آلرژی غذایی بسیار شایع است؛ در واقع، آنها بر ۶ درصد از بزرگسالان و ۸ درصد از کودکان اثرگذارند و این درصدها در حال افزایش است؛ آلرژی‌های شایع غذایی، لبنیات، بادام‌زمینی و آجیل درختی هستند. اگرچه شاید هر غذایی باعث آلرژی شود، ولی بیشتر آلرژی غذایی، توسط ۷ غذا به‌وجود می‌آید.
این مقاله از نیتروطب به بررسی ۷ شایع‌ترین آلرژی غذایی می‌پردازد؛ پس با ما همراه باشید.
آلرژی غذایی چیست؟
آلرژی غذایی شرایطی است که در آن بعضی غذاها باعث ایجاد پاسخ ایمنی غیرطبیعی می‌شوند و به این دلیل است که سیستم ایمنی شما به‌اشتباه برخی از پروتیین‌های یک غذا را آسیب‌رسان تشخیص می‌دهد؛ سپس بدن شما برای محافظت از خود کارهایی را انجام می‌دهد، مانند: آزادکردن هیستامین که باعث التهاب میشود.
برای کسانی که آلرژی غذایی دارند، حتا قرارگرفتن در برابر مقدار بسیار کم از غذای آلرژی‌زا می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود؛ علامت‌های آلرژی غذایی بسته به گونه‌ی آلرژی، ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت یا حتا چند روز بعد رخ دهد.
نشانه‌ها موردهای زیر هستند:
- تورم زبان، دهان یا صورت
- مشکل در تنفس
- فشار خون پایین
- استفراغ
- اسهال
- التهاب خارش‌دار
- در موردهایی شدیدتر می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود
نشانه‌هایی که می‌توانند به‌سرعت نمایان شوند، عبارتنداز: التهاب خارش‌دار، تورم گلو یا زبان، تنگی نفس و فشار خون پایین؛ در بعضی موردها می‌تواند کشنده باشد.
انواع آلرژی های غذایی
آلرژی‌های غذایی را می‌توان به دو گونه‌ی اصلی تقسیم کرد:
ایمونوگلوبولین (IgE) E : در این نوع آلرژی، سیستم ایمنی بدن شما آنتی‌بادی‌های IgE می‌سازد که با غذای خاصی واکنش نشان می‌دهند.
بدانید که آنتی‌بادی گونه‌ای از پروتیین خون است که توسط سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و مبارزه با عفونت استفاده میشود.
یک واکنش آلرژیک با IgE به‌طور معمول در چند ساعت پس از خوردن ماده‌ی غذایی حساسیت‌زا رخ می‌دهد و می‌تواند علامت‌های خفیف تا شدید، مانند آنافیلاکسی داشته‌باشد.
غیرIgE: در یک آلرژی غذایی غیر IgE، سیستم ایمنی بدن شما، آنتی‌بادی IgE نمی‌سازد، ولی بخش‌های دیگر سیستم ایمنی درگیر پاسخگویی در برابر فاکتور بیگانه هستند.
یک واکنش آلرژیک غیر IgE علامت‌های پوستی، گوارشی یا ترکیبی از این نشانه‌ها مانند: اسهال و استفراغ دارد و می‌تواند تا ۳ روز پس از خوردن ماده‌ی غذایی حساسیت‌زا رخ دهد.
در اینجا به ۷ مورد از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی اشاره می‌کنیم:
شیر گاو
آلرژی به شیر گاو بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال دیده میشود و یکی از رایج‌ترین آلرژی‌های کودکی است که بر ۲ تا ۳ درصد از نوزادان و کودکان نوپا اثرگذار است؛ این مورد در بزرگسالان بسیار کمتر شایع است.
آلرژی به شیر گاو می‌تواند در هر ۲ شکل IgE و غیر IgE رخ دهد، ولی حساسیت به شیر گاو در شکل IgE رایج و جدی‌تر است؛ کودکان یا بزرگسالان مبتلا به آلرژی IgE در ۵ تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف شیر گاو واکنش نشان می‌دهند و نشانه‌هایی مانند: تورم، کهیر، استفراغ و در موردهای نادر آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند.
