عسل انواع مختلفی دارد، عسل جمع‌آوری شده از گیاهان متفاوت از نظر عطر، طعم و همچنین ترکیبات آن‌ها با هم متفاوت هستند. محتویات ویتامین‌های موجود در عسل با افزایش مقدار گرده در آن افزایش پیدا می‌کند.
فهرست محتوای نوشته
عسل چیست؟
عسل مادهای چسبناک با طعم و عطر شیرین که طرفداران زیادی داشته و افراد خاطر طعم و عطر بی‌نظیر از آن استفاده می‌کنند، این ماده‌ی شگفت‌انگیر علاوه بر طعم خوشمزه و شیرین، خواص و فواید بی‌نظیری نیز دارد. عسل یک محصول بیولوژیک فعال است که دارای ترکیبات غنی و کمی پیچیده می‌باشد. ترکیب دقیق این ماده به گل‌هایی بستگی دارد که زنبورها از آن تغذیه می‌کنند. ترکیباتی که در این ماده وجود دارند برای سلامت بدن انسان بسیار ضروری و مفید می‌باشند.
ترکیبات عسل چیست؟
همان‌طور که گفته شد ترکیبات این محصول شگفت‌انگیز به گل‌هایی بستگی دارد که منبع تغذیه زنبورها است، این ماده ترکیبات بسیار غنی و مطلوبی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.
- قندها: ۳۸% فروکتوز، ۳۱% گلوکز، ۵% دکسترین، ۱.۵ تا ۳% ساکارز و حدود ۲/۳% پروتئین
- نمک اسیدهای ارگانیک ۰.۰۰۳ تا ۰.۲ درصد: مالیک، لاکتیک اسید، اسید سولفوریک، تارتاریک و سیتریک
- تقریبا کلیه عنصرهای طبیعی شناخته شده: آهن، کروم، کلر، منیزیم، فسفر، منگنز، سلنیوم، سدیم، روی، سیلیس، گوگرد، پتاسیم و مس
- رطوبت: محتوای رطوبت متعارف بین ۱۶ تا ۱۸ درصد است.
- پلی فنل‌ها: پلی فنل‌های اصلی فلانوئیدها هستند، انواع دیگر آن مانند اسیدهای کافئیک، ولنلیک، گالیک و پروتوکاتکوئیک هستند.
- در درصدهای بسیار کم ویتامین‌های: ویتامین های گروه B مانند ویتامین‌های B1/B2/B3/B5/B6/H/K/E/C و ویتامین A.
- آنزیم‌ها: مواردی که به طور قابل توجهی، در مقادیر بسیار کمی به فرآیند سوخت و ساز بدن سرعت می‌بخشند.
- مواد معدنی تا ۰.۲ درصد
۲۰ نوع عسل طبیعی
عسل انواع مختلفی دارد که ۲۰ نوع آن شامل موارد زیر می‌باشد:
۱)عسل رازیانه
شهد غالب این عسل، از گیاه رازیانه است. این عسل بیش‌تر مورد استفاده بانوان قرار می‌گیرد، زیرا خواص بسیار مفیدی در درمان مشکلان زنان دارد مانند درمان اختلالات قاعدگی زنان، افزایش شیر مادر از خواص عسل رازیانه برای زنان است. رنگ این عسل کهربایی روشن می‌باشد.
۲)عسل کوهی
خواص عسل کوهی عبارت‌اند از: منبع طبیعی برای انرژی بدن، آنتی‌اکسیدان طبیعی، بهبود حساسیت و آلرژی، کاهش وزن، خواب‌آوری و… .
۳)عسل وحشی
خواص عسل وحشی عبارت‌اند از: تقویت سیستم دفاعی بدن، خاصیت ضدمیکروبی، ضدالتهابی و بهبود اثر جای اسکار.
۴)عسل سیاه‌دانه
بخش عمده شهد مورد استفاده عسل از شهد گل‌های سیاه دانه است. از خواص عسل سیاه‌دانه می‌توان به پیشگیری و درمان سرطان، درمان بیماری‌های معده و کاهش ۷۰ درصدی خطر ابتلا به دیابت اشاره کرد. رنگ این عسل نیز کهربایی تیره می‌باشد.
