پسوریازیس یکی از بیماری‌های خود ایمنی می‌باشد که باعث تجمع و انباشتگی سریع سلول‌های پوستی می‌‌گردد. اگر با بیماری‌های خودایمنی آشنا باشید، حتما تاکنون نام بیماری پسوریازیس را شنیده اید. این بیماری یکی از بیماری‌های خودایمنی پوستی می‌باشد که سرعت تکثیر سلول‌ها را افزایش می‌دهد.
اگر شما، نزدیکان و یا دوستانتان به این بیماری مبتلا باشید، حتما می‌دانید که اگر روش‌های درمانی را در نظر نگیرید، ممکن است با اختلالات و مشکلات زیادی مواجه شوید. اگر سوالاتی همچون بیماری پسوریازیس چگونه ایجاد میشود؟ برای درمان آن چه‌کار باید کرد؟ آیا می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد؟ ذهن شما را به خود درگیر کرده است، در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این بیماری آشنا کنیم.
پسوریازیس چیست؟
پسوریازیس یکی از بیماری‌های خود ایمنی می‌باشد که باعث تجمع و انباشتگی سریع سلول‌های پوستی می‌‌گردد. این انباشتگی باعث به وجود آمدن حالت صدفی و یا فلسی بر سطح پوست شده و معمولا یک ناحیه قرمز و ملتهب اطراف آن را احاطه می‌کند. معمولا فلس‌های ایجاد شده به رنگ سفید و نقره‌ای هستند که به‌صورت پلاک‌های برآمده و ضخیم و دیده می‌شوند.
موارد کمتر شایع این بیماری دهان، ناخن‌ها و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در سال ۲۰۱۸ طبق یکی از مطالعات دانشگاهی مشخص شد که حدود ۷.۴ میلیون آمریکایی به بیماری پسوریازیس مبتلا بودند. این بیماری همواره با بیماری‌های دیگری نیز مرتبط بوده و ممکن است فرد مبتلا علاوه بر آن به بیماری‌هایی همچون بیماری التهابی روده، دیابت نوع دو، آرتریت پسوریاتیک، بیماری قلبی، افسردگی و اضطراب نیز مبتلا باشد.
انواع مختلف پسوریازیس
این بیماری انواع مختلفی دارد که به شرح زیر می‌باشند:
- پسوریازیس پلاکی
حالت پلاکی شایع‌ترین نوع پسوریازیس می‌باشد که حدود ۸۰ درصد افراد به این نوع مبتلا می‌شوند. در این عارضه پلاک‌های قرمز و ملتهب در بخش‌هایی از پوست به صورت موضعی دیده می‌شوند. این پلاک‌ها عمدتا با فلس‌های سفید و نقره‌ای پوشیده شده‌اند. چنین پلاک‌هایی بیشتر بر روی زانوها، آرنج و پوست سر دیده می‌شوند.
- پسوریازیس تاولی
پسوریازیس تاولی در افراد بالغ شایع‌تر می‌باشد. در این نوع، برجستگی‌های تاول مانند که داخل آن چرک‌های سفید قرار دارند در برخی از قسمت‌های پوست به‌صورت ملتهب و قرمز دیده می‌شوند. پسوریازیس تاولی به صورت پچ‌های (محدوده تغییر رنگ یا تغییر شکل‌یافته‌ای در پوست) موضعی و محدود، برخی نقاط پوست همچون پاها و دست‌ها را درگیر نموده و گستردگی بالایی ندارد.
- پسوریازیس معکوس
پسوریازیس معکوس بر روی پوست باعث بروز نقاط براق و ملتهب میشود. این نوع عمدتاً در اطراف پستان‌ها، زیر بغل، اطراف ناحیه تناسلی و کشاله ران دیده میشود.