آلرژی غیر IgE به‌طور معمول علامت‌های روده‌ای بیشتری مانند: استفراغ، یبوست یا اسهال و هم‌چنین التهاب دیواره‌ی روده دارد؛ تشخیص حساسیت به شیر غیر IgE می‌تواند بسیار دشوار باشد و هیچ آزمایش خونی برای آن وجود ندارد.
اگر تشخیص، حساسیت به شیر گاو باشد، تنها راه درمان پرهیز از آن و غذاهای دارای آن مانند: پودر شیر، پنیر، کره، ماست، بستنی است.
مادران شیرده‌ی نوزادان مبتلا به آلرژی نیز ناچارند شیر گاو و غذاهای دارای آن را از رژیم غذایی خود حذف کنند؛ در مورد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند، یک کارشناس بهداشت یا پزشک جایگزین مناسبی را برای شیر خشک گاو پیشنهاد می‌کند.
اگر کودک شما پس از خوردن شیر گاو علامت‌هایی نشان می‌دهد می‌توانید با کارشناسان و پزشکان نیتروطب در ارتباط باشید و در خانه یا محل کار در این زمینه مشاوره دریافت کنید.
تخم مرغ
آلرژی به تخم مرغ دومین دلیل شایع آلرژی غذایی در کودکان است و علامت‌های آن عبارتنداز: ناراحتی‌های گوارشی (معده‌درد)، واکنش‌های پوستی مانند: کهیر، مشکل‌های تنفسی، آنافیلاکسی (نادر).
شاید به سفیده‌ی تخم مرغ حساسیت داشته‌باشید ولی به زرده‌ی آن نه و برعکس؛ این به این دلیل است که پروتیین‌های سفیده و زرده‌ی تخم مرغ کمی گوناگون است؛ با این حال، بیشتر پروتیین‌هایی که باعث ایجاد آلرژی هستند در سفیده‌ی تخم مرغ یافت می‌شوند، بنابراین آلرژی به سفیده شایع‌تر است.
همانند آلرژی‌های دیگر، درمان آن رژیم غذایی بدون تخم مرغ است؛ ولی شاید ناچار نباشید از همه‌ی غذاهایی که با تخم مرغ است، دوری کنید؛ زیرا حرارت‌دادن آن می‌تواند پروتیین‌های ایجادکننده‌ی آلرژی را تغییر دهد و بدن شما آن را عامل بیگانه درنظر نگیرد.
اگر به تخم مرغ حساس هستید پیامدهای خوردن آن، می‌تواند شدید باشد؛ به همین دلیل، پیش از استفاده‌ی دوباره از غذاهایی که تخم مرغ دارند، باید با پزشک مشورت کنید.
آجیل درختی
آلرژی به آجیل درختی، حساس‌بودن به بعضی از آجیل‌ها و دانه‌هاییست که از درختان می‌آیند؛ این یک آلرژی غذایی بسیار رایج است که تا ۳ درصد از مردم جهان مبتلا هستند.
بعضی از آجیل درختی‌ها عبارتنداز: آجیل برزیلی، بادام‌ها، بادام هندی، آجیل ماکادمیا، پسته، گردو.
کسانی که آلرژی به آجیل درختی دارند به محصول‌های غذایی ساخته‌شده با این‌ها مانند: کره و روغن نیز حساسیت دارند؛ آنها باید از همه‌ی آجیل درختی‌ها خودداری کنند، حتا اگر فقط به یک یا دو گونه از آن آلرژی دارند؛ این به این دلیل است که حساس‌بودن به یک نوع، خطر آلرژی به گونه‌های دیگر را افزایش می‌دهد.
به‌طور معمول حساسیت به آجیل درختی یک بیماری همیشگی است؛ هم‌چنین می‌تواند بسیار شدید باشد و با ۵۰ درصد مرگ‌ومیرهای وابسته به آنافیلاکسی پیوستگی دارد؛ به همین دلیل، به بیماران دچار آلرژی به آجیل و آلرژی‌های خطرناک دیگر پیشنهاد میشود که همیشه یک خود تزریق‌کننده‌ی اپی‌نفرین، مانند اپی‌پن ( EpiPen)، همراه خود داشته‌باشند؛ این دارو در صورت آغاز یک واکنش آلرژیک شدید، می‌تواند اثر آلرژی را ازبین ببرد و زندگی بیمار را نجات دهد.
