بسیاری از آدم‌ها در روند زندگی خود دچار فشارهای گوناگونی هستند که قطعا قرار گرفتن در این شرایط باعث استرس و اضطراب بیشتر آن‌ها می‌شود. استرس و اضطراب از اختلالات روانی می‌باشند که در صورت مداومت می‌توانند اثرات جسمی و روحی زیان آوری به همراه داشته باشند. گاهی اوقات نیز ممکن است این تنش‌ها باعث شوند تا استرس به بخش جدا‌ناپذیری از زندگی تبدیل شود و تمام جنبه‌های آنان را تحت تأثیر خود قرار دهد.
همه ما می‌دانیم که اضطراب و استرس تا چه حد می‌تواند میزان راندمان فعالیت‌های روزمره ما را کاهش دهد. برخی از افراد برای کاهش این مشکلات به مصرف قرص‌های ضداسترس و اضطراب روی می‌آورند. از آنجایی که این مسئله در زندگی همه افراد اهمیت بسیار زیادی دارد در این مطلب ما قصد داریم تا بهترین قرص‌های ضداسترس و اضطراب را به همراه عوارض جانبی آن‌ها به شما معرفی کنیم پس در ادامه مطلب همراه ما باشید.
قرص های ضداسترس و اضطراب چیست؟
قرص های ضداسترس و اضطراب با تغییراتی که در مغز ایجاد می‌کنند باعث می‌شوند تا استرس و اضطراب کاهش یابد. به عنوان مثال قرص‌های بنزودیازپین که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید، با بالا بردن انتقال‌دهنده‌های عصبی ماده شیمیایی به اسم GABA در مغز، سبب آرامش اعصاب می‌شوند. اما باید به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که قرص‌های ضداسترس و اضطراب نمی‌توانند به طور دائم بی‌قراری شما را از بین ببرند، چون همه‌ی این قرص‌ها تا زمانی‌که مصرف شوند کاربرد خواهند داشت. البته باید بدانید که ممکن است مصرف مداوم قرص‌های ضداسترس و اضطراب حتی باعث شوند تا مشکلات شما افزایش پیدا کنند.
معرفی قرص های ضداسترس و اضطراب
اگر علائم اضطراب و استرس در شما شدید باشد و یا این واکنش‌ها در فعالیت‌های روزانه شما مشکل ایجاد کرده باشند، باید هر چه سریع تر به روانپزشک یا روان‌شناس مراجعه کنید. گاهی می‌توان تا حدودی با روان‌درمانی و مشاوره علائم استرس را از بین برد. اما گاهی هم نیاز است تا قرص‌های ضداسترس و اضطراب را با مشاوره پزشک متخصص مصرف کنید تا مشکلات برطرف شود. چند مورد از قرص‌های ضداسترس و اضطراب عبارتند از:
- ونلافاکسین
ونلافاکسین گروهی از داروها و قرص‌های ضداسترس و اضطراب به نام مهارکننده‌های بازجذب نوراپی نفرین و سروتونین می‌باشد. این داروها با بالا بردن سطح مواد شیمیایی تقویت‌کننده خلقوخو به نام‌های نورآدرنالین و سروتونین به رفع اضطراب و افسردگی شما کمک می‌کنند. ونلافاکسین قرص ضداسترس خیلی قوی می‌باشد که اثرگذاری بسیار بالایی دارد.
- داروهای SSRI
از دیگر رص‌های ضداسترس و اضطراب می‌توان به داروهای SSRI اشاره کرد. داروهای SSRI با مهار بازجذب سروتونین در گیرنده‌های عصبی، باعث کاهش استرس و حس شادی می‌شوند. سروتونین یکی از پیام‌رسان‌های عصبی می‌باشد که بر میل جنسی، خلقوخو، خواب، اشتها و حافظه تأثیر بسیار زیادی دارد. در ابتدا این دارو با دوز بسیار کم تجویز می‌شود اما به‌تدریج مقدار آن افزایش پیدا می‌کند. از داروهای SSRI که برای درمان اضطراب و استرس کاربرد بسیار زیادی دارند می‌توان به اس سیتالوپرام، پاروکستین، فلوکستین و سرترالین اشاره کرد. این داروها بجز کاهش استرس عوارضی نیز دارند که شامل خشکی دهان، تهوع، اسهال، ضعف عضلات، اختلالات خواب، سرگیجه و ضعف قوای جنسی می‌باشد.