- پسوریازیس اریترودرمیک
این نوع پسوریازیس از نوع شدید این بیماری می‌باشد که شیوع بسیار کمی دارد. در مراحل اولیه پسوریازیس اریترودرمیک، سطح وسیعی از پوست همچون آفتاب سوختگی ملتهب و قرمز میشود در مراحل بعدی راش‌های قرمز که با سوزش نیز، همراه هستند ظاهر می‌شوند و حدود ۹۰ درصد از سطح پوست را در بر می‌گیرند. در این مرحله معمولا بیماران دچار ضعف عمومی و تب بدن می‌شوند. با توجه به اینکه این نوع از بیماری‌های پرخطر به حساب می‌آید باید افراد مبتلا تحت نظر پزشک دوره‌های درمانی را طی کنند.
- پسوریازیس خال دار
معمولا نوع خال دار پسوریازیس در کودکان بروز می‌کند. در پسوریازیس خال دار بر روی پوست نقاط صورتی کوچکی ظاهر می‌شوند. عمدتا این خال‌های صورتی بیشتر بر روی بازوها، شکم و پاها دیده می‌شوند. خال‌های صورتی پوست در اثر عفونت‌های باکتریایی همچون سایر عفونت‌های استافیلوکوک و عفونت مجاری تنفسی فوقانی تحریک شده و تعداد آن‌ها افزایش می‌یابند.
- پسوریازیس پلاکی
بیشتر افراد به پسوریازیس پلاکی مبتلا می‌شوند که با نام ولگاریس نیز شناخته میشود. این نوع بیماری پوستی به صورت لکه‌های سفید و قرمز خود را نشان می‌دهند.
- پسوریازیس گوتات
پسوریازیس گوتات اغلب از بزرگسالی یا کودکی شروع شده و به صورت لکه‌های قرمز، کوچک و منفرد بر روی سطح پوست ظاهر میشود. ممکن است پسوریازیس گوتات بدون درمان نیز برطرف شود و دیگر عود نکند.
علائم بیماری پوستی پسوریازیس چیست؟
ممکن است علائم این بیماری در هر سنی شروع شود، اما معمولا علائم آن در اوایل بزرگسالی ظاهر میشود. لازم به ذکر است که حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس پوستی، به پسوریازیس مفصلی هم مبتلا هستند. معمولا علائم این بیماری متغیر بوده و امکان دارد خفیف و یا شدید باشد. همچنین در افراد مختلف بسته به نوع پسوریازیس علائم و نشانه‌های این بیماری می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی علائم این بیماری عبارتند از:
- بثورات پوستی و پلاک‌های قرمز پوستی پوشیده شده با پوسته‌های ضخیم و نقره‌ای
- پلاک‌های ملتهب، برآمده و قرمز بر روی پوست
- لکه‌های پوسته‌پوسته‌ی کوچک
- خارش پوست، سوزش یا درد در اطراف ضایعات
- پوست خشک و ترک‌خورده که ممکن است خونریزی کند.
- مفاصل سفت
- ناخن‌های ضخیم و فرورفته
علت بروز پسوریازیس پوستی چیست؟
هنوز علت این بیماری به طور کامل مشخص نشده است اما به نظر می‌رسد که این بیماری با سیستم ایمنی بدن، سلول‌های T و دیگر گلبول‌های سفید خون به نام نوتروفیل‌ها در ارتباط است. به طور معمول سلول‌های T در برابر عوامل خارجی مانند ویروس‌ها یا باکتری‌ها از بدن دفاع می‌کنند. اما گاهی اوقات به اشتباه سلول‌های T به سلول‌های سالم پوست حمله کرده و آن‌ها را آلوده می‌کنند. سلول‌های بیش از حد فعال T، سبب افزایش تولید سلول‌های T بیشتر، سلول‌های پوست و سایر سلول‌های سفید خون، به خصوص نوتروفیل‌ها می‌شوند. این عوامل سبب ایجاد ضایعات پوستی و قرمزی پوست می‌شوند.
