رژیم قلیایی می‌تواند با کم‌کردن غذاهای فرآوری‌شده و خوردن بیشتر غذاهای گیاهی مراقب سلامتی باشد؛ ولی از دیدگاه علمی اثری بر pH بدن ندارد. در این مقاله از نیتروطب، پرسش‌های شما درباره‌ی رژیم غذایی قلیایی و اینکه چگونه باعث بهبود سلامتی می‌شود را بررسی می‌کنیم.
رژیم غذایی قلیایی چیست؟
رژیم قلیایی روشی است که غذاهای قلیایی جایگزین غذاهای اسیدی می‌شود و می‌تواند سلامت شما را بهبود بخشد. گفته می‌شود که رژیم غذایی قلیایی کاهش وزن به‌همراه دارد و با بیماری و سرطان مبارزه می‌کند؛ ولی از دیدگاه علمی، روشن نیست. در رژیم قلیایی، شما میوه، سبزیجات و غذاهای گیاهی بیشتری می‌خورید و گوشت‌های چرب و فرآوری‌شده، محصول لبنی پرچرب و غذاهای ناسالم کمتری مصرف می‌کنید؛ به همین دلیل سلامتی را برای شما به‌همراه می‌آورد؛ ولی جذب پروتیین در بدن کم می‌شود.
برپایه‌ی دیدگاه این رژیم، غذایی که می‌خورید، pH بدن شما را تغییر می‌دهد؛ یعنی از غذاهایی که می‌خورید، ضایعه‌های متابولیک قلیایی، خنثی یا اسیدی برجا می‌ماند. پیروان این رژیم می‌گویند که ضایعه‌های متابولیک به‌طور مستقیم بر اسیدیته‌ی بدن شما اثرگذار است. اگر غذاهایی که پروتیین، فسفات و گوگرد دارند بخورید، با ضایعه‌ی اسیدی خون شما را اسیدی‌تر و غذاهایی که دارای کلسیم، منیزیم و پتاسیم هستند، با ضایعه‌ی قلیایی خون را قلیایی‌تر می‌کنند و این ضایعه‌ی اسیدی باعث می‌شود شما دربرابر بیماری آسیب‌پذیرتر شوید، در حالی که قلیایی این‌گونه نیست و باعث بهبود سلامتی می‌شود.
در اینجا باید بگوییم، رژیم قلیایی نگرش نادرستی درباره‌ی تغییر pH خون با رژیم غذایی دارد. غذا بر pH ادرار و بزاق شما اثر می‌گذارد؛ ولی برای pH خون این‌گونه نیست؛ اگرچه شاید مقدار کمی تغییر رخ دهد. ثابت‌ماندن pH خون برای بدن شما بسیار مهم است و اگر از رنج طبیعی خارج شود، سلامتی را به‌خطر می‌اندازد و درصورت درمان‌نکردن می‌تواند کشنده باشد. این تنها در بیماری خاص، مانند: کتواسیدوز ناشی از دیابت، گرسنگی یا مصرف الکل است.
بدن راه‌های زیادی برای کنترل pH خود دارد که این هموستاز اسید_باز شناخته می‌شود؛ ولی نگرش این رژیم، کارکرد کلیه را در کنترل pH بدن نادیده می‌گیرد. کلیه با ساختن یون‌های بی‌کربنات منجر به خنثی‌شدن اسیدهای خون می‌شود و دفع اسیدها در ادرار یکی از راه‌های اصلی بدن برای تنظیم pH خون است.
سیستم تنفسی شما نیز در کنترل pH خون نقش دارد. هنگامی که یون‌های بی‌کربنات از کلیه‌ها به اسیدهای خون شما می‌چسبند، کربن دی‌اکسید به‌وجود می‌آید که آن را با بازدم بیرون می‌دهید.
