بی اشتهایی و یافتن دلایل و درمان آن یکی از دغدغه های مهم اکثر افراد است. از دست دادن اشتها دلایل زیادی را می‌تواند به همراه داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به پیری، سرطان یا سایر بیماری‌های مزمن و شرایط سلامت روان اشاره کرد. ناگفته نماند که یکی دیگر از علت‌های بی‌اشتهایی می‌تواند از عوارض جانبی برخی درمان‌های سرطان و یا داروها باشد. اگر فرد به دلیل بی‌اشتهایی دچار کمبود تغذیه باشد قطعا این امر باعث خستگی، کاهش وزن و ضعف می‌شود که می‌تواند کشنده نیز باشد.
شناسایی علت‌های این مشکل و درمان آن کمک می‌کند تا فرد احساس بهتری داشته باشد. اگر به صورت مداوم یا حتی برای یک روز احساس می‌کنید که حالت تهوع دارید و یا در خوردن غذا دچار مشکلاتی هستید توصیه می‌شود تا حتما با متخصص تغذیه تماس بگیرید. در ادامه این مطلب ما شما را با علت‌های این مشکل و درمان آن آشنا می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه شوید.
بی اشتهایی چیست؟
این مشکل نوعی بی میلی به خوردن غذا یا از دست دادن اشتها است که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. برخی از افراد زمانی که کلمه بی‌اشتهایی را می‌شنوند، به بی‌اشتهایی عصبی فکر می‌کنند. اما بین این دو تفاوت‌هایی وجود دارند. بی‌اشتهایی عصبی موجب از دست دادن اشتها نمی‌شود. افرادی که به بی‌اشتهایی عصبی مبتلا هستند عمدا از خوردن غذا خودداری می‌کنند تا از بالا رفتن وزنشان جلوگیری کنند اما کسانی که دچار بی‌اشتهایی می‌شوند، علاقه خود را به غذا ناخواسته از دست می‌دهند. فرد باید هر چه سریع‌تر به شناسایی علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن بپردازد تا هر چه زودتر بهبود یابد.
انواع بی‌اشتهایی
بی‌اشتهایی نوع اصطلاح پزشکی است که برای کاهش اشتها به کار می‌رود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که فرد بیماری کوتاه‌مدت همچون سرماخوردگی یا آنفولانزا داشته باشد. ناگفته نماند که با از بین رفتن این بیماری‌ها بی‌اشتهایی نیز برطرف می‌شود.
اما اگر فرد بیماری‌های درازمدت همچون ویروس HIV یا سرطان را داشته باشد ممکن است بی‌اشتهایی او خیلی دیرتر برطرف شود. نوع دیگر این مشکل، بی‌اشتهایی عصبی است که این نوع بی‌اشتهایی درواقع یک نوع اختلال خوردن است که باعث کاهش وزن شدید می‌شود و اگر فرد علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن را جدی نگیرد قطعا دچار مشکلات زیادی خواهد شد.
علت‌های بی‌اشتهایی
با توجه به این که بی‌اشتهایی نشانه یک مشکل پزشکی می‌باشد اگر اشتهای شما به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد توصیه می‌شود حتما با پزشک خود در این زمنیه صحبت کنید. چند مورد از دلایل شایع کاهش اشتها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- بی‌اشتهایی افسردگی
ممکن است فرد در طول دوران افسردگی خود، دچار بی‌اشتهایی شود. قطعا این مسئله می‌تواند موجب سوءتغذیه و کاهش وزن شود. دقت کنید که ممکن است گاهی اوقات افراد مبتلا به افسردگی پرخوری کنند.
- بی‌اشتهایی قبل از قاعدگی
عواملی وجود دارند که می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بسیار زیادی بگذارند که از جمله آن‌ها می‌توان به اختلالات تغذیه‌ای به خصوص بی‌اشتهایی اشاره کرد. ناگفته نماند که بی‌اشتهایی ممکن است حتی باعث توقف پریود نیز شود. زمانی که به دلیل ورزش بیش از حد یا کم خوردن عادت ماهیانه شما متوقف می‌شود، باید این موضوع را جدی بگیرید زیرا این مشکل نشان دهنده آن است که بدن به درستی کار نمی‌کند و باید به دنبال علت‌های این مشکل و درمان آن باشید و نباید در این مسئله سهل‌انگاری کنید.
