سندروم گیلن باره (Guillain-Barre Syndrome)، نوعی اختلال نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب حمله می‌کند. اولین علائم این بیماری، ضعف و سوزن سوزن شدن اندام‌های بدن است، با اینکه این عارضه بسیار نادر است و در افراد بسیار کمی دیده می‌شود، اما اگر برای درمان در اقدام شود و علائم آن را جدی نگیرید، ممکن است عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد، در ادامه به بررسی علائم و تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم، مطالعه تا انتهای این مقاله از نیتروطب را از دست ندهید.
بیماری گیلن باره چیست؟
بیماری گیلن باره یا GBS یک اختلال نادر اما جدی است، این بیماری در دسته بیماری‌های خود ایمنی قرار دارد که با نارسایی و عضلانی حاد همراه است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به سیستم عصبی پیرامونی یا محیطی (بخشی از دستگاه عصبی که مغز و نخاع را به سایر قسمت‌های بدن متصل می‌کند)، حمله می‌کند و به غلاف میلین (Myelin)، که اطراف آکسون‌ها را گرفته‌اند آسیب می‌رساند.
باکتری سندروم گیلن باره بیشتر روی پاها، دست‌ها و سایر اندام‌های بدن تاثیر گذاشته و باعث ضعف، درد و بی حسی آن‌ها می‌شود. میزان درگیری افراد مختلف با هم متفاوت است، به طوری که گاهی یک بیمار تنها درد و ضعف خفیف را تجربه کرده و برخی دیگر ممکن است فلج شوند، آماری که در مورد این بیماری وجود دارد عبارت است از:
- مردها ۱.۵ برابر بیشتر از زنان به این سندروم مبتلا می‌شوند.
- معمولا از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۲ تا ۶ نفر به سندروم گیلن باره مبتلا می‌شوند.
- در برخی از گزارشات، وراثت نیز موثر است.
- ابتلا به سندروم گیلن باره در بزرگسالان معمولا بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی اتفاق می‌افتد، اما این بیماری در کودکان نیز دیده می‌شود.
انواع سندروم گیلن باره
در حال حاضر پژوهشگران انواع مختلفی از سندروم گیلن باره را کشف و شناسایی کرده‌اند، اما ممکن است یک فرد مبتلا به این اختلال، دو یا چند علائم این بیماری را به طور همزمان داشته باشد. همین مسئله گاهی تشخیص نوع آن‌ها برای پزشک مغز و اعصاب را با پیچیدگی‌هایی همراه می‌سازد. به طور کلی مهم‌ترین انواع این بیماری عبارتند از:
- سندروم میلر فیشر
در این نوع از سندروم، معمولا بی حسی و فلج شدن از چشم شروع شده و با راه رفتن ناپایدار همراه است، این نوع در آسیا رایج‌تر است، همچنین در مردان بیشتر از زنان رواج داشته و بیشتر در فصل بهار رخ می‌دهد.
- حلقی-گردنی-بازویی
در این نوع ضعف عضلانی در صورت، گردن، شانه‌ها و گلو حس می‌شود.
- اختلال آکسونی حرکتی حاد (AMAN)
در این نوع نیز ضعف شدید بدون بی حسی و بدون درگیری اعصاب مغزی مشاهده می‌شود، به این نوع سندروم فلج کننده چینی‌ها گفته شده و در آسیا و آمریکای مرکزی و جنوبی بیشتر دیده می‌شود.
- پلی رادیکولونوروپاتی التهابی حاد دمیلینه کننده (AIDP)
از جمله علائم این نوع، ضعف عضلانی است که از پایین پا شروع شده و با ضعف اعصاب مغزی و درگیری سیستم اتونوم همراه است. این نوع از سندروم در اروپا و آمریکای شمالی رایج‌تر است.
- نوروپاتی آکسونی حسی و حرکتی حاد (AMSAN)
در این نوع نیز ضعف عضلانی همراه با بی حسی دیده می‌شود. این نوع در چین، ژاپن و مکزیک رایج‌تر است.
علائم و نشانه‌های سندروم گیلن باره
در سندروم گیلن باره، سیستم ایمنی بدن شما به PNS (دستگاه عصبی محیطی) شما حمله می‌کند. اعصاب در PNS، مغز شما را به سایر بدن متصل می‌کند و سیگنال‌ها را به عضلات شما منتقل می‌کند، اگر اعصاب آسیب ببینند، ماهیچه‌های شما نمی‌توانند به سیگنال‌هایی که از مغز شما دریافت می‌کنند پاسخ دهند.
اولین علامت این سندروم معمولا احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان پا است، سوزن سوزن شدن به سمت بالا به بازوها و انگشتان نیز می‌تواند سرایت کند.
این بیماری مسری یا ارثی نیست اما علائم آن به سرعت می‌توانند پیشرفت کنند، در برخی افراد، این بیماری ممکن است در عرض چند ساعت جدی شود. به طور کلی علائم سندروم گیلن باره عبارتند از:
- مشکل در تنفس
- کمردرد شدید
- فلج شدن
- از دست دادن کنترل مثانه
- ضربان قلب سریع
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در حرکت چشم یا صورت، صحبت کردن، جویدن یا بلعیدن
بیشتر بخوانید: علت سرگیجه ناگهانی چیست؟ ۱۰ نکته برای مدیریت آن
علل و عوامل خطر سندروم گیلن باره
علت دقیق این سندروم ناشناخته است، طبق گفته‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، حدود دو سوم منابع مورد اعتماد افراد مبتلا به این عارضه، بلافاصله بعد از ابتلا به اسهال یا عفونت تنفسی به آن مبتلا می‌شوند. این نشان می‌دهد که سندروم گیلن باره عفونت کمپیلوباکتر ژژونی است.