مقدار pH از ۰ تا ۱۴ است (اسیدی: ۶.۹-۰، خنثی: ۷، قلیایی: ۱۴-۷.۱). بدن انسان با pH خون ۷.۴ به‌طور طبیعی حالت قلیایی کمی دارد. معده‌ی ما اسیدی (هیدروکلریک‌اسید) و pH آن ۲ تا ۳.۵ است که هضم غذا را انجام می‌دهد. با این حال، غذاهایی که در این رژیم مصرف می‌شود، می‌تواند به حفظ وزن سالم و جلوگیری از مشکل‌های سلامتی مانند دیابت کمک کند.
رژیم قلیایی و مزایایی که شاید برای بدن داشته باشد
پس تا اینجا گفتیم که هیچ پژوهشی نشان نداده‌است که رژیم قلیایی، pH خون را افزایش دهد؛ ولی برخی نشان می‌دهد که این رژیم باعث بهبود سلامتی می‌شود. در اینجا بعضی از مزایایی که پیروان رژیم قلیایی می‌گویند و بررسی‌های علمی آن‌ها را پذیرفته یا رد کرده، آورده شده‌است.
کاهش وزن با رژیم قلیایی
روش‌های گوناگونی برای کاهش وزن یا لاغرکردن وجود دارد. رژیم‌های غذایی با چربی و کالری کمتر باعث کاهش وزن می‌شوند؛ ولی در صورتی که بدنی با جنب‌وجوش زیاد و رژیم غذایی سالم و گوناگون داشته‌باشید. به‌طور معمول رژیم قلیایی کالری کمی دارد، بنابراین شاید به کاهش وزن کمک کند.
بهبود سلامت کلیه‌ها با رژیم قلیایی
افزایش pH ادرار باعث بهبود سلامتی در بعضی مردم می‌شود. برای کسانی که مبتلا به بیماری کلیوی هستند، رژیم غذایی با اسید کم، بهبودی نشانه‌ها یا حتا کندکردن روند بیماری را به‌همراه دارد. برای بیشتر بیماران مزمن کلیوی، نیازی به پیروی از یک رژیم قلیایی خاص نیست؛ ولی کاهش پروتیین مانند: پروتیین شیر، گوشت و پنیر کمک‌کننده است.
پیشگیری از سرطان
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که سرطان تنها در محیط اسیدی رشد می‌کند و می‌توان آن را با رژیم قلیایی درمان کرد؛ ولی تایید نشده‌است. درواقع، سرطان در بافت طبیعی بدن رشد می‌کند که pH 7.4 دارد. محیط اسیدی سلول‌های سرطانی را به‌وجود نمی‌آورد، بلکه سلول‌های سرطانی محیط اسیدی را ایجاد می‌کنند.
یک بررسی در سال ۲۰۱۰ نشان می‌دهد که کاهش مصرف گوشت و خوردن بیشتر میوه، سبزیجات و غله‌های کامل از سرطان جلوگیری می‌کند. این مطالعه نشان داد که مصرف ویتامین C، ویتامین A، فیبر و رژیم غذایی مدیترانه‌ای ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. انجمن سرطان آمریکا چیزی شبیه رژیم قلیایی را سفارش می‌کند که برای پیشگیری از سرطان، غذاهای فرآوری‌شده، نوشابه و بسیاری از غذاهای پرچرب نخورید و یک رژیم غذایی از میوه، سبزیجات و غله‌های کامل داشته‌باشید.
جلوگیری از پوکی استخوان
پوکی استخوان یک بیماری استخوانی پیشرونده است که با کاهش ماده‌های معدنی استخوان نمایان می‌شود و می‌تواند خطر شکستگی را به‌ویژه در سالخورده‌ها و زنان افزایش دهد. برپایه‌ی دیدگاه رژیم قلیایی، برای حفظ pH خون، هنگام خوردن غذاهای اسیدی، بدن شما ماده‌های معدنی قلیایی مانند کلسیم را از استخوان‌ها می‌گیرد؛ ولی با مصرف این رژیم، کلسیم گرفته‌شده در ادرار کاهش می‌یابد و خطر پوکی استخوان کمتر می‌شود؛ ولی هیچ دانشی این را تایید نمی‌کند.
