افراد ممکن است به دلیل شرایط سلامتی مانند فیبروم، اندومتریوز یا سرطان، عمل هیسترکتومی را انجام دهند. هیسترکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن رحم است، گاهی اوقات، پزشکان لوله‌های فالوپ و تخمدان‌های شما را در طول این عمل نیز بر می‌دارند. بعد از برداشتن رحم پریود نخواهید شد و نمی‌توانید باردار شوید. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است پزشک شما هیسترکتومی را به شما توصیه کند، برای اطلاعات بیشتر در مورد اینکه چرا ممکن است به هیسترکتومی نیاز داشته باشید و چه خطراتی در آن وجود دارد، حتما ادامه این مقاله از نیتروطب را بخوانید.
هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی به انگلیسی (Hysterectomy)، یک اصطلاح پزشکی به معنای عمل جراحی برداشتن رحم است. بسته به دلیل جراحی، برداشتن رحم ممکن است شامل برداشتن اندام‌ها و بافت‌های اطراف رحم مانند لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز باشد. بعد از انجام این عمل دیگر باردار نمی‌شوید، دوره‌های قاعدگی نخواهید داشت و همچنین علائم یائسگی پیش از موعد را نیز تجربه خواهید کرد.
تخمدان‌ها (Ovaries)، اندام‌هایی هستند که استروژن و سایر هورمون‌های جنسی را تولید می‌کنند. لوله‌های رحمی یا لوله‌های فالوپ (Fallopain tubes)، ساختارهایی هستند که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می‌کنند.
انواع هیسترکتومی
عمل برداشتن رحم چهار نوع دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
- هیسترکتومی کامل
در این نوع از عمل، رحم و دهانه رحم برداشته می‌شوند اما تخمدان‌ها سرجای خود باقی می‌مانند.
- هیسترکتومی جزئی
در این نوع صرفا قسمت فوقانی رحم برداشته می‌شود اما دهانه رحم سرجای خود می‌ماند.
- هیسترکتومی واژینال
در نوع واژینال، عمل جراحی برداشتن رحم بدون ایجاد برش روی شکم و صرفا از طریق واژن است. این نوع به دلیل دوره نقاهت کوتاه‌تر و کم تهاجمی بودن آن، بیشتر مورد استقبال پزشک متخصص زنان و زایمان قرار دارد.
- هیسترکتومی رادیکال
این نوع از عمل همان نوع کامل است که بافت‌های اطراف رحم یعنی پارامتریوم کامل برداشته می‌شوند. نوع رادیکال بیشتر به بانوان مبتلا به سرطان توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: نارسایی زودرس تخمدان (POF) چه علائمی دارد؟ + ۴ روش درمان
۱۰ دلیل برای عمل برداشتن رحم
- فیبروم رحم
فیبروم‌های رحمی توده‌های غیرسرطانی هستند که در رحم ایجاد می‌شوند. آن‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل این عمل هستند. فیبروم‌ها می‌توانند باعث خون‌ریزی شدید، درد یا اتساع (گشاد شدن) معده شوند. آن‌ها همچنین ممکن است بر روی باروری بانوان نیز تاثیر بگذارند.
پزشک شما ممکن است ابتدا داروهایی مانند قرص‌های ضد بارداری خوراکی یا سایر روش‌های کم تهاجمی مانند میومکتومی را برای درمان فیبروم توصیه کند. در روش میومکتومی فقط فیبروم‌ها را برداشته و رحم را دست نخورده باقی می‌گذارند. اگر به هر دلیل ممکن اقدامات دیگر موثر نباشند یا فیبروم‌ها به رشد مجدد و ایجاد علائم ادامه دهند، هیسترکتومی ممکن است یک گزینه درمانی مناسب باشد.
