سیاتیک به انگلیسی (Sciatica) یکی از رایج‌ترین دردهایی است که نزدیک به ۴۰ درصد افراد در طول زندگی خود این درد را تجربه می‌کنند و با بالا رفتن سن، شیوع این عارضه بیشتر می‌شود. درد سیاتیک بیشتر در افراد ۳۰ تا ۵۰ سال شایع است، برای اکثر مردم درد سیاتیک به مرور زمان بهبود می‌یابد اما برای برخی به تمهیدات بیش‌تری نیاز است، در ادامه به بررسی کامل بیماری سیاتیک، علائم و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
سیاتیک چیست؟
سیاتیک بزرگ‌ترین عصب در بدن انسان است که از باسن و پشت ران در یک خط راست به زانو می‌رسد، عصب سیاتیک در قسمت زانو به دو شاخه تقسیم می‌شود که تی‌بال و عصب پروانه یا پرونئال نام دارند، عصب پرونئال هم به ۲ عصب پرونئال سطحی و پرونئال عمقی تقسیم می‌شود.
- عصب پرونئال سطحی حسی که به سمت پوست می‌رود و حس جلوی پای انسان را تامین می‌کند.
- عصب پرونئال عمقی که به سمت عضلات جلوی ساق پا می‌رسد.
به این ترتیب حرکاتی نظیر راه‌رفتن و ایستادن با عصب سیاتیک و شاخه‌های انتهایی آن صورت می‌گیرد.
علائم آسیب عصب سیاتیک
وقتی عصب سیاتیک تحت فشار قرار بگیرد، علائمی مانند ضعف عضلانی و بی حسی، احساس سوزش در کف پا و کمر حس می‌شود، که در اغلب موارد زندگی عادی را با اختلال روبرو می‌کند.
اگر دردی را در ناحیه‌ی کمر و باسن خود تجربه می‌کنید، به طور معمول می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به رگ سیاتیک باشد، درد اولیه از رایج‌ترین و بارزترین نشانه‌های این بیماری است، به طور کلی از مهم‌ترین علائم این عارضه شامل موارد زیر می‌باشند:
- احساس سوزن سوزن یا گزگز دردناک در ناحیه پا و انگشتان پا
- درد شما با حرکت ممکن است شدیدتر شود.
- بی اختیاری یا عدم توانایی در کنترل مثانه و روده
- بی حسی و ضعف در پاها
- در موارد شدیدتر ممکن است احساس و یا حرکت در پاهای خود را از دست بدهید.
بیشتر بخوانید: شب ادراری چیست؟ ۳ راه درمان آن
علت ابتلا به سیاتیک چیست؟ ۴ دلیل رایج بروز سیاتیک
شرایط مختلفی که ستون فقرات درگیر می‌کند و به اعصابی که در امتداد پشت شما قرار دارد، آسیب وارد کند مانند افتادن از ارتفاع یا تومورهای عصب نخاغی می‌تواند سیاتیک را به دنبال داشته باشد، در ادامه به تعدادی از شرایطی که می‌تواند آسیب به این عصب و تحریک آن را به دنبال داشته باشد را بررسی می‌کنیم.
- سیاتیک به دلیل تنگی کانال نخاعی
علت اصلی این دلیل، تنگی غیرطبیعی کانال تحتانی نخاع است، به دلیل تنگی و باریک بودن، فشار به نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک وارد شده و موجب درد در ناحیه کمر می‌شود.
- سیاتیک و اسپوندیلولیستیز (Spondylolisthesis)
هنگامی که یک مهره به سمت دیگری کشیده می‌شود، استخوان نخاعی گسترش یافته و موجب آسیب به این عصب می‌شود، برای درمان سریع‌تر این مشکل در این مورد باید سریعا به پزشک متخصص استخوان و مفاصل مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید.