۵)عسل خارشتر
میوه این گیاه ترنجبین می‌باشد که به معنی عسل تر است، این عسل توسط زنبورهای عسل از گل‌های خار جمع‌آوری می‌شود. این عسل به صورت کاملا ارگانیک و طبیعی درست می‌شود. خواص این عسل عبارت‌اند از: درمان ورم پروستات، تقویت مغز و اعصاب، تقویت کننده سیستم گوارشی و معده، دفع سنگ‌های ادراری و خواب‌آور و تقویت حافظه.
۶)عسل مریم‌گلی
شهد مورد استفاده از این عسل از گیاه مریم‌گلی می‌باشد، خواص دارویی آن عبارت‌اند از: بهبود سوءهاضمه و نفخ، تقویت مغز و آرام‌بخش بودن و دیابت.
۷)عسل اقاقیا
شهد مورد استفاده این عسل از شکوفه‌های اقاقیا می‌باشد، مصرف این عسل برای کودکان بسیار مفید است و توصیه می‌شود. خواص درمانی این عسل در تقویت حافظه، نشاط آور، ضد کم‌خونی، ناراحتی‌های صفرا کاربرد دارد.
۸)عسل گشنیز
عسل گشنیز در درمان اعصاب، سردرد، سرماخوردگی، آلرژی، حساسیت و سرفه کاربرد دارد.
۹)عسل یونجه
خواص عسل یونجه عبارت‌اند از: تسکین دهنده، انرژی بخش، منبعی طبیعی برای مواد مغذی و خواص ضدعفونی کننده.
۱۰)عسل شوید
این عسل در درمان عفونت‌ها و زخم‌های پوستی، کاهش دهنده کلسترول بد و آزادسازی رادیکال‌های آزاد بسیار مفید است.
۱۱)عسل مرکبات
خواص عسل مرکبات عبارت‌اند از: ضدعفونی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده، مقوی معده، اشتها آور، ضد تهوع و تقویت کننده مغز و حافظه.
۱۲)عسل آویشن
خواص عسل آویشن شامل فعالیت ضدباکترایی،برطرف کننده سوزش گلو، بهبود سرفه و گلودرد، افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌باشد.
۱۳)عسل اکالیپتوس
این عسل معمولا از گونه گلوبولوس که شناخته شده ترین گونه از اکالیپتوس می‌باشد، استخراج می‌شود. از خواص عسل اکالیپتوس می‌توان به التیام و درمان فوری زخم‌های پوستی، درمان سرماخوردگی و سرفه، مبارزه با بیماری‌ها و عفونت‌های قارچی اشاره کرد.
۱۴)عسل مانوکا
عسل مانوکا در جنگل‌های استرالیا و نیوزیلند، توسط زنبورهای عسل از شهد درخت مانوکا تهیه می‌شود و کیفیت بسیار بالایی دارد. خواص این عسل عبارت‌اند از: کاهش رفلاکس اسید معده، درمان آکنه و جوش‌های پوستی، کاهش کلسترول، خواص ضدباکترایی و کاهش التهاب.
۱۵)عسل کتیرا
این عسل محصولی از منطقه گلیل می‌باشد، این منطقه در استان خراسان شمالی و در نزدیکی شمال شهرستان شیروان و در حدود نوار مرزی ایران و ترکمنستان قرار دارد. از مهم‌ترین خواص این عسل می‌توان به درمان بیماری‌های گوارشی و معده اشاره کرد.
۱۶)عسل چند گیاه (۴۰ گیاه)
زنبورهای عسل برای تهیه این نوع عسل از شهد گیاهان متفاوتی استفاده می‌کنند، گیاهانی مانند کتیرا، گل بنفشه، ختمی، کاسنی، گل گاو زبان، مریم‌گلی، یونجه، اسطوخودوس، کاکوتی، آویشن، گون، اسفرزه و… .
۱۷)عسل کنار
عسل کنار به عسلی گفته می‌شود که بخش عمده شهد مورد استفاده آن از درخت کنار است. این عسل طعمی شیرین و روغن گونه دارد و رنگ آن نیز کهربایی تیره می‌باشد.
