سندروم پانداس نوعی بیماری عصبی است که به دنبال عفونت استرپتوکوکی مثل گلودرد به طور ناگهانی ظاهر می‌شود، یک نظریه این است که این عارضه یک اختلال خود ایمنی است که باعث می‌شود بدن به اشتباه به سلول‌های سالم حمله کند. پانداس می‌تواند باعث ایجاد تیک در حرکات و گفتار شود، از جمله سندروم‌هایی مانند سندروم تورت. همچنین ممکن است کودک به وسواسی مانند شمارش، شستن بیش از حد دست یا سایر مراسم غیر معقول مبتلا شود. در ادامه هر آنچه که نیاز است شما درباره این سندروم در کودکان بدانید را بررسی خواهیم کرد.
سندروم پانداس چیست؟
پانداس مخفف اختلالات عصبی خود ایمنی کودکان مرتبط با استرپتوکوک است. این سندروم شامل تغییرات ناگهانی و اغلب عمده در شخصیت، رفتار و حرکت در کودکان به دنیال عفونت استرپتوکوک پیوژنز است.
عفونت استرپتوکوکی می‌تواند خفیف باشد و چیزی جز یک عفونت پوستی جزئی یا گلودرد ایجاد نکند. از سوی دیگر، آن‌ها می‌توانند گلودرد استرپتوکوکی شدید، مخملک و سایر بیماری‌ها را ایجاد کنند. استرپ در داخل گلو و روی سطح پوست یافت می‌شود، زمانی که فرد مبتلا سرفه یا عطسه می‌کند و قطرات آن را تنفس می‌کنید یا سطح آلوده را لمس می‌کنید، به آن مبتلا می‌شوید و سپس صورت خود را لمس می‌کنید.
اکثر افراد مبتلا به عفونت استرپتوکوکی به طور کامل بهبود می‌یابند. با این حال، برخی از کودکان چند هفته پس از عفونت دچار علائم جسمی و روانی ناگهانی می‌شوند. پس از شروع، این علائم به سرعت بدتر می‌شوند.
علائم سندروم پانداس در کودکان
علائم این عارضه به طور ناگهانی، حدود ۴ تا ۶ هفته بعد از عفونت استرپتوکوکی شروع می‌شود. آن‌ها شامل رفتارهایی شبیه به اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) و سندروم تورت می‌شوند. این علائم می‌تواند باعث ایجاد اختلالاتی شود و به سرعت ناتوان کننده نیز شود، علائم به مرور بدتر می‌شوند و معمولا در عرض دو تا سه روز به اوج خود می‌رسند.
علائم روان‌شناختی سندروم پانداس
می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- توهمات بینایی یا شنوایی
- افسردگی و افکار خودکشی
- رفتارهای وسواسی، اجباری و تکراری
- اضطراب جدایی، ترس و حملات پانیک
- فریادهای بی وقفه، تحریک پذیری و تغییرات خلقی مکرر
- اختلالات عاطفی و رشدی
علائم فیزیکی سندروم پانداس
می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تیک‌ها و حرکات غیرمعقول
- حساسیت به نور، صدا و لمس
- زوال مهارت‌های حرکتی کوچک یا دست خط ضعیف
- بیش فعالی یا ناتوانی در تمرکز
- مشکلات حافظه
- امتناع از خوردن، که می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.
- درد مفاصل
- تکرر ادرار و شب ادراری
بیشتر بخوانید: شب ادراری چیست؟ ۳ راه درمان آن
به طور کلی کودکان مبتلا به این بیماری همیشه این علائم را ندارند، اما معمولا ترکیبی از چندین علامت جسمی و روانی دارند.
چه چیزی باعث بروز سندروم پانداس در کودکان می‌شود؟
علت دقیق این سندروم نیاز به تحقیقات مداوم دارد. یک نظریه این را می‌گوید که ممکن است به دلیل پاسخ ایمنی معیوب به عفونت استرپتوکوکی باشد. باکتری‌های استرپتوکوک به ویژه در پنهان شدن از سیستم ایمنی بدن خوب هستند. آن‌ها خود را با مولکول‌هایی می‌پوشانند که شبیه به مولکول‌های طبیعی موجود در بدن هستند.
سیستم ایمنی در نهایت به باکتری استرپتوکوک می‌افتد و شروع به تولید آنتی بادی می‌کند. با این حال، پنهان کردن همچنان باعث سردرگمی آنتی بادی‌ها می‌شود. در نتیجه، آنتی بادی‌ها به بافت‌های خود بدن حمله می‌کند. آنتی بادی‌هایی که ناحیه خاصی از مغز، گانگلیون‌های پایه را هدف قرار می‌دهند، ممکن است باعث علائم عصبی روان‌پزشکی سندروم پانداس شوند.
مجموعه‌ای از علائم مشابه می‌تواند توسط عفونت‌هایی ایجاد شود که باکتری‌های استرپتوکوک را درگیر نمی‌کند. هنگامی که این مورد است، به آن سندروم عصب روان‌پزشکی پانداس حاد کودکان می‌گویند.
بیشتر بخوانید: بیماری فنیل کتونوری چیست و نوزادان مبتلا به آن چه علائمی دارند؟
چه کسی در معرض خطر سندروم پانداس است؟
این عارضه بیشتر در کودکان بین ۳ تا ۱۲ سال که در چهار تا شش هفته گذشته عفونت استرپتوکوکی داشته‌اند ایجاد می‌شود.