رگ‌های خونی که در مناطق آسیب‌دیده پسوریازیس موجود هستند سبب ایجاد قرمزی در این ضایعات پوستی می‌شوند. این فرآیند به یک چرخه مداوم تبدیل میشود که در آن سلول‌های پوستی جدید به سرعت به سمت لایه خارجی پوست حرکت می‌کنند. ممکن است این اتفاق طی روزها یا هفته‌ها به طول بیانجامد.
چه عواملی باعث تشدید علائم پسوریازیس می‌شوند؟
- استرس
اضطراب و استرس یکی از عوامل مهم در شدید تر شدن علائم پسوریازیس هستند. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌باشند، می‌توانند با آرامش ذهن و یادگیری مهارت‌های کنترل استرس کمک بزرگی به افزایش کیفیت زندگی و فروکش کردن علائم بیماری خود نمایند. به علت تأثیر بسیار زیاد استرس در افزایش پیام رسان‌های التهابی در بدن، سیستم ایمنی دچار افزایش اختلال عملکرد و حساسیت شده و پلاک‌های پوستی و التهاب ایجاد می‌شوند.
- مشروبات الکلی
یکی دیگر از عوامل تشدید علائم این بیماری استفاده از مشروبات الکلی می‌باشد. ترکیباتی که در این نوشیدنی‌ها وجود دارند علاوه بر تأثیر مخرب بر روی سلول‌های پوستی، باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن شده و در نهایت التهاب و آسیب‌های پوستی افزایش می‌یابند.
- جراحت‌های پوستی
ممکن است یک بریدگی، خراش و یا زخم باعث شدید تر شدن علائم پسوریازیس شود. این آسیب‌های پوستی سبب ایجاد طوفان‌های التهابی در پوست شده و بر علائم این بیماری اثر تشدید کننده دارند.
- برخی داروها
مصرف بعضی از داروها باعث ایجاد پچ‌های ملتهب و تحریک ضایعات پوستی میشود. از شایع‌ترین این داروها می‌توان به داروهای حاوی لیتیم، داروهای ضد مالاریا و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون اشاره کرد.
- عفونت‌ها
بعضی از عفونت‌های باکتریایی همچون عفونت‌های استرپتوکوکی گلو باعث تشدید علائم پسوریازیس می‌شوند. عفونت باکتریایی با افزایش سلول‌های سفید و تحریک گسترده سیستم ایمنی باعث حمله مجدد سلول‌های ایمنی به سلوهای خودی میشود.
چه عواملی در ابتلا به بیماری پسوریازیس نقش دارند؟
همانطور که گفته شد این بیماری، نوعی مشکل در سیستم ایمنی بدن می‌باشد که باعث بازسازی پوست میشود. در متداولترین نوع پسوریازیس که به پسوریازیس پلاکی نیز معروف است، این گردش سریع سلول‌ها موجب ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته‌ها میشود. اینکه چه عواملی باعث این بیماری می‌شوند کاملاً مشخص نیست. اما محققان معتقد هستند که عوامل زیر در این امر نقش دارند.
- سابقه خانوادگی
داشتن والدینی که مبتلا به پسوریازیس می‌باشد خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. معمولاً این بیماری در میان خانواده‌ها ایجاد میشود، اما نسل‌های بعدی ممکن است به آن مبتلا نشوند. به عنوان مثال، ممکن است یک پدربزرگ و نوه او تحت تأثیر پسوریازیس قرار بگیرند، اما مادر کودک به این بیماری مبتلا نشود.
- سیگار کشیدن
سیگار کشیدن نه تنها می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد بلکه می‌توان شدت بیماری را نیز بالا ببرد. ممکن است سیگار کشیدن نیز در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
- چاقی
یکی دیگر از عواملی که در ابتلا به بیماری این بیماری نقش دارند داشتن وزن بیش از حد می‌باشد. ضایعات مرتبط با انواع پسوریازیس اغلب در چین‌های پوستی ایجاد میشود. این مورد سبب ایجاد بثورات پوستی زیر پستان نیز میشود.
