دلیریوم یک اختلال روانی‌شناختی‌ست و بیشتر در بیماران بستری در بیمارستان یا بیمارانی که در خانه حرکت کمی دارند یا داروهای زیادی مصرف می‌کنند، اتفاق می‌افتد؛ این بیماری یک اختلال مهم است و درمان اورژانسی می‌طلبد.
درمان آن هم آسان است، ولی صبر و حوصله می‌خواهد؛ عارضه‌های این بیماری بسیار خطرناک است و درمان درست و به‌موقع آن جلوی آسیب‌های جدی احتمالی را می‌گیرد.
دلیریوم چیست؟
همان‌طور که گفته‌شد دلیریوم یک اختلال روان‌شناختی است؛ در این بیماری، فرد به‌طور ناگهانی دچار اختلال هوشیاری با دوره‌هایی از اختلال تمرکز، توجه و آگاهی می‌شود؛ در این بیماری ممکن است اتفاق‌های زیادی بیفتد که باعث شده آن را از جمله بیماری‌های هزار چهره بدانند. دلیریوم می‌تواند طی ساعت‌ها و روزها اتفاق بیفتد و می‌تواند گروه‌های سنی مختلف و بیشتر از همه، سالمندان را درگیر کند.
علائم دلیریوم چیست؟
یک فرد ممکن است به علت‌های متفاوت در بیمارستان بستری شود یا مدتی نتواند در منزل از جای خود تکان بخورد؛ پس از گذشت زمان نشانه‌‌هایی در وی پدیدار می‌شود که به نظر به بیماری اولیه ربطی ندارد. این فرد ممکن یکی یا چند نشانه‌ی زیر را بروز دهد:
- عدم شناخت اطرافیان
- عدم اطلاع از زمان و مکان
- هذیان
- توهم
- کاهش خواب
- پرخاشگری
- اختلال در توجه بصورت نوسانی
- مشکل در فکر کردن و به خاطرسپردن
- تغییر در درک حس شنوایی و بینایی (طناب یا شاخه درخت را مار می‌بیند)
- توهم (دیدن و شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند و بقیه از دیدن آن‌ها ناتوان هستند)
- هذیان (عقیده‌ی غیر واقعی که بیمار به آن باور دارد و نمی‌تواند آن را ثابت کند، به عنوان مثال، کسی در غذای من تف کرده است یا کسی می‌خواهد من را بکشد)
- اضطراب، سرخوشی، بی‌قراری
بیشتر بخوانید: اختلالات خواب چیست؟ ۷ نکته برای خوب خوابیدن
وقتی فردی به این بیماری مبتلا می‌شود، نمی‌تواند اطرفیان خود را شناسایی کند، یعنی فرزند، دوستان یا مراقب خود را نمی‌تواند تشخیص دهد؛ شاید در خانه‌ی خود باشد، ولی نمی‌تواند تشخیص دهد که این محیط، خانه یا اتاق خودش است و این باعث بی‌قراری، پرخاشگری می‌شود. او تشخیص نمی‌دهد سرنگی که برای او آورده‌اند، داروست و فکر می‌کند غریبه‌ای قصد آسیب به او را دارد.
کلید اصلی تشخیصی در این سندروم، عدم اطلاع به زمان، شخص یا مکان است و نشانه‌های آن در عغروب و شب شدیدتر است. برای شناسایی آن نیاز است تا با پزشک بیمار مشورت کنید و راهکارها و درمان‌های لازم برای بیماری را از وی بپرسید، اگر دسترسی به پزشک ندارید، می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای آنلاین پزشکی و پرستاری نیتروطب بهره‌مند شوید و درخواست مشاوره‌ی خود را ثبت کنید. نیتروطب در کوتاه‌ترین زمان پاسخ‌گوی شما خواهدبود.
علت دلیریوم چیست؟
علت آن مشخص نیست، یک فرد ممکن است در شروع بیماری زمینه‌ای، دلیریوم را بروز دهد یا مدتی طول می‌کشد، پس ارتباطی با مدت بستری و عدم حرکت ندارد. ولی شناسایی و درمان آن اهمیت به‌سزایی دارد. دلیریوم همیشه در یک فرد با بیماری زمینه‌ای اتفاق می‌افتد، علت این بیماری می‌تواند یک عفونت ساده یا بیماری ناتوان‌کننده مثل سکته‌ی مغزی باشد.