- بی‌اشتهایی در کودکان
معمولاً والدین در مورد بی‌اشتهایی کودکان خود بسیار ناراضی هستند و دوست دارند تا با علت‌های این مشکل و درمان آن بیشتر آشنا شوند. در میان کودکان ۲ تا ۵ سال بی‌اشتهایی بسیار رایج است. اما در بعضی از موارد بی‌اشتهایی کودکان نگران کننده می‌شود و والدین باید دنبال علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن باشند. اگر کودک شما به نسبت سن خود دارای وزن و قد نرمالی می‌باشد، دیگر دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
چرا که بعضی از کودکان در سنین پایین دارای جثه کوچک هستند که به خوردن غذا علاقه کمتری نشان می‌دهند. اما اگر سن کودک بیشتر باشد و به صورت ناگهانی اشتهای خود را از دست دهد و به دنبال آن کاهش وزن داشته باشد، والدین باید به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنند تا به علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن را شناسایی کنند. از دلایل از دست دادن اشتها در کودکان می‌توان به عواملی همچون استرس، نرخ رشد آهسته، عوارض داروها، بیماری‌ها، کم‌خونی، یبوست و انگل‌های روده اشاره کرد.
- بی‌اشتهایی در بیماران سرطانی
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند باعث از دست دادن اشتها شود سرطان پیشرفته است. اگر فردی مبتلا به بیماری سرطان باشد و بیماری او پیشرفت کند در مرحله نهایی قطعا شروع به ذخیره انرژی می‌کند. با توجه به این که بدن بیمار قادر نیست تا به درستی از غذا و مایعات استفاده کند، بی‌اشتهایی در فرد به وجود می‌آید و متاسفانه از دست دادن اشتها باعث می‌شود تا فرد به پایان زندگی خود نزدیک‌تر شود.
بیشتر بخوانید: بیماری سرطان؛ صفر تا ۱۰۰ نشانه ها، پیشگیری و درمان
ممکن است بیمار ترجیح دهد غذا نخورد یا فقط میل به خوردن مایعاتی همچون میلک شیک و بستنی داشته باشد، که این مسئله زیاد جای نگرانی ندارد. دقت کنید که عواملی همچون عوارض جانبی بعضی از درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز می‌توانند بر اشتها تأثیر بسیار زیادی بگذارند. کسانی که این درمان‌ها را انجام می‌دهند ممکن است اشتهای خود را در صورت بروز زخم‌های دهان، حالت تهوع، مشکل جویدن و مشکل در بلع از دست دهند.
- بی‌اشتهایی در بیماران کبدی
باتوجه به این که هپاتیت C یک عفونت کبدی می‌باشد قادر است تا از طریق تماس با خون آلوده از شخصی به شخص دیگر منتقل شود. این عفونت به وسیله ویروس هپاتیت C به وجود می‌آید که اگر هر چه سریع تر درمان نشود، باعث می‌شود کبد فرد دچار آسیب جدی‌تری شود. اگر آسیبی که به کبد وارد شود پیشرفته باشد باعث استفراغ و تهوع می‌شود که تأثیر بسیار زیادی بر اشتها می‌گذارد.
اگر شما نیز دچار این مشکل شده باشید، پزشک متخصص برای بررسی ویروس هپاتیت C آزمایش خون را تجویز کند. دقت کنید که سایر انواع هپاتیت نیز می‌توانند سبب کاهش اشتها شوند. اگر شما نیز دچار چنین مشکلاتی هستید توصیه می‌کنیم تا علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن را هر چه سریع تر پیگیری کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی کامل با ۷ نوع هپاتیت + پیشگیری و درمان آن
- بی‌اشتهایی در بیماران کلیوی
کسانی که به نارسایی کلیه مبتلا هستند اغلب مبتلا به وضعیتی به نام اورمی می‌شوند. اورمی به این معنا می‌باشد که پروتئین اضافی در خون شما وجود دارد که معمولا از طریق ادرار دفع می‌شود، اما کلیه‌هایی که آسیب دیده اند نمی‌توانند به درستی آن را فیلتر کنند. در افرادی که مبتلا به نارسایی کلیه هستند اورمی موجب ایجاد تهوع می‌شود و باعث می‌شود تا فرد میلی به خوردن غذا نداشته باشد. گاهی اوقات، برای این بیماران غذا طعم متفاوتی دارد؛ چراکه بعضی از آن‌ها فکر می‌کنند غذاهایی که دوست داشتند دیگر برایشان جذابیتی ندارد.