تشخیص پسوریازیس
پزشکان در بیشتر موارد قادر هستند تا بدون نیاز به آزمایشات تخصصی، از طریق معاینات بالینی به وجود این بیماری پی ببرند، چون نسبت به سایر اختلالات پوستی علائم این بیماری آشکارتر بوده و تشخیص آن دشوار نیست.
اگر پزشک به وجود این بیماری مشکوک باشد در خصوص سابقه فامیلی و یا سایر بیماری‌های پوستی از بیمار سوالاتی می‌پرسد. در بعضی موارد اگر از نوع نادر آن باشد تشخیص قطعی بیماری نیازمند آزمایشات تکمیلی می‌باشد که توسط پزشکان درخواست میشود. بیوپسی یکی از این آزمایشات می‌باشد. در این آزمایش نمونه کوچکی از پوست گرفته میشود و برای تشخیص دقیق به آزمایشگاه تشخیص طبی ارسال میشود تا شدت و نوع دقیق پسوریازیس تعیین شود.
نمونه پوستی در بیشتر موارد هنگام معاینه بالینی و در مطب پزشک متخصص دریافت میشود. پزشک برای جلوگیری از ایجاد درد با تزریق دارو قسمت نمونه گیری را بی‌حس می‌کند.
درمان پسوریازیس با دارو
برای بیمارانی که مبتلا به نوع شدید این بیماری پوستی هستند به پاسخ موثری به درمان‌های موضعی نمی‌دهند داروهای خوراکی یا تزریقی تجویز میشود. پزشکان با توجه به اثرات جانبی این نوع داروها، تنها برای بازه زمانی کوتاهی آن‌ها را تجویز می‌‌نمایند. این داروها به شرح زیر هستند:
- متوترکسات: این دارو سرکوب کننده سیستم ایمنی است و مانع حرکت سلول‌های سفید خون به سمت پوست میشود. معمولا این دارو عوارض زیادی همچون اختلال در عملکرد کلیه، کبد و مغز استخوان دارد.
- سیکلوسپورین: این دارو هم سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بوده و مانع از حمله سلول‌های سفید خون به سلول‌های پوستی میشود. از عوارض این دارو می‌توان به التهاب لثه‌ها و متورم شدن اشاره کرد. توصیه میشود تا برای کاهش ابتلا به این عارضه دندان‌های خود را روزانه مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده نمایید. همچنین برای پیشگیری از هر نوع آسیب دندانی به دندانپزشک مراجعه کنید.
- رتینوئیدها: این داروها با کاهش تکثیر سلولی، مانع از ایجاد پلاک‌های پوستی و انباشتگی سلول‌های پوستی می‌شوند. اگر مصرف این دارو را متوقف کنید علائم این بیماری دوباره ظاهر می‌شوند. از عوارض این داروها می‌توان به ریزش مو و التهاب لب‌ها اشاره نمود.
درمان موضعی پسوریازیس
افراد مستقیما درمان‌های موضعی را روی پوست انجام می‌دهند. معمولا این اولین اقدام درمانی برای علائم متوسط تا خفیف است که هدف آن کاهش التهاب، کاهش رشد سلول‌های پوستی و تسکین خارش یا ناراحتی می‌باشد. داروهای موضعی برای درمان این بیماری عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدها: افراد از این داروها جهت درمان پسوریازیس استفاده می‌کنند. بسیاری از استروئیدها به صورت کف، ژل، اسپری، کرم و پماد موجود هستند.
- ویتامین D مصنوعی: افراد از این ماده اغلب در کنار کورتون استفاده می‌کنند. ویتامین D مصنوعی می‌تواند به رشد کند سلول‌های پوست، صاف شدن پلاک‌ها و از بین بردن پوسته‌ها کمک کند.