این سندروم در یک سری زمان‌ها با احتمال بیشتری بروز می‌یابد، علت زمینه‌ای و ریسک فاکتورهای آن عبارتند از:
- بستری در بیمارستان به‌ویژه در بخش مراقبت‌های ویژه (I.C.U)
- سن بالا به‌خصوص بالای ۸۰ سال
- سوتغذیه و کم‌آبی
- ابتلا قبلی به گونه‌های متنوع دمانس در بیمار یا خانواده‌ی نزدیک، مانند پارکینسون و آلزایمر
- عفونت از جمله مننژیت و سپسیس
- جنس مذکر
- بیماری‌های سیستمیک از جمله بیماری قلبی ، کبد و کلیه ، دیابت ، سوختگی و…
- وابستگی به الکل
- مسمومیت یا ترک دارو
- سکته‌ی مغزی و قلبی
- بستری یا عدم تحرک طولانی مدت
- مصرف داروهای تحریک‌کننده سیستم کولینرژیک
- مصرف داروهای گوناگون و پرعارضه
بیشتر بخوانید: سکته مغزی (CVA)؛ ۵ نشانه و هر آنچه که باید بدانیم
عوارض ابتلا به دلیریوم چیست؟
در این سندروم شاهد اتفاق‌های گوناگونی هستیم که عارضه‌های خاص خود را به همراه دارد، خود این بیماری کشنده و تهدیدکننده نیست ولی می‌تواند با یکی از اتفاق‌های زیر دچار عارضه‌های کشنده یا غیر قابل برگشت شود:
- بیمار ممکن است غذا نخورد و دچار کمبود پروتیین و ویتامین شود.
- بی‌اختیار نخوابد یا پرحرف شود.
- احساس دسیسه کند و به خود یا اطرافیان صدمه وارد کند.
- فشار روانی به خود و اطرافیان وارد کند.
- داروهای خود را مصرف نکند و دچار عارضه‌های بیماری شود.
ارتباط دلیریوم و دمانس چیست؟
دلیریوم و دمانس می‌توانند در نشانه‌های زیادی مانند اختلال حافظه ، بی‌قراری و هذیان مشترک باشند؛ حتا ممکن است در زمینه‌ی دمانس هم ایجاد شود و به‌صورت تشدید نشانه‌ها یا بروز نشانه‌های جدید در فرد مبتلا خود را نشان خواهدداد.
اما باید بدانید که ارتباط معناداری بین دلیریوم و دمانس وجود دارد چگونه؟ اینکه کسانی که مبتلا به دمانس هستند؛ مستعد ابتلا به سندروم دلیریوم هستند و همین‌طور مبتلایان به دلیریوم در خطر بیشتری برای ابتلا به دمانس قرار دارند.
بیشتر بخوانید: زوال عقل یا دمانس؛ ۹ نشانه و انواع آن
دلیریوم یک بیماری حاد است و به‌صورت ایجاد بروز پیدا می‌کند؛ حال آن‌که دمانس به‌صورت مزمن و پیش‌رونده طی ماه‌ها و سال‌ها و با اختلال در حافظه نزدیک و دور خود را نشان می‌دهد. شباهت و تفاوت این دو در این حد نیست، این دو بیماری همراهی زیادی با هم دارند و نشانه‌های آن‌ها و علت‌های زمینه‌ای مشابهی دارند.
برای درمان دلیریوم چه باید کرد؟
درمان این بیماری برپایه رفع علت اصلی است؛ یک علت زمینه‌ای فرد را به این سمت سوق داده‌است، آن را باید پیدا و درمان کنیم تا دلیریوم فرد به‌طور کامل خوب برطرف شود؛ ولی همیشه این کار آسان نیست. در بعضی‌ها مانند کسانی که ضعف ایمنی دارند و نشانه‌های عفونت را بروز نمی‌دهند، در دیابتی‌ها، ممکن است عفونت جدی اتفاق افتاده‌باشد و فقط دلیریوم بروز پیدا کرده‌باشد؛ در فردی که سکته‌ی مغزی داشته، زمان قابل توجهی وجود دراد تا دوباره فعالیت قبلی خود را از سر گیرد و طی این مدت، فرد درگیر اختلال توجه خواهدبود.
