زخم، شاید اولین چیزی که با شنیدن این کلمه به ذهن شما خطور می‌کند تصاویری از بریدگی‌ها و یا خراشیدگی‌ها و زخم‌های جراحی باشد ولی این تمام ماجرا نیست. زخم‌ها انواع گوناگونی دارند که هر یک ممکن است علل به وجودآورنده متفاوتی داشته باشند ولی ممکن است درمان‌های مشابه و یا متفاوتی داشته باشند. لازم به ذکر است که درمان زخم و اثرات به جا مانده از آن در زیبایی افراد بسیار تاثیر گذار است. در این مقاله ما به شناخت انواع زخم، عوامل تاثیر گذار در درمان و نحوه‌ی پیشگیری و مراقبت از آن خواهیم پرداخت، با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
علل به وجودآورنده انواع زخم ها
زخم ها سطوح مختلفی و انواع مختلفی دارند.سطوح زخم‌ها معمولا براساس عمق و سطح درگیر در زخم تعیین می‌شود و علل به وجود آورنده در بوجود آمدن و تشدید آن نقش مهمی دارند که برخی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- فشار طولانی مدت: هنگامی که یک فرد به مدت طولانی بی‌تحرک باقی می‌ماند فشار فزاینده‌ای به بعضی از اجزا موجب این می‌شود که جریان خون و اکسیژن به آن قسمت کاهش پیدا کند و بافت دچار ایسکمی(کمبود اکسیژن) شود و به سمت نکروزه(بافت مرده) شدن پیش برود و ایجاد زخم کند، به این دسته از زخم‌ها که بیشتر در افرادی که دچار ناتوانی حرکتی اند ایجاد می‌شود زخم فشاری می‌گویند.
- دیابت: در بیماران مبتلا به دیابت به دلیل اینکه عروق و اعصاب آسیب می‌بیند خون‌رسانی به بافت کاهش پیدا کرده و بافت مستعد زخم شدن می‌شود و آسیب به اعصاب موجب این می‌شود که بیمار آسیب‌های فیزیکی وارد شده به بافت را متوجه نشود.
- آسیب مکانیکی: ضربه، خراش، بریدگی یا سایر آسیب‌های مکانیکی می‌توانند به بافت آسیب بزنند و موجب ایجاد زخم‌های گوناگون شوند.
- بیماری عروقی :بیماری‌های عروقی، نقص در عملکرد عروق و کاهش جریان خون را در ناحیه‌های مختلف بدن ایجاد می‌کنند. این مسئله می‌تواند به ضعف جریان خون و نقص تغذیه بافت‌ها و در نتیجه ایجاد زخم منجر شود.
- عوامل تغذیه‌ای: تغذیه نامناسب و کمبود عناصر مهم غذایی مانند پروتئین و انواع ویتامین‌ها موجب آسیب پذیر شدن بافت‌ها و پوست شده و آن‌ها را مستعد ایجاد زخم کرده و روند بهبود زخم را کند می‌کند.
- فشارخون بالا: فشارخون بالا ممکن است موجب آسیب به عروق و کاهش جریان خون و اکسیژن به بافت‌ها شود که همین امر می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زخم باشد.
برخی دیگر از عوامل عبارتند از:
- بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوئید
- افزایش سن
- کاهش آب بدن یا به اصطلاح دهیدراتاسیون
- انواع عفونت‌ها مانند عفونت‌های قارچی،ویروسی و باکتریایی
- اشعه درمانی
- سوختگی
راستیییییی همین جا به شما این مژده رو میدیم که شما عزیزان میتونید انواع تجهیزات مورد نیاز برای بیمارانی که دچار زخم هستند مثل تشک مواج و تخت رو اجاره کنید و یا از طریق چت پشتیبانی با کارشناسان زخم مجموعه نیتروطب در ارتباط باشید، درضمن اگه ساکن استان قزوین هستید میتونید از ویزیت کارشناس زخم در قزوین نیتروطب برای درمان زخم‌های عزیزان‌تون بهره ببرید.