۱۸)عسل گون
بخش عمده شهد مورد استفاده این عسل از گیاه گون می‌باشد، یکی از محبوب‌ترین عسل‌های موجود در ایران این عسل است. خواص عسل گون عبارت‌اند از: تقویت معده، درمان بیماری‌های کلیوی و کاهش درد مفاصل.
۱۹)عسل زرشک
شهد عمده این عسل از درختچه زرشک است، دارای خواص زیادی مانند کاهش فشارخون بالا، رفع جوش و آکنه و رفع لک‌های بدن می‌باشد.
۲۰)عسل اسطوخودوس
این گیاه به خانواده نعناعیان تعلق دارد. از خواص دارویی آن می‌توان به بهبود و التیام فوری زخم‌ها، ضد قارچ بودن و خواص آنتی‌اکسیدانی آن اشاره کرد.
فرآیند تولید عسل طبیعی
فرآیند تولید عسل، یک فرآیند معمولی و آسان نیست، اگر میزان تلاش‌هایی که برای تولید عسل طبیعی انجام می‌شود را ببینید، بسیار تعجب خواهید کرد. طبق گفته کارشناسان زنبورداری، برای تولید ۴۵۰ گرم عسل تقریبا ۶۰ هزار زنبور به حدود ۲ میلیون گل سر زده، یعنی حدودا ۸۸۵۰ کیلومتر طی می‌کنند تا میزان شهد کافی برای تولید این مقدار عسل را استخراج کنند.
این عمل به زمان و وقت بسیار زیادی نیاز دارد، زنبورهای عسل دو معده دارند و شهدی را که از گل‌ها استخراج کرده و به‌دست آورده‌اند را درون یکی از معده‌های خود ذخیره می‌کنند. به‌وسیله معده دیگر خود، گرده گل و غذای مورد علاقه خود را هضم می‌کنند.
این زنبورها در معده اضافی که دارند، شهد به‌دست آمده از گرده گل را که جمع‌آوری کرده‌اند، با آنزیم‌های مختلف مخلوط شده و هر زنبور این مخلوط را به داخل دهان زنبور دیگر بالا می‌آورد. در نگاه اول ممکن است که این عمل ناخوشایند به نظر برسد، اما در واقع فرآیندی بسیار طبیعی است و کار کثیفی نیست. این عمل تا وقتی که بخشی از شهد جمع‌آوری شده هضم شود، ادامه پیدا خواهد کرد. بعد از آن از مایعی که برای موم کردن شهد درون سلول استفاده می‌شود، از یکی از معده‌های زنبور ترشح شده و شهد درون موم زنبور، به جامد تبدیل می‌شود.
چگونه عسل طبیعی را تشخیص دهیم؟
عسل مادهای چسبناک است، که میزان چسبندگی آن به مواد موجود و میزان آب موجود در آن بستگی دارد. تصمیم‌گیری برای تشخیص عسل با توجه به رنگ آن اصلا درست نیست، البته رنگ عسل از نگاه تجاری و تعیین شکل نهایی آن از اهمیت زیادی برخوردار است.
از ویژگی‌های عسل طبیعی می‌توان به میزان چسبندگی، طعم و عطر آن، مقدار غلظت، رطوبت، کشش و رنگ آن عسل اشاره کرد. شکرک زدن عسل یکی دیگر از ویژگی‌های فیزیکی عسل است، هنوز هم برخی از مردم فکر می‌کنند عسلی که شکرک زده فاسد است یا در تولید آن است تقلبی صورت گرفته، اما این عقیده کاملا نادرست است. سفید شدن و شکرک زدن عسل نتیجه تشکیل بلورهای گلوکز منوهیدروژنه است که با توجه به شرایط نگهداری آن و کیفیت آن متفاوت است.
۱۲ مورد از خواص و فواید شگفت‌انگیز عسل طبیعی
برخی از مهم‌ترین خواص عسل طبیعی که برای سلامت بدن مفید و ضروری است شامل موارد زیر می‌شوند:
۱.خواص تغذیه‌ای
جذب بهتر و راحت‌تر، مقاومت در مقابل کوفتگی‌ها، کمک به هضم و جذب آسان‌تر غذا نمونه‌هایی از مهم‌ترین خواص عسل طبیعی هستند.
۲.کمک به رفع آلرژی
این ماده شگفت‌انگیز به کاهش علائم آلرژی کمک کرده و دارای خواص ضدالتهابی می‌باشد.