- سرطان
سرطان، دلیل حدود ۱۰ درصد از تمام هیسترکتومی‌ها است. در صورت ابتلا به سرطان موارد زیر، پزشک ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند:
- سرطان رحم
- سرطان تخمدان
- سرطان دهانه رحم
- سرطان آندومتر
روند درمانی شما به نوع سرطان، میزان پیشرفت آن و سلامت کلی شما بستگی دارد. گزینه‌های درمانی دیگر ممکن است شامل شیمی درمانی و پرتودرمانی باشد.
گاهی اوقات، پزشکان در صورت داشتن شرایط پیش سرطانی یا مشکوک به سرطان، جراحی را توصیه می‌کنند. در برخی موارد، برداشتن رحم ممکن است روشی مطمئن‌تر برای تشخیص سرطان نسبت به نمونه برداری از رحم سالم باشد.
در صورت ابتلا به سندروم لینچ، ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به سرطان در آینده، هیسترکتومی انجام دهید. این سندروم، یک بیماری ارثی است که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، رحم و سایر سرطان‌ها را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: سرطان رحم؛ فاکتورهای مؤثر در ابتلا و راهکارهای پیشگیری
- آندومتریوز
آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافتی که به طور معمول رحم را می‌پوشاند در خارج از آن رشد می‌کند. اندومتریوز می‌تواند باعث درد شدید و پریودهای نامنظم شود. همچنین می‌تواند منجر به ناباروری نیز شود.
پزشکان معمولا قبل از عمل برداشتن رحم، هورمون درمانی یا اقدامات پزشکی را برای برداشتن بافت آندومتر توصیه می‌کنند. هیسترکتومی اغلب می‌تواند علائم آندومتریوز را کاهش داده یا به طور کامل از بین ببرد، اما هنوز هم ممکن است که آندومتریوز بعد از عمل نیز عود کند، مهم است که قبل از انجام عمل جراحی، در رابطه با مزایا و معایب این گزینه درمانی با پزشک خود صحبت کنید.
- آدنومیوز
آدنومیوز زمانی اتفاق می‌افتد که پوشش داخلی رحم به عضله رحم رشد کند. این وضعیت باعث ضخیم شدن دیواره رحم می‌شود که منجر به درد و خون‌ریزی شدید می‌شود. این شرایط اغلب بعد از یائسگی از بین می‌رود، اما اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است زودتر به درمان نیاز داشته باشید.
معمولا ابتدا درمان‌های هورمونی و داروهای مسکن تجویز می‌شود، اگر آن‌ها موثر نباشند، عمل جراحی ممکن است یک گزینه باشد.
- عفونت
بیماری التهابی لگن (PID)، یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند منجر به درد شدید لگن شود. زمانی که PID زود تشخیص داده شود، معمولا با آنتی بیوتیک قابل درمان است، اما در صورت گسترش می‌توان به رحم آسیب برساند.
در صورت داشتن PID شدید، پزشک ممکن است هیسترکتومی را توصیه کند.
- هیپرپلازی
هیپرپلازی به این معنی است که پوشش داخلی رحم شما بیش از اندازه ضخیم است، این وضعیت ممکن است به دلیل استروژن بیش از حد ایجاد شود. در برخی موراد، هیپرپلازی می‌تواند منجر به سرطان رحم شود، همچنین می‌تواند باعث خون‌ریزی شدید و قاعدگی نامنظم نیز شود.
بیشتر بخوانید: قاعدگی نامنظم؛ علت و ۱۱ روش پیشگیری از اختلال های پریود
به طور معمول، گزینه‌های درمانی شامل انواع مختلفی از درمان‌های هورمونی است. اگر هیپرپلازی شما شدید باشد مشکوک به این باشید که ممکن است در آینده به سرطان تبدیل شود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
- خون‌ریزی غیرطبیعی عمومی
اگر به طور منظم خون‌ریزی قاعدگی شدید یا نامنظم را تجربه می‌کنید، ممکن است هسترکتومی گزینه درمانی مناسبی باشد.