انواع زخم ها
زخم‌ها را بر چند اساس می‌توان تقسیم بندی کرد، برای مثال براساس مدت زمان به وجودآمدن یک زخم می‌توان زخم‌ها را به دو دسته‌ی حاد و مزمن تقسیم بندی کرد و براساس وسعت و عمق آن به پنج سطح تقسیم کرد و یا براساس ماهیت یک زخم و یا علت به وجودآمدن آن به چندین دسته تقسیم بندی کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم
همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم زخم‌ها براساس مدت زمان به وجود آمدن خود به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- زخم حاد
- زخم مزمن
زخم حاد: به مواردی گفته می‌شود که به صورت ناگهانی و در مدت زمان کمی ایجاد می‌شوند مانند زخم‌های ناشی از سوختگی حاد، ضربه، بریدگی یا خراشیدگی
زخم مزمن: به مواردی گفته می‌شود که در مدت زمان طولانی و به علت‌های زمینه‌ای و مزمن ایجاد می‌شوند مانند زخم‌های عروقی، دیابتی، فشاری و موارد ناشی از عفونت مزمن
زخم حاد_مزمن: گاهی به علت‌های مختلف یک زخم حاد به وجود می‌آید ولی با توجه به بیماری‌های زمینه‌ای که فرد دارد، زخم در سطوح بعدی خود تحت تاثیر این بیماری‌های زمینه‌ای قرار می‌گیرد و گسترش پیدا می‌کند
نوع دیگر تقسیم بندی، تقسیم بندی براساس عمق و وسعت درگیری بافت در محل عارضه است:
- درجه یک: در این درجه ما شاهد قرمزی و تورم در لایه‌ی بیرونی پوست هستیم و وسعت این درجه کم و محدود بوده و معمولا با یک سری از مراقبت‌های ابتدایی به سرعت بهبود می‌یابد.
- درجه دو: در این مورد شاهد درگیری لایه میانی و اصلی پوست هستیم و ظاهر زخم به صورت کنده شدن قسمتی از پوست می‌باشد، با توجه به این که در این درجه وسعت و عمق بیشتری درگیر است مدت زمان بیشتری زمان می‌برد تا بهبود یابد.
- درجه سه: در این درجه از زخم از لایه زیرین پوست (هایپودرم) گذشته و بافت چربی زیر لایه‌های پوست را درگیر می‌کند و زخم شکل یک حفره به خود می‌گیرد.
- درجه چهار: شدیدترین و کامل‌ترین نوع زخم می‌باشد که حتی ماهیچه‌ها و استخوان‌ها نزدیک به محل خود را درگیر می‌کند و درمان این نوع از زخم‌ها مدت زمان طولانی و رعایت رژیم غذایی مناسب برای بیمار و کنترل عفونت را می‌طلبد و برای درمان آن حتما نیاز به کارشناس زخم است.
توجه: درجه بندی بر اساس عمق و وسعت زخم معمولا برای زخم‌های فشاری به کار می‌رود و رواج دارد ولی سایر انواع زخم‌ها نیز می‌توانند چنین وسعت و عمقی نیز ایجاد کنند ولی نکته قابل ملاحظه این است که بسیاری از کارشناسان زخم معتقدند برخی زخم‌ها وجود دارند که انواع سطوح و درجه‌ها در ناحیه زخم قابل مشاهده است و روند درمانی پیچیده‌ای به علت درگیری سایر ارگان‌ها دارند و به این دسته زخم خارج از طبقه بندی یا non stageable wound گفته می‌شود.
تقسیم بندی بر اساس ماهیت و علت بوجودآمدن یک زخم و نحوه مراقبت از آن
همان‌طور گفته شد عوامل و علل مختلفی وجود دارند که موجب ایجاد زخم می‌شوند و گاهی جدا از اینکه علت بوجود آورنده‌ی آن چیست ما آن را بر حسب شرایطی که دارد نیز نامگذاری می‌کنیم مانند زخم عفونی و تونلی.