- سیاتیک به علت دیسک‌های بیرون زده
مهره‌ها یا استخوان‌های نخاع شما توسط غضروف از یکدیگر جدا می‌شوند که یک ماده‌ی ضخیم، شفاف و انعطاف پذیری حین حرکت را برای شما فراهم می‌کنند، وقتی که این غضروف‌ها آسیب ببیند، دیسک کمر بیرون می‌زند و می‌تواند عصب سیاتیک شما را تحریک یا فشرده کرده و در نتیجه باعث درد و بی حسی کمر شما شود، طبق گزارش‌ها، ۱ تا ۵ درصد افراد در سراسر دنیا دچار کمر درد ناشی از لیز خوردن و بیرون زدن دیسک می‌شوند.
- سندروم (Piriformis)
این سندروم نوعی اختلال عضلانی است که در آن عضله گلابی شکل به طور غیرارادی منقبض یا سفت می‌شود و عصب سیاتیکی شما را تحریک کرده و درد را به دنبال دارد، عضله گلابی شکل قسمت تحتانی ستون فقرات را به استخوان ران متصل می‌کند که با سفت شدن به عصب فشار وارد می‌کند؛ اگر به مدت زیادی بنشینید، زمین بخورید یا تصادف کنید، سندروم Piriformis را تشدید خواهید کرد.
عوامل دیگری که به عنوان ریسک فاکتورهای ایجاد درد سیاتیک شناخته می‌شود شامل موارد زیر است:
- اضافه وزن باعث ایجاد فشار روی رگ سیاتیک و ایجاد درد در آن می‌شود.
- سبک زندگی و شغل‌هایی که افراد را مجبور می‌کند به مدت طولانی پشت میز بنشینند، اجسام سنگین بلند کنند یا به مدت طولانی رانندگی کنند.
- بالا رفتن سن که موجب تغییرات آرتروزی و فرسودگی دیسک و در نهایت فشار عصب سیاتیک می‌شود.
بیشتر بخوانید: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی چیست؟ + درمان خانگی
درمان آسیب عصب سیاتیک
هدف از درمان سیاتیک کم کردن درد و افزایش دامنه حرکتی بیمار است، به همین دلیل شیوه‌های مختلفی برای درمان این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با تشخیص آسیب دیدگی این عصب، پزشک راه‌های درمان را برای شما در نظر خواهد گرفت و نکاتی را برای تسکین درد و درمان این بیماری به شما توصیه خواهد کرد، شما باید تا جایی که ممکن است به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهید، دراز کشیدن در رخت‌خواب یا پرهیز از فعالیت‌های روازنه ممکن است شرایط شما را بدتر کند.
موارد زیر از بهترین شیوه‌های درمانی برای این عارضه است.
دارو درمانی
داروهایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل داروهای غیراستروئیدی و شل کننده‌های عضلانی هستند.
- داروهای غیراستروئیدی
داروهای غیراستروئیدی به طور قابل توجهی باعث کاهش التهاب و تورم ناشی از این عارضه می‌شوند، بهترین دارو برای گرفتگی رگ سیاتیک، مسکن ضد التهاب و غیراستروئیدی (NSAID)، مانند آسپیرین، ناپروکسن و ایبوپروفن است، با اینکه برخی از افراد از این داروها بدون نسخه پزشک استفاده می‌کنند، توصیه می‌کنیم حتما تحت نظر پزشک این داروها را مصرف کنید، زیرا ممکن است داروی آسپرین در برخی از افراد باعث زخم و خونریزی مکرر شود.
- داروهای شل کننده عضلات
داروهای شل کننده عضلات مثل تیزانیدین و متوکاربامول باکلوفن باعث می‌شوند میزان فشاری که عضلات به عصب سیاتیک وارد می‌کند کم شود و موجب درد و ناراحتی کم‌تر شود.