بادام زمینی
همانند آلرژی به آجیل درختی، آلرژی به بادام‌زمینی بسیار رایج است و می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شدید و کشنده شود و بیشتر کسانی که به آن حساسیت دارند، به آجیل درختی نیز حساس هستند؛ در حالی که دلیل ابتلا به آلرژی بادام‌زمینی مشخص نیست، گمان میشود کسانی که سابقه‌ی خانوادگی آلرژی به بادام‌زمینی دارند، بیشتر در خطر هستند.
آلرژی به بادام زمینی بر ۱ تا ۳ درصد از کودکان و ۲ درصد از بزرگسالان اثرگذار است؛ با این حال، ۱۵ تا ۲۲ درصد از کودکانی که به بادام‌زمینی حساس هستند، در نوجوانی دیگر وجود ندارد.
هم‌اکنون تنها درمان آن، نخوردن همه‌ی بادام‌زمینی‌ها و خوارکی‌های دارای آن است.
گندم
آلرژی به گندم یک پاسخ آلرژیک به یکی از پروتیین‌های گندم است و بیشتر بر کودکان اثر می‌گذارد و مانند آلرژی‌های دیگر، می‌تواند منجر به ناراحتی گوارشی، کهیر، استفراغ، تورم و در مورد شدید آنافیلاکسی شود.
با بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن غیرسلیاک اشتباه گرفته میشود که می‌تواند علامت‌های گوارشی یکسانی داشته‌باشند.
این آلرژی می‌تواند شدید و حتا گاهی کشنده باشد؛ کسانی که به گندم آلرژی دارند باید از گندم دوری کنند و آلرژی به گندم از آزمایش پوستی تشخیص داده‌می‌شود.
سویا
آلرژی به سویا بر ۰.۵ درصد از کودکان اثر می‌گذارد و بیشتر در نوزادان و کودکان زیر ۳ سال دیده میشود؛ آنها توسط پروتیین سویا یا محصول‌های دارای سویا تحریک می‌شوند و علامت‌ها می‌تواند از خارش، سوزن‌سوزن‌شدن دهان و آبریزش بینی تا کهیر و آسم یا مشکل تنفسی باشد؛ در موردهای نادر نیز می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود.
تعداد کمی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند به سویا نیز حساس هستند.
محرک‌های غذایی رایج آلرژی به سویا، دانه‌های سویا و شیر یا سس سویا است؛ از آنجایی که این ماده در بسیاری از غذاها یافت میشود، خواندن برچسب ماده‌های غذایی مهم و تنها راه درمان، خودداری از مصرف سویا است.
نکته: آلرژی به شیر و سویا در نوزادان و کودکان به این دلیل است که سیستم ایمنی و گوارش آنها هنوز در حال رشد است و می‌تواند در چند روز تا چند ماه پس از تولد نمایان شود؛ نشانه‌ها ممکن است به‌صورت کهیر و آسم پدیدار نشوند، بلکه منجر به قولنج و شاید خون در مدفوع یا رشد ضعیف شوند.
ماهی
آلرژی به ماهی شایع است و حدود ۷ درصد از بزرگسالان آن را دارند و بیشتر در کودکی دچار آن می‌شوند؛ علامت‌های اصلی استفراغ و اسهال است، ولی در موردهای نادر، آنافیلاکسی نیز شاید رخ دهد.
کسانی که به ماهی حساس هستند، یک اپی‌نفرین باید داشته‌باشند تا در صورت خوردن ناخواسته‌ی ماهی، برایشان مشکلی پیش‌نیاید؛ گاهی‌وقت‌ها آلرژی به ماهی با واکنش به یک آلاینده در آن، مانند: باکتری ، ویروس یا سم اشتباه گرفته میشود؛ زیرا نشانه‌ها مشابه هستند.