زخم دیابتی:
در مورد این زخم و نحوه به وجودآمدن آن پیش‌تر توضیح داده شد و حال به برخی مراقبت‌های مورد نیاز برای بهبود آن و پاسخ‌دهی بهتر به درمان و پانسمان را ذکر می‌کنیم:
- قندخون بیمار باید کنترل گردد
- باید فشار از روی بافتی که زخم روی آن قرار دارد برداشته شود
- کنترل عفونت زیر نظر پزشک بسیار مهم است
- برای پانسمان از افراد متخصص مانند کارشناس‌های زخم کمک گرفته شود
- پانسمان محل مورد نظر به هیچ وجه نباید خیس گردد
- با دست‌های آلوده نباید به این زخم ها دست زد
- تغییر وضعیت منظم بیماردیابتی برای جلوگیری از پیشرفت زخم بسیار مهم است
بیشتر بخوانید: پانسمان زخم دیابتی؛ ۱۵ مراقبت قبل و بعد از آن
زخم سطحی:
این مورد بر اثر خراشیدگی روی پوست ایجاد می‌شود و معمولا از خون‌ریزی و عفونت به دور هستند ولی برای مراقبت از آن موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- محل مورد نظر با آب یا سرم شستشو، شسته شود
- محل زخم به اسپری‌های ضد عفونی کننده، آغشته شود
- سپس یک گازاستریل روی محل زخم گذاشته و پانسمان با باند ثابت نگه‌داشته شود
زخم عروقی:
این نوع از زخم‌ها به دلیل اختلال در سیستم عروقی مانند فشارمکانیکی به عروق و یا گرقتگی آن‌ها و سایر علل مختلف مانند ضربه یا جراحی به وجود می‌آید که به دو نوع زخم‌های شریانی و وریدی تقسیم می‌شوند.
مقایسه زخم‌های شریانی و وریدی:
علل ایجاد:
- عموماً ناشی از کاهش یا انسداد جریان خون در شریان‌ها هستند. علل اینمورد می‌تواند آترواسکلروز(سخت شدن دیواره عروق به علت تجمع چربی)، لخته خون، تروما یا عارضه قلبی مانند آنژین صدری باشد.
- اصلی‌ترین علت زخم‌های وریدی، مشکلات در سیستم وریدی بدن است. بیماری‌های وریدی، عدم کفایت صمام(دریچه های وریدی) وریدی، خونگیری بلندمدت یا فشار بیش از حد بر رویوریدها می‌توانند باعث ایجاد این نوع زخم‌ها شوند.
ظاهر:
- در موارد وریدی بیشتر در ناحیه ساق پا مشاهده می‌شود و بیشتر در زیر زانو تا مچ پا و در نواحی داخلی زانو دیده می‌شود ولی در موارد شریانی ما شاهد زخم‌هایی هستیم که به دنبال شکستگی و آمپوتاسیون و عمل جراحی و انسداد شریانی در نواحی مختلف بدن به وجود می‌آیند.
- در موارد شریانی لبه‌های زخم منظم است ولی در وریدی این‌طور نیست.
- در زخم‌های شریانی نبض دورسال پدیس وجود ندارد ولی در موارد وریدی ما اختلال در نبض ناحیه درگیر را نداریم.
معاینه:
- احساس درد در ناحیه درگیر زخم که با بالا آوردن پا تشدید می‌شود ولی در موارد وریدی با بالا آوردن پا بالاتر از سطح قلب درد کاهش پیدا می‌کند.
- در معاینه پوست ناحیه درگیر، در موارد شریانی پوست آن ناحیه سرد می‌باشد که در موارد وریدی این‌طور نیست.
- در موارد وریدی ما در ناحیه‌ی آسیب دیده شاهد ترشح چرک خواهیم بود در حالی که این مورد در موارد شریانی دیده نمی‌شود و یا به مراتب کمتر است.
- دردهای شبانه در زخم شریانی
تشخیص و درمان
- اصلی‌ترین راه تشخیص زخم شریانی سونوگرافی عروق وریدی و شریانی ناحیه درگیر می‌باشد.
- در درمان زخم‌های شریانی راهکارهای مختلفی از جمله تعویض پانسمان به صورت مرتب، آنتی‌بیوتیک تراپی، آنتی پلاکت‌تراپی جهت بهبود جریان خون و استفاده از مسکن‌ها برای کنترل درد و جراحی عروق که البته این نوع درمان می‌تواند شامل روش‌هایی مانند آنژیوپلاستی، استنت‌گذاری یا جراحی بای‌پس باشد.