در مواردی که داروهای غیراستروئیدی و شل کننده‌های عضلانی نمی‌توانند درد را تسکین دهند، پزشک از مسکن قوی برای درد سیاتیک استفاده می‌کند، همچنین داروهای ضد تشنج مانند پرگابالین و گاباپنتین که انتقال درد به نخاع را کم می‌کند هم در درمان درد آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پماد برای کاهش درد سیاتیک
برای تسکین درد خود می‌توانید از پمادهای موضعی مانند متیل سالیسیلات، منتول، سالاسیلات ترولامین و کپسایسین استفاده کنید، اما توصیه ما این است که قبل از اقدام برای مصرف هرکدام از داروها، حتما با پزشک خود مشورت کنید و طبق دستور او عمل کنید.
درمان خانگی سیاتیک
- کمپرس گرم:
از کیسه‌های آب‌گرم یا پدهای گرم نیز می‌توانید استفاده کنید، توصیه می‌کنیم که برای کاهش تورم در چند روز اول ابتدا از یخ استفاده کنید و بعد از دو تا سه روز از روش کمپرس گرم استفاده کنید، اگر همچنان درد دارید بهتر است از هر دو کمپرس سرد و گرم به ترتیب به مدت چند روز از هر کدام استفاده کنید.
- کمپرس سرد:
برای این منظور شما می‌توانید از کیسه‌های یخ موجود در بازار یا از بسته‌های سبزیجات منجمد شده استفاده کنید، کیسه یخ را در حوله‌ای بپیچید و به مدت ۲۰ دقیقه، چندبار در روز روی قسمت آسیب دیده بگذارید که به کاهش تورم و تسکین درد شما کمک موثری خواهد کرد.
- سرکه سیب:
هر شب حدود یک ساعت قبل از خواب، به یک سطل آب گرم مقداری سرکه سیب و یک فنجان نمک را خوب با یکدیگر مخلوط کنید، سپس پاهایتان را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در این سطل قرار دهید و بعد از آن با حوله خشک کنید، دقت داشته باشید که پاهای شما در طول شب باید گرم بمانند، همچنین صبح روز بعد، هرگز با پای برهنه روی زمین نایستید یا راه نروید، با تکرار ۳ تا ۴ مرتبه این روش در طول هفته، به دلیل خاصیت ضد التهابی سرکه سیب، کاهش چشم‌گیری در درد ناشی از سیاتیک خواهید داشت.
- ورزش منظم:
با فعالیت بیشتر در طول روز، اندورفین بیش‌تری از بدن شما آزاد می‌شود، اندورفین مسکنی است که توسط بدن ساخته می‌شود، بهتر است با فعالیت‌های سبک و بدون خطر مانند شنا و دوچرخه ثابت، شروع به ورزش برای درمان این عارضه کنید.
- درمان سیاتیک با فیزیوتراپی
یکی از شیوه‌هایی که درد سیاتیک را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد، فیزیوتراپی است، متخصص فیزیوتراپی برای از بین بردن درد در بیماران، یک برنامه‌ی منظم و دقیق برای انجام حرکات ورزشی تعیین می‌کند و بیمار را مکلف می‌کند تا از آن برنامه پیروی کند.
- درمان با جراحی
جراحی درمان قطعی سیاتیک است و در موارد سیاتیک مزمن که درد بسیار شدید باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد، در واقع پزشکان ابتدا از روش‌های دارویی و غیرتهاجمی استفاده می‌کنند و در صورتی که این رو‌ش‌ها نتواند درد را از بین ببرد، جراحی را به عنوان آخرین گزینه‌ی درمانی در نظر می‌گیرند.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
بیشتر بخوانید: علائم روماتیسم چیست؟ ۶ نشانه‌ای که نباید نادیده بگیرید!
سخن پایانی
سیاتیک خفیف معمولا با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اما اگر درمان‌های خانگی علائم را تسکین نداد یا اگر درد شما بیش از یک هفته ادامه داشت و به مرور زمان بدتر شد، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید، اما نکته حائز اهمیت این است که داروهایی که گفته شد باید تحت نظر و حتما با تجویز پزشک متخصص استفاده شوند، زیرا مصرف خودسرانه و کاهش انتقال درد ممکن است در آینده عوارضی خطرناک مانند فلج شدن را برای بیمار ایجاد کند.