خون‌ریزی نامنظم می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- فیبروم‌ها
- عفونت
- تغییرات هورمونی
- سرطان
که این علائم می‌تواند را گرفتگی معده و درد همراه باشد.
گاهی اوقات برداشتن رحم تنها راه برای تسکین خون‌ریزی شدید است. درمان‌های دیگر مانند هورمون درمانی، معمولا ابتدا امتحان می‌شوند.
- افتادگی رحم
افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که رحم شما از محل معمول خود بلغزد و به داخل وازن بیفتد. این حالت در افرادی که چندین بار زایمان طبیعی داشته‌اند، شایع‌تر است. همچنین می‌تواند افراد چاق یا کسانی که یائسه شده‌اند را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم شایع افتادگی رحم عبارتند از:
- فشار لگن
- مشکلات ادراری
- اختلالات روده
برای درمان این عارضه، تمرینات و وسایل خاصی را می‌توان در خانه استفاده کرد. در برخی موارد، پزشکان می‌توانند بافت‌های ضعیف شده لگن را با جراحی کم تهاجمی ترمیم کنند. اگر این اقدامات موثر واقع نشد یا گزینه‌های خوبی نبودند، هیسترکتومی ممکن است درمان انتخابی توسط پزشک شما باشد.
- عوارض زایمان
گاهی اوقات، هیسترکتومی در عرض ۲۴ ساعت بعد از زایمان طبیعی یا سزارین انجام می‌شود. برخی از عوارض، مانند خون‌ریزی شدید، ممکن است به این معنی باشد که پزشک شما باید رحم شما را خارج کند. این نتیجه بسیار نادر و کم است، اما می‌تواند بسیار نجات دهنده نیز باشد.
- جراحی تایید جنسیت
یک فرد تراجنسیتی ممکن است عمل جراحی برداشتن رحم را انتخاب کند. همجنین آن‌ها ممکن است تصمیم بگیرند که فقط رحم را خارج کنند یا رحم و تخمدان‌ها را خارج کنند.
عوارض جانبی هیسترکتومی
در حالی که هیتسرکتومی به عنوان یکی از ایمن‌ترین جراحی‌ها در نظر گرفته می‌شود، هر عملی با خطراتی نیز همراه است. عوارض جانبی احتمالی این عمل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خون‌ریزی شدید در حین یا بعد از عمل
- آسیب به سایر اندام‌ها
- عفونت
- لخته شدن خون
- تنفس سریع یا عوارض قلبی ناشی از بیهوشی
- مشکل در ادرار کردن
- انسداد روده
برخی از افراد بعد از عمل جراحی، علاقه خود را به رابطه جنسی از دست می‌دهند یا افسرده می‌شوند. اگر تخمدان‌های خود را به عنوان بخشی از این عمل برداشته‌اید و هنوز یائسگی را سپری نکرده‌اید، جراحی ممکن است باعث شود که علائم یائسگی را تجربه کنید، مانند:
- خشکی واژن
- گرگرفتگی
- نوسانات خلقی
برداشتن تخمدان همچنین شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند تحلیل استخوان، بیماری قلبی و بی اختیاری ادرار قرار می‌دهد.
مزایای هیسترکتومی
این عمل می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. برای افرادی که با فیبروم، آدنومیوز، آندومتریوز و یا دوره‌های غیرطبیعی زندگی می‌کنند، هیسترکتومی می‌تواند به کاهش یا از بین بردن درد مزمن کمک کند. همچنین می‌تواند به جلوگیری از خون‌ریزی غیرمنتظره و شدید نیز کمک کند.
برای افرادی که به دلیل سرطان تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، این جراحی می‌تواند بخش مهمی از برنامه درمانی آن‌ها باشد.
مراقبت‌های قبل از عمل برداشتن رحم
- از شب قبل از عمل باید ناشتا باشید.