کمپیلوباکتر یکی از شایع‌ترین علل باکتریایی اسهال در ایالات متحده است، اغلب در غذاهای نیم پز، به ویژه طیور یافت می‌شود.
عفونت‌های زیر با سندروم گیلن باره مرتبط است:
- آنفولانزا
- ویروس اپشتین بار (EBV)
- مونوکلئوز، که به طور معمول توسط EBV ایجاد می‌شود.
- سیتومگالو ویروس (CMV)، که سویه‌ای از ویروس تبخال است.
- HIV یا ایدز
افراد در هر سنی ممکن است به سندروم گیلن باره مبتلا شوند، اما این بیماری در میان بزرگسالان بالای ۵۰ سال شایع‌تر است.
سندروم گیلن باره و واکسن آنفولانزا
در موارد بسیار نادر، افراد ممکن است چند روز یا چند هفته بعد از دریافت واکسن آنفولانزا دچار این سندروم شوند.
بروز آن در فصل آنفولانزا متفاوت است. با این حال، CDC بیان می‌کند که به ازای هر یک میلیون واکسن آنفولانزا که تجویز می‌شود، یک یا دو نفر منبع قابل اعتماد به این بیماری مبتلا می‌شوند.
درمان سندروم گیلن باره
سندروم گیلن باره یک فرآیند التهابی خود ایمنی است که خود محدود شونده است، به این معنی که خود به خود برطرف می‌شود.
با این حال، هر فردی که این علائم بیماری را دارد باید برای نظارت دقیق در بیمارستان بستری شود. علائم می‌توانند به سرعت بدتر شوند و در صورت عدم درمان ممکن است کشنده باشند.
در موارد شدید، افراد مبتلا به این عارضه ممکن است دچار فلج شدن تمام بدن شوند، اکر فلج بر دیافراگم یا عضلات قفسه سینه تاثیر بگذارد و از تنفس صحیح جلوگیری کند، این وضعیت می‌تواند تهدید کننده سلامتی باشد.
هدف از درمان سندروم گیلن باره، کاهش شدت حمله سیستم ایمنی و پشتیبانی از عملکردهای بدن (از جمله عملکرد ریه) است. درمان می‌تواند شامل پلاسمافرز و ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) باشد:
- پلاسمافرز (تبادل پلاسما)
سیستم ایمنی بدن آنتی بادی تولید می‌کند، یعنی پروتئین‌هایی که به طور معمول به باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر مواد مضر خارجی حمله می‌کنند. سندروم گیلن باره زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند که به اعصاب سالم سیستم عصبی شما حمله می‌کنند.
هدف از پلاسمافرز این است که آنتی بادی‌هایی حمله کننده به اعصاب از خون حذف شوند. در این روش، از یک دستگاه برای خارج کردن خون از بدن استفاده می‌شود. این دستگاه آنتی بادی‌هایی را از خون خارج می‌کند و دوباره خون را به بدن شما بر می‌گرداند.
- ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG)
ایمونوگلوبولین حاوی آنتی بادی‌های طبیعی و سالم است. دوزهای بالای ایمونوگلوبولین می‌تواند به مهار آنتی‌بادی‌های ایجاد کننده این سندروم کمک کند.
پلاسمافرز و ایمونوگلوبولین داخل وریدی به یک اندازه موثر هستند، این شما و پزشک خود هستید که تصمیم می‌گیرید از کدام روش درمانی استفاده کنید.
- سایر درمان‌ها
بیماران مبتلا به سندروم گیلن باره معمولا دچار بی حرکتی می‌شوند، گاهی نیز درد زیادی دارند. در نتیجه، برای تسکین درد و جلوگیری از لخته شدن خون به شما دارو داده می‌شود. همچنین ممکن است فیزیوتراپی و کار درمانی نیز موثر باشد.
در مراحل حاد این بیماری، مراقبان دست و پای بیمار را حرکت می‌دهند تا انعطاف پذیر باشند. به منظور تقویت عضلات و بازگشت به طیفی از فعالیت‌های زندگی رومزه، تغییراتی مثل لباس پوشیدن هم می‌تواند به بیمار کمک کنند.
سخن پایانی
همان طور که گفته شد، سندروم گیلن باره یک بیماری بسیار نادر است که فقط تعداد کمی از انسان‌ها را درگیر خود می‌کند. با این حال، باید در صورت مشاهده اولین علائم از این سندروم نادر، سریعا به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید، زیرا در صورت بروز علامت اولیه این بیماری ممکن است به سرعت پیشرفت کند. جهت کسب مشاوره آنلاین و دریافت نوبت، می‌توانید با پزشکان نیتروطب در ارتباط باشید. از آنجایی که مراجعه به پزشک هزینه‌بر شده، شما می‌توانید با کم‌ترین هزینه از بهترین متخصص نیتروطب مشاوره بگیرید.