- بی‌اشتهایی در بیماران قلبی
ممکن است افرادی که مبتلا به نارسایی قلبی هستند نیز از دست دادن اشتها را تجربه کنند. و دلیل آن این می‌باشد که جریان خون بیمار به دستگاه گوارش کاهش می‌یابد و این مسئله باعث می‌شود تا مشکلاتی در هضم غذا به وجود آید. بنابراین خوردن غذا با زجر و ناراحتی همراه خواهد بود که اگر علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن را شروع نکنید قطعا عوارض جدی تری را تجربه خواهید کرد.
بیشتر بخوانید: بیماری قلبی؛ ۷ روش مهم برای تشخیص آن
- بی‌اشتهایی در بیماران مبتلا به ایدز
یکی از علائم شایع از دست دادن اشتها اچ‌آی‌وی یا ایدز است. دلایل گوناگونی برای کاهش اشتها با این دو ویروس وجود دارند که هر دو می‌توانند سبب به وجود آمدن زخم‌های دردناک در زبان و دهان شوند. برخی از افراد به دلیل درد، مصرف غذای خود را کاهش داده یا میل به خوردن را به طور کامل از دست می‌دهند.
حالت تهوعی ناشی از اچ آی وی نیز می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر اشتها بگذارد. هم چنین حالت تهوع، می‌تواند ناشی از عوارض جانبی دارویی باشد که برای درمان اچ آی وی از آن استفاده می‌شود. اگر بعد از شروع درمان دچار کاهش اشتها یا حالت تهوع شدید با پزشک متخصص خود در این زمینه صحبت کنید چراکه ممکن است پزشک برای شما یک داروی جداگانه برای جلوگیری از حالت تهوع تجویز کند.
بیشتر بخوانید: بیماری ایدز AIDS پاسخ به ۱۹ سوال متداول در مورد آن
- بی‌اشتهایی در بیماری آلزایمر
به جز عواملی که گفته شد افرادی که مبتلا به بیماری آلزایمر هستند نیز کاهش اشتها را تجربه می‌کنند. افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند با افسردگی خود مبارزه می‌کنند که این امر باعث می‌شود تا فرد علاقه خود را به خوردن غذا از دست دهد. در نتیجه، افرادی که مشکل بلع و یا زخم دهان را تجربه می‌کنند، امکان دارد علاقه خود را به خوردن غذا از دست دهند.
بیماری آلزایمر می‌تواند موجب این مشکل شود که امری بسیار رایج است چون این بیماری می‌تواند به هیپوتالاموس آسیب برساند. لازم به ذکر است که هیپوتالاموس قسمتی از مغز می‌باشد که اشتها و گرسنگی را تنظیم می‌کند. افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند اگر در طول روز کالری کافی را نسوزانند و یا فعال نباشند، ممکن است از دست دادن اشتها را تجربه کنند.
- بی‌اشتهایی در سالمندان
از نتایج طبیعی پیری می‌توان به از دست دادن اشتها یا علاقه به غذا خوردن اشاره کرد. تخمین زده می‌شود که این مشکل در افراد مسن حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد می‌باشد.
- بی‌اشتهایی در بارداری
در سه ماهه اول بارداری کاهش اشتها برای مادر بسیار طبیعی و رایج است. بدن مادر در طول سه ماهه اول برای کمک به رشد جنین تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. در نتیجه، مقداری که می‌خواهد بخورد یا چیزی که می‌خورد و یا زمانی که می‌خورد می‌تواند تغییر پیدا کند. ممکن است در هنگام صبح حالت تهوع یا استفراغ داشته باشد که بر خوردن غذا تاثیر بسیاری می‌گذارد.
در بعضی مواقع نیز ممکن است از غذایی که به آن علاقه دارد زیاد میل نکند یا بعضی از غذا هارا دوست نداشته باشد و زمانی که آن‌ها را مزه یا بو می‌کند ممکن است دچار حالت تهوع شود. در دوره بارداری این تغییرات عادی و طبیعی می‌باشند؛ اگر شما نیز جزو چنین افرادی هستید و دچار کم اشتهایی در دوران بارداری شدید توصیه می‌کنیم با پزشک خود تماس بگیرید زیرا بی‌اشتهایی می‌تواند به سلامت جنین آسیب زیادی برساند. برای همین است که توصیه می‌شود به علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن بیشتر توجه کنید.
- مصرف برخی از داروها
طیف گسترده‌ای از داروها می‌توانند باعث بی‌اشتهایی شوند. در روش‌های درمان سرطان همچون ایمونوتراپی، پرتو درمانی و شیمی‌درمانی از دست دادن اشتها یکی از عوارض جانبی رایج است. این درمان‌ها به جز بی‌اشتهایی می‌توانند باعث تهوع، بروز علائمی شبه آنفولانزا، تغییر در حس چشایی و بویایی، تورم و درد شوند. دقت کنیو که داروهای ضد افسردگی، مواد افیونی و داروهای ضد درد، آنتی بیوتیک‌ها، داروهای دیابت نوع ۲ و محرک‌ها از جمله داروهایی هستند که باعث بی‌اشتهایی می‌شوند.