خوردن میوه و سبزیجات بیشتر، باعث سلامت استخوان‌ها می‌شود و رژیم قلیایی سرشار از این غذاها است؛ ولی باید توجه کنید مصرف پروتیین نیز برای سلامتی استخوان و ماهیچه‌ها نیاز است و این رژیم پروتیین کمی دارد. بنابراین رژیم غذایی قلیایی نمی‌تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند و حتا این رژیم با پروتیین کم نیز یک فاکتور خطر برای پوکی استخوان است. گزینه‌ی بهتر این است که پروتیین‌های بدون‌چربی، میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید.
درمان یا پیشگیری از بیماری قلبی با رژیم قلیایی
سبک زندگی، تغذیه‌ی نامناسب و جنب‌وجوش کم از فاکتورهای به‌وجودآمدن بیماری قلبی است. رژیم قلیایی، چربی و کالری کمی دارد و با کاهش خطر بیماری قلبی همراه است. این رژیم با کاهش یا حذف گوشت قرمز و فرآوری‌شده، عامل اصلی بیماری قلبی را از رژیم غذایی حذف می‌کند.
بهبود کمر درد
پژوهش‌های کمی می‌گویند که مکمل رژیم غذایی با ماده‌های معدنی قلیایی به کمردرد کمک می‌کند. این پژوهش به‌طور مستقیم رژیم قلیایی را بررسی نمی‌کند؛ بنابراین مشخص نیست که غذاهای قلیایی به کمردرد کمک کند یا خیر.
در رژیم قلیایی چه غذاهایی بخوریم؟
کسانی که می‌خواهند از رژیم قلیایی استفاده کنند باید غذاهایی با اسید کم بخورند؛ مانند: میوه، سبزیجات، مغزها، حبوبات (عدس) و پنیر سویا. اگر می‌خواهید رژیم قلیایی را در برنامه‌ی خود قرار دهید، عدس، پنیر سویا و بعضی دانه‌ها سرشار از پروتیین هستند و مهم است که به‌اندازه مصرف کنید تا نخوردن محصول‌های لبنی و گوشت را جبران کنید.
در این رژیم باید از غذاهای پراسید خودداری کنید؛ مانند: محصول لبنی (پنیر و شیر)، غذاهای فرآوری‌شده، ماهی، قهوه، جوش شیرین، گوشت، مرغ، تخم مرغ و غله.
کسانی که مبتلا به بیماری‌های جدی یا مشکل‌های تغذیه‌ای هستند باید پیش از استفاده از این رژیم با پزشک گفت‌وگو کنند. اگر به پاسخ پرسش‌های خود نرسیدید یا نیاز به راهنمایی بیشتر دارید، کارشناسان ما برای کمک به شما اینجا هستند.
کلام آخر
رژیم قلیایی، رژیم سالمی است و مصرف میوه، سبزیجات و غذاهای گیاهی سالم را زیاد و غذاهای ناسالم فرآوری‌شده را کم می‌کند. باید توجه داشته‌باشید، رژیمی مصرف کنید که پروتیین، غله، میوه، سبزیجات، ویتامین، ماده‌های معدنی داشته‌باشد و حذف هر گروه غذایی به سلامتی بدن آسیب می‌زند. رژیم قلیایی pH خون را تغییر نمی‌دهد؛ ولی می‌تواند سلامت کلی را بهبود بخشد. بدن شما pH خون را کنترل می‌کند و غذا بر pH خون اثرگذار نیست؛ ولی pH ادرار را تغییر می‌دهد.
رژیم قلیایی با پروتیین کم، شاید به کاهش وزن کمک کند؛ ولی خطر مشکل‌های دیگری را افزایش می‌دهد. کسانی که می‌خواهند رژیم قلیایی را درپیش داشته‌باشند، باید پروتیین کافی مصرف کنند. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد رژیم غذایی قلیایی کم‌پروتیین برای بیماران بیماری مزمن کلیوی مفید است.
هیچ پیوندی بین خوردن غذاهای اسیدی و سرطان وجود ندارد و سلول‌های سرطانی در محیط‌های قلیایی هم رشد می‌کنند.