- رتینوئیدها: ویتامین A می‌تواند به کاهش قرمزی، کاهش رشد سلول‌های پوستی و تسکین خارش کمک کند. معمولا مردم تارازوتن را با نور درمانی UVB و یا درمان کورتیکواستروئید ترکیب می‌کنند.
- کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس: معمولا این داروها برای درمان‌های اگزما مناسب هستند که پزشک برای کمک به علائم پسوریازیس پلاک و معکوس تجویز می‌کند. اغلب افراد این داروها را با یک دوره استروئید ترکیب می‌کنند.
درمان پسوریازیس در طب سنتی
- درمان پسوریازیس با عسل
عسل و موم زنبور عسل برای درمان این بیماری و درماتیت آتوپیک موثر هستند. عسل دارای خواص ضد التهابی می‌باشد که می‌تواند به بیماری‌های پوستی همچون آکنه یا پسوریازیس و شکاف‌های کوچک پوست و محافظت از ترک‌ها کمک کند.
بیشتر بخوانید: خواص عسل و ۱۲ فایده شگفت‌انگیز آن | بررسی جامع
- درمان پسوریازیس با سرکه سیب
مدت‌هاست که سرکه سیب برای کاهش التهاب و خارش ناشی از این بیماری استفاده میشود. سرکه به عنوان یک ضدعفونی‌کننده عمل کرده و می‌تواند میکروب و باکتری‌ها را از بین ببرد. شما می‌توانید یک پنبه را به چند قطره سرکه سیب آغشته نمایید و به آرامی روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
- درمان پسوریازیس با خاکشیر
دانه‌های خاکشیر یا شنبلیله سرشار از ویتامین‌های ضروری همچون C و K، اسید فولیک و آهن هستند. از خواص خاکشیر این می‌باشد که به از بین بردن لکه‌های خشک و قرمز روی پوست کمک می‌کند. همچنین از تشکیل چرک روزاسه نیز جلوگیری می‌کند و باعث پایین آمدن خارش پوست میشود.
- حنا و پسوریازیس
حنا برای درمان بیماری‌های مو و پوست سر شناخته شده است. حنا علاوه بر درمان شوره سر، پسوریازیس و ریزش مو، به دلیل خواص ضد قارچی که دارد به عنوان یک نرم کننده طبیعی نیز عمل می‌کند.
عوارض پسوریازیس
اگر مبتلا به این بیماری هستید ممکن است در معرض بیماری‌های خاص قرار بگیرید. این بیماری‌ها به شرح زیر هستند:
- پسوریازیس مفصلی
این عارضه می‌تواند در برخی مفاصل باعث از دست دادن عملکرد و آسیب مفصلی شود، که ایم مسئله گاهی ناتوان کننده است.
- بیماری‌های چشم
در افراد مبتلا به این بیماری برخی اختلالات چشم همچون التهاب ملتحمه، التهاب پلک و التهاب لایه میانی چشم رایج هستند.
- دیابت نوع ۲
در افراد مبتلا بهاین بیماری پوستی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش می‌یابد. همچنین پسوریازیس شدیدتر، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بیشتر می‌کند.
- فشار خون بالا
در افراد مبتلا به این بیماری پوستی احتمال ابتلا به فشار خون بالا، بیشتر از سایر افراد است.
- بیماری قلب و عروقی
خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی در افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند، دو برابر بیشتر از افراد سالم می‌باشد. این بیماری پوستی و بعضی از درمان‌ها باعث افزایش ضربان قلب، درد گرفتن دست چپ، سکته مغزی، کلسترول بالا و آترواسکلروز میشود.
که شامل مجموعه‌ای از علائم، همچون افزایش سطح انسولین، فشار خون بالا و سطوح کلسترول غیر‌طبیعی می‌باشد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- سایر بیماری‌های خود ایمنی
در افراد مبتلا به پسوریازیس خشکی پوست در بارداری، بیماری سلیاک، بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون و اسکلروز بیشتر دیده میشود.
