سندروم دیسترس تنفسی (RDS)، یک بیماری در نوزادان است که بیشتر نوزادان نارس را مبتلا می‌کند، اگرچه ممکن است در سایر نوزادان نیز دیده شود، اما در نوزادانی که نارس هستند شایع‌تر است. این عارضه در اثر عدم رشد کامل ریه‌ها و تولد زودرس جنین اتفاق می‌افتد و تنفس نوزاد را با مشکل مواجه می‌کند. سندروم زجر تنفسی نوزادان به دلیل عدم وجود ماده‌ای حیاتی و مهم به نام سورفاکتانت در ریه نوزاد ایجاد می‌شود. در ادامه به بررسی جامع و کلی این بیماری می‌پردازیم.
سندروم دیسترس تنفسی نوزادان چیست؟
بارداری کامل ۴۰ هفته طول می‌کشد، این به جنین زمان می‌دهد تا رشد کند. در هفته ۴۰، اندام‌ها معمولا به طور کامل رشد می‌کنند. اگر نوزاد خیلی زود به دنیا بیاید، ممکن است ریه‌ها به طور کامل رشد نکرده و به درستی کار نکنند. ریه‌های سالم برای سلامت کلی و عمومی بدن بسیار مهم است.
سندروم دیسترس تنفسی نوزادان یا RDS ممکن است در صورتی رخ دهد که ریه‌ها به طور کامل رشد نکرده باشند. به طور معمول در نوزادان نارس رخ می‌دهد. نوزادان مبتلا به RDS در تنفس طبیعی مشکل دارند. RDS نوزادی به عنوان بیماری غشای هیالین و سندروم دیسترس تنفسی نوزاد شناخته می‌شود.
چه چیزی باعث ایجاد سندروم دیسترس تنفسی نوزاد می‌شود؟
سورفاکتانت ماده‌ای است که ریه‌ها را قادر می‌سازد که منبسط و منقبض شوند. همچنین کیسه‌های هوایی کوچک در ریه‌ها که به آلوئول‌ها معروف هستند را باز نگه می‌دارد. نوزادان نارس فاقد سورفاکتانت هستند، این می‌تواند باعث مشکلات ریوی و مشکلات تنفسی شود. RDS همچنین ممکن است به دلیل یک مشکل رشدی مرتبط با ژنتیک رخ دهد.
چه کسانی در معرض خطر سندروم RDS هستند؟
هرچه نوزاد زودتر به دنیا بیاید، خطر ابتلا به RDS بیشتر می‌شود. نوزادانی که قبل از هفته ۲۸ هفته بارداری به دنیا می‌آیند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند. سایر عوامل خطر این سندروم عبارتند از:
- دیابت مادر
- زایمان با سزارین
- تولد نوزاد نارس
- سورفاکتانت غیرفعال
- یک خواهر و برادر مبتلا به RDS
- حاملگی چند قلو (۲ قلو، ۳ قلو و…)
- اختلال در جریان خون نوزاد در هنگام زایمان
بیشتر بخوانید: دیابت بارداری | ۲ نوع، نحوه تشخیص، درمان و عوارض
اصلی‌ترین و رایج‌ترین علت سندروم زجر تنفسی در نوزادان، تولد نوزاد نارس است. عامل ایجاد این مشکل را می‌توان در نبود سلول‌های آلوئومی بالغ از نوع II در نوزاد نام برد که منجر به تولید کم یا ناقص سورفاکتانت خواهند شد. به علاوه ترکیب پروتئینی و لیپیدی در ریه نوزاد منجر به غیرفعال شدن سورفاکتانت یا فعالیت بسیار ضعیف آن خواهد شد که در نتیجه با سندروم زجر تنفسی در نوزاد روبه‌رو می‌شویم.
علائم سندروم RDS در نوزادان چیست؟
یک نوزاد معمولا اندکی بعد از تولد علائم RDS را نشان می‌دهد. با این حال، گاهی اوقات علائم در ۲۴ ساعت اول بعد از تولد ایجاد می‌شوند. علائمی که باید مراقب آن‌ها بود شامل موارد زیر هستند:
- رنگ مایل به آبی برای پوست
- گشاد شدن سوراخ‌های بینی
- تنفس سریع یا کم عمق
- کاهش خروجی ادرار
- خر خر کردن در هنگام نفس کشیدن
- خس خس قفسه سینه در زمان تنفس
- حرکت‌های غیر عادی در قفسه سینه نوزاد مقل عقب کشیدن ناگهانی عضله‌های قفسه سینه
- وقفه‌های کوتاه مدت تنفسی
نحوه تشخیص سندروم دیسترس تنفسی نوزادان
اگر پزشک به RDS در نوزاد مشکوک باشد، آزمایش‌هایی را برای رد عفونت‌هایی که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود، تجویز می‌کند. آن‌ها همچنین برای معاینه ریه‌ها رادیوگرافی قفسه سینه را پیشنهاد می‌کنند. تجزیه و تحلیل گاز خون، سطح اکسیژن خون را بررسی می‌کند.