- کلونوزپام
کلونازپام نوعی بنزودیازپین می‌باشد که برای حملات ناشی از صرع یا کنترل تشنج، اختلال هراس، اسپاسم عضلانی غیرارادی و گاهی اوقات برای سندرم پاهای بی‌قرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیبات این دارو با بالا بردن سطح نوعی ماده شیمیایی آرام‌بخش در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید به از بین بردن علائم مشکلاتی همچون اضطراب و استرس کمک می‌کنند. کلونوزپام از قرص‌های ضداسترس و اضطراب می‌باشد که حدود یک ساعت پس از مصرف عمل کرده و اثرش نیز می‌تواند ۸ تا ۱۲ ساعت باقی بماند.
بیشتر بخوانید: استرس و اضطراب شدید؛ ۹ روش مقابله با آن + پادکست
- قرص های ضداسترس و اضطراب حاوی تری سیکلیک
در بیشتر موارد اثرگذاری و عملکرد تری سیکلیک‌ها در درمان اضطراب و استرس مشابه داروهای SSRI می‌باشد. این داروها هم مانند داروهای SSRI در ابتدا با دوز پایین تجویز می‌شوند و در ادامه دوز مصرفی افزایش می‌یابد. از داروهای تری سیکلیک که برای درمان اضطراب و استرس مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به ایمی‌پرامین و کلومی‌پرامین اشاره کرد.
تری سیکلیک‌ها از قدیمی ترین قرص‌های ضداسترس و اضطراب هستند که امروز کاربرد بسیار کمتری نسبت به گذشته دارند، چون امروزه داروهای جدیدتری برای درمان استرس و اضطراب تولید شده‌اند. از عوارض این قرص‌ها می‌توان به اختلالات خواب، سرگیجه، احتباس ادرار، سردرگمی و گیجی، یبوست، تاری دید، تهوع و استفراغ و افزایش وزن اشاره کرد.
- بوسپیرون
بوسپیرون یکی از قرص‌های ضدافسردگی می‌باشد که برای درمان کوتاه‌مدت و بلندمدت اضطراب و استرس نیز قابل استفاده است. این دارو با تأثیر گذاشتن بر مواد شیمایی مغز، باعث بروز تغییرات خلقوخو در افراد می‌شود. بوسپیرون به مدت چند هفته برای شخص تجویز می‌شود تا تأثیرات کامل آن ظاهر گردد. عوارض این دارو شامل سردرد، سرگیجه، تهوع، کابوس و یا مشکلات خواب می‌باشد. با توجه به شدت بیماری میزان مصرف این دارو روزانه دو تا سه بار است.
- پرگابالین
پرگابالین نوعی داروی ضد تشنج می‌باشد که پزشکان برای درمان صرع نیز از آن استفاده می‌کنند، اما این دارو می‌تواند در درمان اضطراب و استرس هم نقش مؤثری داشته باشد. اگر بدن فرد به داروهای بنزودیازپین‌ها و ضد افسردگی پاسخ نداده باشد، متخصصین این دارو را برای او تجویز می‌کنند.
بیشتر بخوانبد: صرع؛ هر چیزی که باید در مورد بدانید| ۳ راه درمان آن
- سیتالوپرام
از میان قرص‌های ضداسترس و اضطراب باید به سیتالوپرام نیز اشاره کنیم. این دارو برای درمان قرص‌های ضداسترس و اضطراب و گاهی اوقات هم برای حملات پانیک استفاده می‌شود. از آنجایی که قرص سیتالوپرام نسبت به داروهای ضد افسردگی دیگر عوارض بسیار کمی دارد، می‌تواند بهترین گزینه برای قرص ضد استرس باشد. توصیه می‌شود که بدون تجویز پزشک هیچ گونه داروی ضد افسردگی را مصرف نکنید حتی اگر بی‌عارضه باشند.
- بیزوپرولول
بیزوپرولول نوعی از قرص‌های ضداسترس و اضطراب می‌باشد که در دسته داروهای بتا بلاکر قرار می‌گیرد. این دارو برای درمان نارسایی قلبی و فشار خون بالا کاربرد بسیار زیادی دارد. اگر فشار خون بالا دارید، مصرف بیزوپرولول در آینده از حملات قلبی، بیماری قلبی و سکته جلوگیری می‌کند. درضمن بیزوپرولول برای جلوگیری از درد قفسه سینه نیز استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: بیماری قلبی؛ ۷ روش مهم برای تشخیص آن
- لورازپام
لورازپام برای درمان اضطراب و مشکلات خواب مرتبط با اضطراب نیز استفاده می‌شود. همچنین از این دارو برای سایر درمان‌های پزشکی و دندانی و کمک به آرامش قبل از عمل هم کمک می‌گیرند. پس از آنکه شما لورازپام را مصرف کردید می‌توانید بعد از گذشت ۲۰ تا ۳۰ شاهد اثر گذاری آن باشید. همچنین ماندگاری این دارو ۶ تا ۸ ساعت می‌باشد. از عوارض مصرف لورازپام می‌توان به خواب آلودگی اشاره کرد.