در افراد مبتلا به پسوریازیس این بیماری مزمن عصبی با احتمال بیشتری اتفاق می‌افتد.
- بیماری کلیوی
پسوریازیس شدید تا متوسط می‌تواند خطر ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش دهد.
- مشکلات عاطفی
همچنین این بیماری پوستی می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده و اعتماد به‌نفس شما را کاهش دهد.
پسوریازیس در کودکان
سالانه حدود بیست هزار کودک زیر ۱۰ سال به بیماری پسوریازیس مبتلا می‌شوند. گاهی اوقات این بیماری با سایر بیماری‌های پوستی اشتباه گرفته شده و به درستی تشخیص داده نمی‌شود. نشانه‌های این بیماری در کودکان شامل پوسته‌پوسته شدن شدید پوست سر، ناهمواری و تغییر رنگ در سطح ناخن‌ها، التهاب پوست در ناحیه پوشک کودک و درماتیت است.
اگرچه در نوزادان پسوریازیس خیلی شایع نیست، اما این امکان وجود دارد که برخی از کودکان به آن مبتلا شوند. تنها مشاهدات دقیق می‌تواند مشخص کند که آیا نوزاد دارای این بیماری می‌باشد یا نه. همانطور که قبلا نیز ذکر شد اگر یکی از والدین این بیماری را داشته باشند، به احتمال ۱۰ درصد کودک آنان هن به این بیماری مبتلا میشود. اگر هر دو والدین یعنی پدر و مادر این بیماری را داشته باشند، این احتمال تا ۵۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
در درجه اول پسوریازیس گوتات بر نوجوانان و کودکان تاثیر می‌گذارد. عفونت باکتریایی همچون استرپتوکوک که باعث گلو درد میشود، معمولا این نوع بیماری پوستی را ایجاد می‌کند. این نوع از بیماری با ضایعات کوچک قطره‌ای شکل بر روی دست‌ها، تنه، پوست سر و پاها خود را نشان می‌دهد.
آیا پسوریازیس مسری است؟
این بیماری مسری نیست، چون عامل این بیماری میکروبی نبوده و یک نقص ژنتیکی در چرخه تکثیر سلول‌های پوستی می‌باشد که سبب تولید بیش از حد سلول‌های اپیدرم میشود. بنابراین تماس با فردی که دارای این بیماری است شما را در معرض ابتلا به این بیماری قرار نمی‌دهد.
برای درمان پسوریازیس چه موقع به دکتر پوست مراجعه کنیم؟
اگر فکر می‌کنید که شما نیز پسوریازیس دارید، به پزشک پوست و مو مراجعه نمایید به خصوص اگر بیماری پوستی شما همراه با علائم زیر است:
- انجام وظایف معمول را برایتان دشوار می‌کند.
- باعث ناراحتی و درد میشود.
- منجر به مشکلات مفصلی مانند درد، تورم یا عدم توانایی انجام وظایف روزانه میشود.
- باعث میشود که شما در مورد ظاهر پوست خود نگران باشید.
- اگر علائم شما بدتر شدند یا با درمان بهبود نیافتید، باید به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است به ترکیبی از درمان‌های مختلف یا داروهای گوناگون برای کنترل پاین بیماری نیاز داشته‌باشید.
جمع بندی
حال که تا آخر، این مقاله را مطالعه کردید حتما متوجه شدید که بیماری پسوریازیس یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی می‌باشد که می‌تواند عوارضی همچون پوسته‌ریزی، خشکی پوست و زخم شدن پوست را برای شما ایجاد کند. در صورت مشاهده علائم ذکر شده در این مقاله توصیه می‌کنیم حتما به یک پزشک مراجعه نموده و به درمان این بیماری بپردازید.