پس یافتن علت زمینه‌ای همیشه آسان نیست؛ ولی در بیشتر دلیریوم‌ها می‌توان علت را پیدا کرد؛ در ضمن یک سری بیماری‌ها هم استعداد بیشتری برای بروز دلیریوم دارند، این بیماری‌ها می‌توانند قابل درمان یا غیر قابل درمان باشند که باید تشخیص درست علت زمینه‌ای داده‌شود؛ برای تشخیص نوع علت زمینه‌ای می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای آنلاین نیتروطب استفاده کنید یا اگر در قزوین هستید، به خدمات پزشکی و پرستاری و تجهیزات پزشکی نیتروطب مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: ۴ نشانه بیماری آلزایمر | آیا درمانی برای آلزایمر وجود دارد؟
راهکار موقت برای کنترل و درمان دلیریوم چیست؟
همان‌طور که گفته‌شد، درمان این بیماری، برطرف‌کردن علت زمینه‌ای ایجاد آن است، در اینجا یک سری راهکار برای کنترل علامت‌های آن به شما می‌گوییم تا روند درمان آن سریع‌تر پیش گرفته‌شود. این راهکارها عبارتند از:
- قرار دادن فرد در محیطی ارامش بخش با نور مناسب
- تغذیه خوب
- حضور یک همراه دایمی کنار وی یا تعداد کمی همراه که با هم عوض شوند
- یادآوری مکرر زمان، مکان و معرفی خویش به فرد
- قطع داروهای غیر ضروری و کولینرژیک در صورت امکان
هم چنین بخوانید: کاردرمانی در منزل قزوین
راهکارهای دیگری برای کنترل بیمار و جلوگیری از عارضه‌های احتمالی نیز وجود دارد مانند:
- پیش‌گیری از آسیب بیمار مثل جلوگیری از سقوط از تخت با بالا آوردن کناره‌های تخت
- پرسش زمان و مکان به بیمار و یادآوری آن
- کنترل مایع دریافتی و برون‌ده ادراری بیمار
- تغذیه‌ی وی با وعده‌های حجم کم و تعداد بیشتر
بیشتر بخوانید: آپنه خواب؛ انواع، تشخیص و روش‌های درمان
آیا درمان دارویی برای دلیریوم وجود دارد؟
درمان دارویی این بیماری برای کنترل بی‌قراری و خواب استفاده می‌شود و باید در نظر گرفت که دادن دارو برای کنترل علامت است و دلیریوم با درمان علت زمینه‌ای درمان قطعی می‌شود؛ در صورت استفاده‌ی صرف از دارو و وجود علت غیر قابل درمان، استفاده از دارو باید ادامه‌دار باشد و قطع دارو باعث عود نشانه‌ها می‌شود.
داروهایی که برای کنترل دلیریوم استفاده می‌شوند:
- داروهای آنتی‌سایکوتیک: هالوپیریدول یا رسپریدون با دوز کم برای کنترل رفتار و توهم
- داروهای بنزودیازپینی: لورازپام برای کنترل خواب
دلیریوم ترمنس چیست؟
یک سندروم است که در اثر ترک ناگهانی الکل در کسانی که مصرف مداوم و زیاد الکل دارند، اتفاق می‌افتد. کسانی که مصرف زیاد و مداوم الکل دارند، دچار اختلال الکترولیتی و کبدی و مهار فعالیت مغزی هستند و وابسته به الکل هستند؛ این مصرف‌کنندگان در اثر قطع مصرف ناگهانی الکل، در روز سوم تا پنجم به دنبال برداشتن اثر مهاری الکل روی مغز دچار دلیریوم می‌شوند؛ از این رو ترک الکل باید زیر نظر پزشک و با دارو انجام شود.
درمان دارویی پیش‌گیرانه برای ترک الکل، از بنزودیازپین‌های با اثر بلندمدت استفاده می‌شود و دوزاژ آن با پزشک متخصص ترک باید انجام شود. در ضمن درمان سایر عارضه‌های آن مانند کمبود تیامین (سندروم ورنیکه-کورساکوف) و… شوند. تشخیص و پیش‌گیری از ابتلا به کورساکوف اهمیت بسیار بالایی دارد زیرا این بیماری درمان قطعی ندارد.
بیشتر بخوانید: قرص های ضداسترس و اضطراب؛ مکانیسم عمل، کارکردها و کاربردهای مختلف
جمع بندی
دلیریوم یک بیماری هزار چهره با عارضه‌های خطرناک و تهدیدکننده‌ی زندگی است و یک حالت اورژانسی است که در اثر ابتلا به بیماری زمینه‌ای مستعدکننده ایجاد می‌شود؛ این بیماری اورژانسی، کنترل به‌نسبت راحت‌تری دارد. شما می‌توانید برای کنترل و درمان آن با پزشک بیمار خود مشورت کنید یا خدمات مشاوره‌ی آنلاین پزشکی نیتروطب استفاده کنید. اگر شهروند قزوینی هستید هم می‌توانید از خدمات به‌صرفه‌ی ویزیت و مراقبت در منزل نیتروطب در قزوین بهره‌مند شوید.