زخم سوختگی
سوختگی بر اساس شدت و میزان وعمق درگیری پوست به سه دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از: درجه یک، درجه دو و درجه سه
- درجه یک: در این درجه ما درگیری سطحی پوست، قرمزی، تورم، قرمزی، التهاب، درد و حساسیت در ناحیه درگیر را شاهد هستیم.
- درجه دو: این درجه از سوختگی لایه بیرونی پوست و لایه اصلی پوست(اپیدرم و درم) را درگیر می‌کند و با تاول‌های پوستی همراه است که ممکن است با ترشحاتی همراه باشد.
- درجه سه: در این درجه از سوختگی آسیب از سه لایه پوست یعنی (اپیدرم، درم، هایپودرم) گذشته و ممکن است به تاندون‌ها و ماهیچه‌ها و استخوان آسیب برسد، در این سطح از سوختگی تغییر رنگ بافت آسیب دیده به رنگ سیاه و یا قهوه‌ای تیره مشاهده می‌شود و ممکن است مانند سوختگی درجه دو شاهد ایجاد لایه اسکار(رد سوختگی پس از رفع سوختگی و ترمیم پوست) پس از بهبودی، به علت آسیب به لایه‌ی زیرین پوست در حین سوختگی باشیم.
برخی اقدامات و مراقبت‌های اولیه در سوختگی
- در هنگام سوختگی از نوع درجه یک ابتدا از نفوذ و تماس بیشتر عامل سوختگی باید جلوگیری کرد سپس محل آسیب‌دیده را در جریان آب خنک و یا سرم شستشو قرار داد و از تحریک پوست محل آسیب‌دیده جلوگیری کرد.
- در سوختگی های درجه دو باید ناحیه آسیب دیده را ده تا پانزده دقیقه زیر آب خنک شستشو داد و سپس با مواد و یا محلول‌های ضدعونی کننده زخم را ضدعفونی کرد و با گاز استریل خشک نمود و سپس برای پانسمان ابتدا یک لایه گاز وازلینه را روی محل آسیب‌دیده گذاشته و سپس با گاز استریل روی آن را پانسمان کرد.
- در سوختگی‌های درجه سه و سوختگی‌های وسیع باید بیمار سریعا به بیمارستان مراجعه کند تا اقدامات اورژانسی برای وی توسط پزشک برای بیمار صورت گیرد و به سرعت سرم‌تراپی جهت جلوگیری از افت مایعات بدن صورت گیرد و در صورت نیاز دبریدمان پوست و یا پیوند پوست صورت گیرد.
زخم فشاری
زخم فشاری یا pressure ulcer، کلمه‌ای آشناست برای تمام کادر درمان و به طور خاص پرستاران بخش‌های مراقبت‌های ویژه مانند ccu و icu و کارشناسان زخم، زیرا که این گروه از کادر درمان بیشترین مواجهه را با این نوع از زخم‌ها در بیمارانی که تحرک ندارند، داشته‌اند. زخم فشاری از جمله مهمترین زخم‌ها در حیطه‌ی عارضه‌های پوستی می‌باشد که در صورت عدم درمان آن علاوه بر وارد کردن درد زیادی به بیمار ممکن است به دلایل مختلفی حتی حیات وی را تهدید کند.
در زبان و ادبیات عامه‌ی مردم زخم فشاری بیشتر با عنوان زخم بستر شناخته می‌شود ولی اگر از نظر یک کارشناس زخم و یا یک پرستار به موضوع نگاه کنید قطعا تفاوت‌هایی بین این دو هست به نحوی که می‌توان زخم بستر را زیر مجموعه‌ی زخم‌های فشاری دانست.
زخم فشاری چگونه به وجود می‌آید؟
هنگامی که یک بافت تحت فشار مکانیکی قرار گیرد به نحوی که خون‌رسانی به آن ناحیه کاهش پیدا کند به دنبال آن اکسیژن رسانی به بافت نیز مختل می‌شود و همین مسئله موجب آسیب به سلول‌های بافت و یا حتی مرگ آن‌ها می‌شود و همین امر موجب بروز زخم فشاری می‌شود.