- زاناکس
زاناکس در عرض ۲۰ تا ۴۰ دقیقه اثر گذاشته و ۵ تا ۸ ساعت در بدن ماندگاری دارد. شما می‌توانید این قرص را ۳ بار در روز مصرف کنید. اما به این مسئله مهم نیز توجه داشته باشید که تنها می‌بایست در این زمینه از دستورات و تجویزات پزشک پیروی کنید. همچنین این دارو با آرام‌بخش‌های دیگر نیز تداخل پیدا می‌کند. اگر زاناکس را همزمان با الکل و مواد مخدر مصرف کنید بسیار خطرناک است. از عوارض این دارو می‌توان به سردرد، خواب‌آلودگی، کاهش میل جنسی، سرگیجه و ضعف ماهیچه‌ها در صورت اشاره نمود.
- بنزودیازپین‌ها
از دیگر قرص‌های ضداسترس و اضطراب می‌توان به بنزودیازپین‌ها اشاره کرد. بنزودیازپین‌ها نوعی داروهای آرام بخش هستند که به کاهش گرفتگی عضلانی و آرام شدن ذهن کمک بسیار زیادی می‌کنند. بنزودیازپین‌ها با کاهش تحریک‌پذیری نورون‌ها یک اثر تضعیف‌کننده و آرام‌بخش بر فعالیت‌های مغزی دارند. این داروها برای درمان بسیاری از اختلالات اضطرابی همچون اختلال اضطرابی فراگیر، حملات پانیک و اضطراب اجتماعی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
داروهای بنزودیازپینی برای درمان کوتاه‌مدت اضطراب و استرس مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون مصرف بلندمدت آن‌ها سبب نقص در حافظه، بروز اختلالات خواب و تعادل می‌شود. باید این داروها تحت نظر پزشک متخصص و فقط برای دوره معینی مصرف شوند. البته در حملات پانیک احتمال تجویز آن به مدت یک سال هم وجود دارد. از عوارض جانبی بنزودیازپین‌ها می‌توان به اختلالات بینایی، سردرگمی و عدم تمرکز، احساس افسردگی و سردرد اشاره کرد.
اگر به طور مرتب و بیش از دو هفته از یک داروی بنزودیازپینی استفاده کرده‌اید نباید یک باره و کامل مصرف آن را قطع کنید چون انجام این کار قطعا پیامدهای جدی را به همراه خواهد داشت. بهتر است برای پیشگیری از عوارضی همچون تشنج و متوقف کردن تدریجی این داروها با پزشک خود مشورت کنید.
- سرترالین
قرص سرترالین از داروهای رایج درمان افسردگی می‌باشد که می‌تواند باعث کاهش علائم اولیه اضطراب و استرس نیز شود. مصرف این دارو با عوارضی همچون خواب‌آلودگی، خشکی دهان، احساس ضعف، خستگی و سرگیجه همراه است. پس از این که شما به صورت کامل و به مدت یک تا دو هفته قرص سرترالین را مصرف کردید شاهد علائم کاهش استرس و اضطراب می‌شوید.
- فلوکستین
فلوکستین یکی از بهترین قرص‌های ضداسترس و اضطراب است. داروهای SSRI که فلوکستین نیز یکی از آن‌ها می‌باشد می‌تواند از اضطراب و افسردگی جلوگیری کند. از عوارض مصرف فلوکستین باید به خشکی دهان، افزایش وزن، تهوع، یبوست و به‌هم خوردن الگوی طبیعی خواب اشاره نمود. بهتر است به هیچ عنوان این دارو را سرخودانه مصرف نکنید.
- مسدود کننده‌های بتا
بسیاری از افراد داروهای مسدود کننده بتا را با عنوان درمان کننده مشکلات قلبی و فشار خون بالا می‌شناسند. از این داروها برای کاهش میزان استرس و اضطراب و داروی ضد استرس نیز استفاده می‌کنند. مسدود کننده‌های بتا با کاهش حجم آدرنالین بدن از فشار روی قلب و ترشح زیاد هورمون‌های شادی‌آور جلوگیری می‌کنند.