عوارض دیسترس تنفسی نوزاد
RDS نوزادان ممکن است در چند روز اول زندگی کودک بدتر شود. RDS می‌تواند کشنده باشد. همچنین ممکن است به دلیل دریافت بیش از حد اکسیژن یا به دلیل کمبود اکسیژن در اندام‌ها، عوارض طولانی مدت وجود داشته باشد.
همان‌طور که گفتیم، عدم حضور ماده سورفاکتانت در ریه نوزاد منجر به تنفس سخت او خواهد شد و باید سریعا تحت درمان قرار بگیرد. اما اصلی‌ترین عوارض سندروم زجر تنفسی نوزادان عبارتند از:
- ایجاد عارضه پنوموتوراکس
- عفونت خونی
- ایجاد اختلال تنفسی
- تجمع هوا در کیسه اطراف قلب یا اطراف ریه‌ها
- ناتوانی‌های ذهنی
- نارسایی کلیه
- ایجاد خون‌ریزی در ریه و مغز
- لخته شدن خون در ریه
- ناتوانی‌های عقلی و ذهنی
- احتمال نابینا شدن نوزاد
بیشتر بخوانید: آبریزش دهان نوزاد و کودک| انواع، ۷علت و درمان های آن
این عوارض در هر نوزاد به شدت RDS نوزاد شما بستگی دارد، هر نوزادی متفاوت است. این‌ها عوارض احتمالی جانبی هستند. ممکن است اصلا رخ ندهند. در مورد خطر عوارض باید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند شما را به یک مشاور ارجاع دهد، این می‌تواند به کاهش استرس عاطفی ناشی از برخورد با یک نوزاد نارس کمک کند.
درمان‌های سندروم دیسترس تنفسی RDS
هنگامی که نوزادی با سندروم RDS متولد می‌شود و علائم بلافاصله آشکار می‌شود، نوزاد معمولا در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) بستری می‌شود.
۳ درمان اصلی برای RDS عبارتند از:
- اکسیژن درمانی
اکسیژن درمانی از طریق ریه‌ها اکسیژن را به اندام‌های نوزاد می‌رساند. بدون اکسیژن کافی، اندام‌ها به درستی کار نمی‌کنند. یک ونتیلاتور یا NCPAP می‌تواند اکسیژن را تجویز کند. در خفیف‌ترین موارد، اکسیژن را می‌توان بدون ونتیلاتور یا دستگاه CPAP بینی داد.
- درمان جایگزینی سورفاکتانت
درمان جایگزینی سورفاکتانت به نوزاد سورفاکتانتی که فاقد آن است می‌دهد. درمان از طریق یک لوله تنفسی درمان را ارائه می‌کند. این تضمین می‌کند که وارد ریه‌ها می‌شود. بعد از دریافت سورفاکتانت، پزشک نوزاد را به دستگاه تنفس مصنوعی متصل می‌کند. این باعث پشتیبانی تنفس اضافی می‌شود. آن‌ها ممکن است بسته به شدت بیماری، چندین بار به انجام این روش نیاز داشته باشند.
- دستگاه تنفس مصنوعی یا فشار مثبت مداوم بینی (NCPAP)
ممکن است نوزاد برای حمایت از تنفس به تنهایی درمان ونتیلاتور دریافت کند. ونتیلاتور شامل قرار دادن یک لوله در داخل نای است. سپس ونتیلاتور برای نوزاد تنفس می‌کند. یک گزینه پشتیبانی تنفسی کم‌تر تهاجمی، دستگاه فشار مثبت مداوم بینی (NCPAP) است. این اکسیژن را از طریق سوراخ‌های بینی توسط یک ماسک کوچک وارد می‌کند.
بیشتر بخوانید: ماکروزومی نوزاد؛ ۵ عارضه اصلی آن بر مادر و جنین
چگونه می‌توانم از سندروم دیسترس تنفسی نوزاد پیشگیری کنم؟
جلوگیری از زایمان زودرس خطر ابتلا به RDS نوزاد را کاهش می‌دهد. برای کاهش خطر زایمان زودرس، مراقبت‌های دوران بارداری را در طول بارداری انجام دهید و از استعمال دخانیات، مواد مخدر و الکل جدا خودداری کنید.
اگر احتمال زایمان زودرس وجود داشته باشد، مادر ممکن است کورتیکواستروئید دریافت کند. این داروها باعث رشد سریع‌تر ریه و تولید سورفاکتانت می‌شوند که برای عملکرد ریه جنین بسیار مهم و حیاتی است.
سخن پایانی
در پایان می‌توان گفت، دیسترس تنفسی در نوزادان، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند باعث بروز علائم بسیار شدیدتری شود. بنابراین بهتر است تا در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به مشکلات تنفسی در نوزاد خود، حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید تا اقدامات درمانی نوزادتان لحاظ شود. در صورت نیاز می توانید از طریق پیام آنلاین هر سوالی در این خصوص از ما بپرسید.