- قبل از عمل جراحی، آزمایش‌های خونی، رادیوگرافی از قفسه سینه، نوار قلب و رزرو خون انجام می‌شود.
- روده و مثانه قبل از رفتن به اتاق عمل باید تخلیه شود که شب قبل تنقیه با روغن کرچک داده می‌شود.
- قسمت تحتانی شکم و کشاله ران باید به خوبی شیو و تمیز از موهای زائد شده و با آب و صابون به خوبی شستشو شوند.
در صورتی که متخصص زنان و زایمان به شما دستور داده باشد ممکن است شب قبل به شما دارو بدهند و یا قبل از عمل، سوند برای تخلیه ادرار گذاشته شود. بهتر است که در این رابطه برای راهنمایی‌های بیشتر با پزشک زنان و زایمان مشورت کنید.
مراقبت‌های بعد از هیسترکتومی
عمل برداشتن رحم یک روش بی خطر است که معمولا بعد از عمل فقط ۲ روز در بیمارستان می‌مانید و سایر مراقبت‌ها را در خانه ادامه می‌دهید.
- استراحت طولانی و عدم تحرک باعث تجمع خون و تشکیل لخته در پاها می‌شود، بنابراین ورزش پاها خیلی مهم است، زود راه رفتن و بلند شدن از تخت به بهبود حرکات روده و بالا رفتن از پله بسیار مفید است.
- میوه و سبزیجات را حتما به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- استفاده از مقدار کافی مایعات و غذا جهت فعالیت کلیه‌ها ضروری است، (استفاده از غذاهای نرم تا ۱۰ روز بعد از عمل).
- محل جراحی را به طور مرتب چک کنید و در صورت وجود هر گونه ترشح چرکی، قرمزی و التهاب فورا با پزشک خود در میان بگذارید، (ترشحات قهوه‌ای و خونابه تا ۲ ماه بعد از عمل جراحی، طبیعی است).
- داروهای خود را به موقع و سر وقت مصرف کنید.
- تا وقتی که بهبودی کامل پیدا نکرده‌اید، از رانندگی کردن خودداری کنید.
- از رابطه جنسی و حمام کردن در وان تا زمانی که پزشک دستور نداده است بپرهیزید.
- از ایستادن طولانی، سوارکاری و هر ورزشی که باعث احتقان لگن می‌شود بپرهیزید.
- تا ۴ الی ۶ هفته بعد از عمل، از زور زدن و بلند کردن اشیاء بیش از ۱۰ کیلوگرم اجتناب کنید (استفاده از توالت فرنگی تا ۲ ماه بعد از جراحی توصیه می‌شود).
- روزانه دوش بگیرید تا از خطر بروز عفونت جلوگیری کنید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید، از لباس زیر نخی استفاده کنید و محل عمل را خشک نگه دارید.
- از نشستن طولانی مدت روی مبل یا صندلی و وارد کردن فشار به زانوها خودداری کنید.
- هنگام نشستن، پاها را روی هم قرار ندهید و مدت زیادی بی حرکت نگه ندارید.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
سخن پایانی
انجام هیسترکتومی یک تصمیم مهم است، این عمل یک جراحی بزرگ است که می‌تواند بدن شما را برای همیشه تغییر دهد، بعد از آن پریود نمی‌شوید، علائم یائسگی را تجربه می‌کنید و همچنین دیگر نمی‌توانید باردار شوید. توجه داشته باشید که اقدام زود هنگام برای درمان بیماری‌های رحمی می‌تواند از نیاز شما به انجام این عمل و بروز هر گونه عوارض ناخواسته جلوگیری کند.
پزشک می‌تواند تا از طریق روش انتخابی مناسب خودتان، در کاهش دادن عوارض احتمالی به شما کمک کند. همین حالا می‌توانید از پزشکان متخصص مشاوره زنان و زایمان نیتروطب، آنلاین مشاوره بگیرید.