بعضی‌ها تنها به ماهی خام یا نیم‌پز واکنش آلرژیک شدید نشان می‌دهند؛ زیرا گرما آلرژن‌هایی را که به آنها حساس هستند را ازبین می‌برد.
این موردهایی که در بالا گفتیم رایج‌ترین بودند؛ با این حال آلرژی به خوراکی‌های دیگری می‌تواند نشانه‌ها را، از خارش خفیف لب و دهان (سندرم آلرژی دهان) تا آنافیلاکسی داشته‌باشد.
بعضی دیگر از آلرژی‌های غذایی که کمتر شایع هستند، عبارتنداز: دانه‌ی کتان، کنجد، هلو، موز، کیوی، کرفس، سیر، خربزه، خردل و بابونه.
آیا فکر می کنید آلرژی غذایی دارید؟
اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید، باید با پزشک گفت‌وگو کنید و تعدادی آزمایش انجام دهید مانند:
- بررسی رژیم غذایی؛ یک بررسی دقیق از غذاهای خورده‌شده، زمان آن و علامت‌ها
- تست خراش پوستی؛ برای این آزمایش، مقدار کمی غذا با استفاده از یک سوزن کوچک به پوست وارد و سپس از نظر واکنش بررسی میشود
- خوردن غذاهای آلرژی‌زا؛ در این آزمایش، غذای حساسیت‌زا زیر نظر پزشک مصرف و کم‌کم، زیاد میشود
- آزمایش خون؛ در بعضی شرایط، خون گرفته و سطح آنتی‌بادی‌های IgE اندازه‌گیری می‌کنند، مانند: RAST و ELISA
شما می‌توانید از خدمت آزمایش نیتروطب استفاده کنید و به‌آسانی آزمایش دهید.
آیا آلرژی غذایی درمان دارد؟
هم‌اکنون آلرژی غذایی درمان‌پذیر نیست و دانشمندان در حال بررسی راه‌های تازه‌تری برای کمک به مردم برای این بیماری هستند؛ چه آلرژی غذایی IgE یا غیر IgE داشته‌باشید، بهترین راه برای جلوگیری از واکنش آلرژیک، شناسایی غذاهایی است که به آنها حساس هستید و از آنها دوری کنید.
بسته به شدت آلرژی غذایی شما، پزشک داروهای زیر را تجویز می‌کند:
- خود تزریق‌کننده‌ی اپی‌نفرین برای جلوگیری از آنافیلاکسی
- آنتی‌هیستامین برای کاهش خارش و خفگی از واکنش‌های آلرژیک خفیف،
- کورتیکواستروییدها برای کاهش تورم واکنش آلرژیک شدیدتر
مهم است که همه‌ی علامت‌های آلرژی غذایی را جدی بگیرید؛ از خفیف تا شدید و اگر مشکوک به این بیماری هستید، با پزشک یا متخصص گفت‌وگو کنید تا مشخص شود به کدام غذاها حساسیت دارید و باید آنها را نخورید. هم‌چنین مشورت با یک متخصص تغذیه مفید است که می‌تواند به شما کمک کند از غذاهای حساسیت‌زا دوری کنید و اطمینان داشته‌باشید که رژیم غذایی گوناگون و متعادلی دارید که نیازهای غذایی شما را برآورده می‌کند. پزشکان و کارشناسان تغذیه‌ی نیتروطب در این زمینه به شما راهنمایی کافی می‌کنند و بدون مراجعه‌ی حضوری توسط آنها ویزیت می‌شوید و درمان مناسب را دریافت می‌کنید.
باید توجه کنید، زمانی که بیشتر مردم نسبت به چیزی که خورده‌اند واکنش ناخوشایندی نشان می‌دهند، فکر می‌کنند حساسیت غذایی دارند ولی شاید چیز دیگری به‌نام عدم‌تحمل غذایی باشد، تفاوت در چیست؟ همان‌طور که گفتیم آلرژی غذایی واکنش سیستم ایمنی بدن شما به غذا است در عدم‌تحمل غذایی، مشکل، هضم غذاست؛ برای نمونه، حساسیت به شیر با توانایی‌نداشتن در هضم درست آن به‌دلیل لاکتوز فرق دارد.