از دیگر مسدود کننده‌های بتا می‌توان به آدرنرژیک، آنتاگونیست‌های بتا، آدرنرژیک و آنتاگونیست‌های بتا اشاره نمود. ازجمله عوارض جانبی استفاده از داروها می‌توان به کاهش فشار خون، سردی دست و پا، خستگی، افزایش وزن، خشکی دهان، حالت تهوع، ناراحتی شکم، زخم معده و… اشاره کرد. میزان مصرف این دارو به شدت عارضه استرس و اضطراب و نظر پزشک متخصص بستگی دارد. البته افراد مبتلا به آسم، زنان باردار و افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی هستند، بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت داشته باشند.
- ایمی‌پرامین
ایمی‌پرامین از قرص‌های ضداسترس و اضطراب حاوی تری‌سیکلیک می‌باشد. از این دارو برای تسکین اضطراب و افسردگی همراه با استرس استفاده می‌شود. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که ایمی‌پرامین می‌تواند به انواع خاصی از مشکلات اضطرابی همچون اختلال اضطراب فراگیر یا حملات پانیک کمک کند.
- آمی‌تریپتیلین
آمی‌تریپتیلین از داروهای سه حلقه‌ای هیدروکسی‌زین می‌باشد که در زمینه درمان افسردگی نیز کاربرد بسیار زیادی دارد و به بهبود تدریجی خلقوخو هم کمک می‌کند. بعد از مصرف این دارو، کیفیت خواب بهتر شده و برای فرد مضطرب برقراری ارتباط با دیگران ساده‌تر پیش می‌‌‌رود.
- داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز
از این داروها بیشتر در استرس‌های اجتماعی و حملات پانیک استفاده می‌کنند. به مرور زمان این داروها می‌توانند روی خلق و خوی فرد نیز تاثیر گذاشته و به عنوان قرص اضطراب مصرف شوند. ازجمله داروهایی که در دسته‌بندی MAOI قرار دارند و به منظور از بین بردن اضطراب و استرس مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به سلژیلین، ایزوکاربوکسازید، فنلزین و ترانیل سیپرومین اشاره کرد.
ممکن است مصرف این داروها با بعضی از داروها همچون داروهای مخصوص آلرژی، قرص ضدبارداری و سرماخوردگی و…. تداخل داشته باشند. این داروها به دلیل قدیمی بودنشان دارای عوارض بسیار زیادی هستند که می‌توان به اسهال، اختلال در خواب، یبوست، تهوع، بی خوابی، سرگیجه و… اشاره نمود. نمی‌توان برای این داروها میزان مصرف مشخصی عنوان کرد. چون این دسته از داروها به دلیل میزان اثر گذاری متفاوتی که دارند با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌شوند.
- آلپرازولام
آلپرازولام برای درمان اختلالات اضطرابی و هراس همچون ترس شدید و نگرانی، حملات ناگهانی و غیر منتظره استفاده می‌شود. آلپرازولام می‌تواند با کاهش هیجانات غیرعادی در مغز باعث آرامش بیشتر فرد شود. آلپرازولام یک ساعت بعد از مصرف اثر خود را نشان می‌دهد و ماندگاری‌اش در حدود ۸ تا ۱۲ ساعت می‌باشد.
- دیازپام
این دارو از خانواده داروها و قرص‌های ضداسترس و اضطراب بنزودیازپین می‌باشد. بنزودیازپین‌ها آرامش بخش هستند و چون احتمال وابستگی به آن‌ها وجود دارد، برای مصرف کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند. دیازپام در عرض ۱۵ تا ۴۰ دقیقه اثر گذاشته و ماندگاری‌اش ۵ تا ۸ ساعت می‌باشد.
- پروپرانولول
پروپرانولول از قرص‌های ضداسترس و اضطراب و تپش قلب می‌باشد که می‌تواند ضربان قلب را کاهش دهد. همچنین این قرص می‌تواند باعث شود تا قلب خون را به اطراف بدن راحت تر پمپاژ کند. معمولا از قرص پروپرانولول برای فشار خون بالا و سایر مشکلات قلبی نیز استفاده می‌شود که می‌تواند به علائم فیزیکی اضطراب همچون لرزش و تعریق هم کمک کند. بهتر است قرص ضداسترس پروپرانول را در صورت تجویز پزشک متخصص مصرف کنید.
