندروم استیون جانسون دارید که در این مقاله به آن پاسخ نداده‌ایم، حتما در قسمت نظرات برایمان بنویسید.