عدم‌تحمل لاکتوز، شایع‌ترین عدم‌تحمل غذایی و دست‌کم یک نفر از هر ۱۰ نفر آن را دارند. لاکتاز آنزیمی در روده است و لاکتوز (قند شیر و لبنیات) را تجزیه می‌کند؛ اگر لاکتاز کافی نداشته‌باشید، نمی‌توانید لاکتوز را هضم کنید و باکتری‌ها لاکتوز را می‌خورند که گاز تولید میشود و نفخ، معده‌درد و اسهال را تجربه می‌کنید. باید بدانید که غذاها می‌توانند با باکتری و سم آلوده شوند و گوشت آلوده، آلرژی غذایی را ایجاد می‌کند، در حالی که مسمومیت غذایی است.
در صورتی که به درستی در یخچال نگهداری نشده‌باشند، هیستامین در آنها زیاد میشود و هنگامی که غذاهای دارای مقدار زیادی هیستامین مصرف می‌کنید، واکنشی شبیه یک واکنش آلرژیک دارید که به آن سمیت هیستامین می‌گویند. مونوسدیم گلوتامات (MSG) به‌طور طبیعی در ماده‌های غذایی مانند: گوجه‌فرنگی، پنیر و قارچ وجود دارد و هنگامی که به مقدار زیاد خورده شود، می‌تواند باعث گرگرفتگی، گرما، سردرد، فشار در صورت و درد قفسه سینه شود.
عدم‌تحمل گلوتن مانند بیماری سلیاک نیست؛ سلیاک در اثر پاسخ ایمنی غیرطبیعی به گلوتن، ایجاد میشود؛ عدم‌تحمل گلوتن، اختلال در کنترل آن توسط دستگاه گوارش است و هر دوی این‌ها با آلرژی غذایی فرق دارد.
بیشتر بخوانید: صفر تا ۱۰۰ بیماری سلیاک؛ بیماری خطرناک و رایج دستگاه گوارشی
چند بیماری دیگری هستند که با آلرژی غذایی علامت‌های مشترک دارند، مانند: زخم و سرطان‌های دستگاه گوارش. این‌ها می‌تواند منجر به استفراغ، اسهال یا درد شوند که هنگام غذا خوردن بدتر میشود.
بعضی از مردم دچار عدم‌تحمل غذایی با یک محرک روانی می‌شوند یعنی یک رویداد ناخوشایند، در کودکی، که با خوردن یک غذای خاص پیوستگی دارد، می‌تواند باعث ایجاد احساس بد، حتا در بزرگسالی شود. پژوهشگران دریافته‌اند که بیش‌فعالی در کودکان ممکن است با ادویه‌های غذایی پیوستگی داشته‌باشد، ولی فقط گاهی و تنها زمانی که کودک مقدار زیادی از آنها را مصرف کرده باشد. آلرژی غذایی به‌طور مستقیم بر رفتار کودک اثر نمی‌گذارد، اگرچه علامت‌های آن او را بدحال می‌کند و داروهای آلرژی می‌تواند باعث خواب‌آلودگی او شود.
بنابراین در این مقاله درباره‌ی آلرژی‌های گوناگون و تفاوت آن با عدم‌تحمل غذایی گفتیم.
آلرژی غذایی به این دلیل است که سیستم ایمنی بدن شما بعضی از پروتیین‌ها در غذا را بیگانه تشخیص می‌دهد و گاهی‌وقت‌ها واکنش آلرژیک به غذا می‌تواند شدید و حتا کشنده باشد. بیشتر آلرژی‌های غذایی توسط این ۷ غذا ایجاد میشود: شیر گاو، تخم مرغ، آجیل درختی، بادام‌زمینی، ماهی، سویا و گندم. تنها راه درمان حذف غذا از رژیم غذایی است.
اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید، می‌توانید در هر زمان از شبانه‌روز پرسش‌های خود را از کارشناسان نیتروطب بپرسید و یا در بخش کامنت با ما در ارتباط باشید.