این نکته مهم را نیز به خاطر داشته باشید که هرگز برای کاهش اضطراب و استرس به مصرف سرخودانه داروهای موجود روی نیاورید. برای رفع مشکل خودتان بهتر است به متخصص روانشناسی مراجعه نمایید تا در صورت نیاز شما را به روانپزشک معرفی کند.
چه زمانی باید قرص های ضداسترس و اضطراب را مصرف کرد؟
اولین گزینه برای درمان اضطراب و استرس تغییر سبک زندگی و اقداماتی ساده همچون ورزش، رژیم غذایی سالم، خواب کافی و مدیتیشن می‌باشد. زمانی که این روش‌های درمانی در علائم استرس شما تاثیری نداشته باشد، باید به بهترین متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید.
ابتدا پزشک متخصص از طریق روش‌های مشاوره و روان‌درمانی علائم استرس را شناسایی نموده و با توجه به شدت اضطراب و استرس شما از تکنیک‌های درمانی دیگر استفاده می‌کند. آخرین گزینه درمان تجویز قرص‌های ضداسترس و اضطراب می‌باشد. اگر متخصص متوجه شود که شما به‌نوعی از اختلالات اضطراب مبتلا هستید، با توجه به نوع اختلال برای کاهش علائم، داروی ضد اضطراب و استرس را تجویز می‌کند.
فواید قرص های ضداسترس و اضطراب
داروهای ضد اضطراب و استرس انواع گسترده ای دارند که بعد از مصرف با اثرگذاری بر روی مغز و بدن باعث می شوند تا علائم استرس همچون ترس و نگرانی و حملات پانیک شدید کمتر شود. باید مصرف این داروها توسط پزشک روانپزشک تجویز شود. از فواید قرص‌های ضداسترس و اضطراب می‌توان به کنترل وضعیت استرس و فشار روانی، کاهش علائم اضطراب مانند لرزش، تعریق، تپش قلب، کمک به خوابیدن بهتر، کاهش حملات پانیک، افزایش تولید هورمون رشد و افزایش و ترشح هورمون سروتونین اشاره کرد.
آیا کودکان و نوجوانان نیز می‌توانند از قرص‌های ضداسترس و اضطراب استفاده کنند؟
یکی از مواردی که بیشتر در بین دانش‌آموزان و دانشجویان مشاهده می‌شود این است که به دنبال قرص‌های ضداسترس و اضطراب برای امتحان هستند. متأسفانه برخی از دانشجویان و دانش‌آموزان در دوره امتحانات فشار و استرس زیادی را تحمل می‌کنند. بنابراین ممکن است خودسرانه به مصرف قرص‌هایی که گفته شد روی بیاورند.
لازم به ذکر است که مصرف این گروه از داروها برای مصرف نوجوانان و کودکان به هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود مگر آن که به توصیه پزشک قبل از انجام جراحی یا اقدامات پزشکی دیگر مصرف شود. از طرفی ممکن است داروها به جای این که کودک را آرام کند بیشتر او را به تحرک وا دارد.
بیشتر بخوانید: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟ موثرترین درمان
پزشک برای چه کسانی قرص‌های ضداسترس و اضطراب را تجویز می‌کند؟
قرص‌های ضداسترس و اضطراب انواع مختلفی دارند، که قطعا قدرت اثرگذاری متفاوتی نیز خواهند داشت. قرص‌های ضداسترس و اضطراب با تاثیرگذاری روی مغز، نشانه‌های استرس و حملات پانیک را کاهش می‌دهند. این داروها توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند که باید تحت نظر پزشک از آن‌ها استفاده نمود. پزشک متخصص در مواردی این داروها را تجویز می‌کند که فرد علائمی همچون استرس و اضطراب زیاد، مشکلات روحی و روانی، خشونت‌های بی دلیل و بی خوابی‌های شبانه داشته باشد.
جمع بندی
همانطور که متوجه شدید استرس و اضطراب از اختلالات روانی می‌باشند که در صورت مداومت می‌توانند اثرات جسمی و روحی زیان آوری به همراه داشته باشند. به همین دلیل بعضی از پزشکان برای کنترل آن‌ها توصیه می‌کنند که افراد از قرص‌های ضداسترس و اضطراب استفاده کنند. این داروها بسیار مختلف و متنوع هستند که لازم است تا بیماران با توجه به شدت بیماری و وضعیت سلامتی خود، از انواع مناسب آن‌ها استفاده کنند. لازم به ذکر است که به هیچ عنوان مصرف این داروها بدون تجویز پزشک نباید مصرف شوند؛ چون دارای عوارض جانبی بسیار زیادی هستند.