چه افرادی مستعد دچار شدن به زخم فشاری(زخم بستر) هستند؟
- افرادی که به دنبال انواع سکته‌ها از حرکت عاجزاند
- افرادی که به دنبال انواعی از بیماری‌ها، بیشتر زمان خود را روی تخت و یا ویلچر سپری می‌کنند
- بیمارانی که در برخی از نواحی بدن خود، حسی ندارند و آن را دست داده‌اند
- افرادی که دچار بی اختیاری در دفع مدفوع و ادرار خود هستند
- کسانی که مدت زمان زیادی در یک وضعیت ثابت قرار دارند
- بیماران غیرهوشیار در آی سی یو icu
- سالمندانی که پوست ضعیف، شکننده و حساسی دارند
- افرادی که خیلی لاغر و یا خیلی چاق هستند
- افرادی که عمل جراحی انجام داده‌اند و به دنبال آن دچار محدودیت حرکتی شده‌اند
مناطق مستعد زخم فشاری در بدن
- نشیمنگاه(باسن)
- پاشنه و مچ پا
- گوش‌ها
- ستون فقرات
- استخوان دنبالچه
- زانوها
- پشت سر
- شانه‌ها و آرنج
مهمترین اقدامات برای پیشگیری از زخم فشاری
به جرات می‌توان گفت مهمترین اقدام مراقبتی برای پیشگیری از ایجاد زخم فشاری تغییر وضعیت بیمار به صورت مداوم و هر یک الی نهایتا هر دو ساعت می‌باشد که این اقدام از مهمترین اقدامات مراقبتی پرستاری می‌باشد که از آن تحت عنوان change position یاد می‌شود.
از مهمترین اقدامات مراقبتی در این راستا می‌توان به استفاده از تشک مواج، فیزیوتراپی منظم اندام‌ها و نقاط تحت فشار، برداشتن فشار از روی نقاط تحت فشار(مثلا گذاشتن بالش بین دو زانو)،مرطوب کردن پوست خشک در نواحی تحت فشار، توجه به نقاط تحت فشار از نوک سر تا نوک پا(مخصوصا در مناطقی که استخوان به پوست نزدیک است مانند مفاصل) و مشورت با کارشناس زخم اشاره کرد.
کارشناس زخم در قزوین
با توجه به این که در استان قزوین شیوع بیماری‌هایی مانند دیابت، سکته قلبی و سکته مغزی بسیار زیاد است می‌توان انتظارداشت که بیماران زیادی هم وجود دارند که خواه و ناخواه دچار زخم فشاری و یا زخم بستر شوند که همین مسئله اهمیت وجود کارشناس زخم در قزوین را می‌طلبد.
ما اینجا در مجموعه نیتروطب به پشتوانه‌ی نیروی انسانی با تجربه و کارآمد آماده هستیم تا بهترین کارشناس زخم در قزوین را چه در منزل و چه در بیمارستان‌های سطح استان بر بالین عزیزان شما برای یک خدمت‌رسانی حرفه‌ای حاضر کنیم. جهت درخواست ویزیت کارشناس زخم شما عزیزان می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های موجود در صفحه خدمات نیتروطب و یا قسمت چت پشتیبانی سایت افدام کنید.
جمع بندی
در این مقاله سعی شد تا فقط به صورت خلاصه و مفید اطلاعاتی از پر مراجعه‌ترین زخم‌ها از دنیای بزرگ این حوزه از درمان، در اختیار شما قرار گیرد اما نکته حائز اهمیت این است که برای درمان یک زخم تنها پانسمان نوین، وکیوم‌تراپی یا ازون‌تراپی در عین کارآمد بودن کافی نیست بلکه لازم است بیمار از جهت ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و تغذیه سالم و کافی و نبود عفونت به خوبی بررسی گردد. چنانچه سوالی برای شما در این زمینه وجود دارد می‌توانید از طریق چت پشتیبان سایت با ما در میان بگذارید،از همراهی شما تا پایان این مقاله کمال تشکر و قدردانی را داریم.
با آرزوی سلامتی شما، نیتروطب