برخی دیگر زا عوامل خطر احتمالی عبارتند از:
- استعداد ژنتیکی
- عفونت‌های مکرر
احتمال ابتلای فرزند شما به عفونت استرپتوکوک در اواخر پاییز و اوایل بهار بیشتر است، خصوصا زمانی که با گروه‌های بزرگی از افراد نزدیک باشد. برای کمک به پیشگیری از این عفونت، به کودک خود بیاموزید که از ظروف غذا خوردن یا لیوان‌های آشامیدنی مشترک استفاده نکند و مرتب دست‌های خود را با آب و صابون بشوید. همچنین در صورت امکان از دست زدن به چشم‌ها و صورت خود اجتناب کنند.
سندروم پانداس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر کودک شما پس از هر نوع عفونت علائم غیر عادی نشان می‌دهد، فورا به پزشک اطفال خود مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد که یک دفترچه یادداشت جزئیات این علائم را داشته باشید، از جمله اینکه چه زمانی شروع شده‌اند و چگونه بر زندگی کودک شما تاثیر می‌گذارد. این اطلاعات را همراه با فهرستی از داروهای تجویزی یا بدون نسخه که فرزندتان مصرف می‌کند یا اخیرا مصرف کرده است، هنگام ملاقات با پزشک همراه داشته باشید. هرگونه عفونت یا بیماری که در مدرسه یا خانه وجود داشته است را نیز با پزشک حتما در میان بگذارید.
برای تشخیص عفونت استرپتوکوک، متخصص اطفال ممکن است آزمایش خون انجام دهد. با این حال، هیچ آزمایش آزمایشگاهی یا عصبی برای تشخیص این سندروم وجود ندارد. در عوض، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش‌های خون و ادرار مختلفی را برای رد برخی بیماری‌های دوران کودکی انجام دهد.
تشخیص این سندروم نیاز به تاریخچه پزشکی دقیق و معاینه فیزیکی کودک دارد. به طور ملی معیارهای تشخیص عبارتند از:
- بین سه سالگی و بلوغ بودن
- شروع ناگهانی یا بدتر شدن علائم موجود، با شدت گرفتن علائم برای دوره‌های زمانی
- وجود رفتارهای وسواسی اجباری، اختلال تیک یا هر دو
- شواهدی از سایر علائم عصبی روان‌پزشکی، مانند بیش فعالی، تغییرات خلقی یا اضطراب
- عفونت قبلی یا فعلی استرپتوکوک A که با آزمایش خون یا معاینه گلو تایید شده است.
درمان سندروم پانداس
درمان این سندروم شامل پرداختن به علائم جسمی و روانی است. برای شروع، پزشک اطفال شما بر روی اطمینان از، از بین رفتن کامل عفونت استرپ تمرکز خواهد کرد.
درمان عفونت استرپتوکوکی
عفونت‌های استرپ با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. اکثر عفونت‌های استرپتوکوک با یک دوره آنتی بیوتیک با موفقیت درمان می‌شوند. برخی از آنتی بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان این عفونت عبارتند از:
- آموکسی سیلین
- آزیترومایسین
- پنی سیلین
- سفالوسپورین
همچنین باید در نظر داشته باشید که سایر اعضای خانواده را برای تشخیص این عفونت آزمایش کنید زیرا ممکن است با وجود اینکه هیچ علامتی ندارید، این باکتری را حمل کنید. برای کمک به جلوگیری از عفونت مجدد، بلافاصله بعد از اتمام دوره کامل آنتی بیوتیک، مسواک کودک خود را تعویض کنید.
درمان علائم روانی
علائم روان‌پزشکی ممکن سات با آنتی بیوتیک‌ها شروع به بهبود کنند، اما به احتمال زیاد هنوز باید به طور جداگانه مورد توجه قرار گیرند. OCD و سایر علائم روان‌پزشکی معمولا با درمان شناختی رفتاری درمان می‌شوند.
OCD همچنین معمولا به مهاکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین که نوعی داروی ضد افسردگی است، پاسخ می‌دهد. برخی از موارد رایج عبارتند از:
- فلوکستین
- فلووکسامین
- سرترالین
- پاروکستین
این داروها برای شروع در دوزهای کم تجویز خواهند شد. در صورت لزوم می‌توان دوزهای آن‌ها را به آرامی افزایش داد.
بیشتر بخوانید: اختلال وسواس فکری عملی یا OCD؛ هر آنچه باید بدانید
سخن پایانی
سندروم پانداس می‌تواند یک وضعیت نگران کننده در والدین کودک باشد، تشخیص به موقع و زود هنگام این عارضه می‌تواند کمک زیادی به درمان سریع و جلوگیری از پیشرفت آن کند. بنابراین بهتر است که به نشانه‌هایی که کودک‌تان دارد حساس باشید و در صورت مشاهده اولین علائم این بیماری سریعا به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر هم اکنون دسترسی به پزشک مورد نظر را ندارید، می‌توانید همین حالا از خدمات مشاوره آنلاین نیتروطب استفاده کنید و به صورت ۲۴ ساعت شبانه روز از خدمات ما بهره ببرید.