عوارض بی‌اشتهایی
این مشکل برای سلامتی انسان خطرات بسیار زیادی داشته و می‌تواند برای عضلات و استخوان‌ها نیز مشکلاتی ایجاد کند. از جمله این مشکلات می‌توان به احساس ضعف و خستگی، مشکلات رشد فیزیکی در کودکان و بزرگسالان و پوکی استخوان، اشاره کرد.
بنابراین اهمیت پیدا کردن علت‌های این مشکل و درمان آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
درمان بی‌اشتهایی
درمان بی‌اشتهایی به عوامل گوناگونی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
این مشکل در مواقع حاد همچون سرماخوردگی، آنفولانزا و گاستروانتریت اغلب بدون مراجعه به پزشک درمان می‌شوند.
توصیه می‌شود برای درمان بی‌اشتهایی به موارد زیر توجه فرمایید:
- توصیه می‌شود تا در طول روز و به صورت منظم وعده های غذایی کوچک میل کنید.
- اگر هر گونه عفونت، بیماری یا بیماری‌های زمینه‌ای داشته باشید به پزشک متخصص مراجعه کرده و آن ها را مدیریت کنید.
- توصیه می‌شود برای درمان بی‌اشتهایی از داروهایی همچون سیپروهپتادین، کورتیکواستروئیدها با دوز کم، درونابینول و مژسترول استفاده کنید زیرا این داروها می‌توانند باعث تحریک اشتها شوند.
- برای درمان بی‌اشتهایی مواد مغذی داخل وریدی را دریافت کنید زیرا این مواد دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مایع هستند که توسط سوزن وارد رگ‌ها می‌شوند.
- اگر عادات غذایی نامنظم دارید حتما با یک متخصص سلامت روان مشاوره‌ای داشته باشید.
- تغییر دوز یا نوع دارویی که استفاده می‌کنید، باید زیر نظر پزشک متخصص باشد.
- مصرف مکمل‌ها یا ویتامین‌ها باید طبق توصیه‌های پزشک متخصص باشد.
- در صورت داشتن مشکلات دندانی یا دندان درد به دندانپزشک مراجعه کنید.
- زمانی که علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن را انجام دادید قطعا اشتهای شما نیز به حالت عادی باز می‌گردد. اگر بعد از بهبودی، اشتهای شما به حالت عادی بازنگشت حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
راه‌های خانگی درمان بی‌اشتهایی
شما می‌توانید در خانه بی‌اشتهایی خود را درمان کنید. این روش‌ها عبارتند از:
- خوردن وعده‌های غذایی منظم:
بایستی وعده‌های غذایی کوچکتر از حد معمول باشند. برای صبحانه، ناهار و شام سعی کنید وعده‌های غذایی کوچک میل کنید حتی اگر گرسنه نباشید.
- مصرف وعده‌های غذایی مایع:
اگر احساس می‌کنید که حالتان زیاد خوب نیست معمولا یک وعده غذایی مایع به شما کمک زیادی می‌کند. وعده‌های غذایی مایع همچون سوپ، آبگوشت، نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت یا آبمیوه را انتخاب کنید.
- خوردن غذاهای ملایم:
غذاهای ملایم، کم فیبر و نرم هستند که معمولا تند یا سرخ شده نیستند. غذاهای ملایم شامل گوشت بدون طعم، محصولات لبنی، سبزیجات یا سیب‌زمینی، کراکر و نان است که معده را تحریک نمی‌کنند.
- انتخاب غذاهای سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی:
انتخاب غذاهایی که سرشار از ویتامین‌ها، پروتئین ها و مواد معدنی هستند می‌توانند جایگزین مناسبی برای مواد مغذی از دست رفته در بدن باشند.
- برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی با خانواده یا دوستان خود:
در طول وعده‌های غذایی داشتن یک سیستم حمایتی می‌تواند به فرد کمک کند تا مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را میل کند.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله ذکر شد بی‌اشتهایی ممکن است به دلایل گوناگونی به وجود آید و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عوارض جبران ناپذیری شود. توصیه ما بر این است که به یافتن علت‌های بی‌اشتهایی و درمان آن بپردازید و برای درمان نیز حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