۳.تقویت انرژی بدن
فواید عسل طبیعی برای ضعف بدن بسیار موثر واقع بوده و به‌دلیل دارا بودن میزان زیادی از کربوهیدرات، منبع بی‌نظیری از انرژی قند فرآوری نشده داشته و به تقویت انرژی بدن کمک خواهد کرد.
۴.خواص ضد باکتریایی
عسل خاصیت جلوگیری از تکثیر و رشد باکتری‌های مضر و کمک به نابود کردن آن‌ها را دارد.
۵.تقویت عملکرد حافظه
در طب سنتی، خواص عسل برای تقویت حافظه به‌خاطر حضور آنتی‌اکسیدان‌ها برای تغذیه سلول‌های مغز بسیار مهم است.
۶.خواص عسل طبیعی برای پوست
یکی دیگر از خواص عسل استفاده از آن برای درمان آکنه و مشکلات پوستی می‌باشد، مرطوب کردن پوست، از بین بردن و نابودی باکتری‌های عامل ایجاد آکنه برخی از مهم‌ترین خواص عسل طبیعی برای پوست شما می‌باشد.
۷.درمان سوختگی‌ها و خراش‌ها
این محصول بی‌نظیر به‌خاطر ماهیت آنتی بیوتیکی موجب تسکین و درمان سوختگی‌ها و زخم‌ها می‌شود.
۸.خواص عسل برای معده
عسل در طب سنتی به عنوان دارویی برای برگشت اسید معده به مری، تسکین دهنده رفلاکس معده و سوزش معده، بسیار مفید است.
۹.درمان ناراحتی‌های چشم
یکی دیگر از خواص عسل، درمان آب مروارید چشم، ناراحتی‌های چشم مانند ناراحتی قرنیه چشم می‌باشد.
۱۰.خواص عسل دارچین
ترکیب عسل با دارچین می‌تواند به درمان آکنه، جوش صورت، مشکلات پوستی و شاداب کردن پوست کمک بسزایی کند.
۱۱.خواص عسل برای زنان
به‌دلیل حضور فلاوونوئیدها در عسل، این ماده شگفت‌انگیز می‌تواند در درمان عفونت‌های قارچی در زنان، بسیار مفید باشد، همچنین عسل به تقویت میل جنسی و افزایش میل جنسی در زنان و مردان و کمک به تولید استروژن در زنان کمک می‌کند.
۱۲.خواص عسل برای مردان
همان‌طور که گفته شد عسل به تقویت میل جنسی در زنان و مردان کمک می‌کند و همچنین در مردان به تولید تستوسترون بیش‌تر کمک می‌کند.
ضررهای مصرف عسل
عسل به‌عنوان یک ماده طبیعی با طعم و عطر شیرین، فایده‌های زیادی دارد که در این مقاله آن‌ها را بررسی کردیم. مصرف زیاد آن و زیاده‌روی کردن در استفاده از آن، ضررهایی نیز دارد که عبارت‌اند از:
- حساسیت و آلرژی: در مصرف بیش از حد عسل، ممکن است واکنش‌هایی از جمله التهاب و خارش رخ دهد.
- عوارض دیابت: به بیمارانی که به دیابت دچار هستند مصرف عسل توصیه نمی‌شود، زیرا مصرف عسل با تغییرات میزان کلسترول، قندخون و تری گلیسرید همراه است و می‌تواند مقادیر قندخون و کلسترول خون را افزایش داده و خطراتی را به دنبال داشته باشد.
- مسمومیت غذایی: ممکن است عسلی که استفاده می‌کنیم به زنبورها و میکروب‌های گیاهی آلوده باشد، برای اطمینان از آلوده نبودن عسل، می‌توانید آن را از زنبورداران مطمئن خریداری کنید.
- بوتولیسم نوزادان: کودکان زیر ۲ سال نباید عسل مصرف کنند، زیرا ممکن است به بوتولیسم نوزادی منجر شود.
فواید عسل، کاربرد پزشکی آن و درمان و جلوگیری از بیماری‌ها
این محصول معجزه‌آسا با طعم و عطری شیرین بین مردم طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است. طبق توصیه پزشک تغذیه از برخی مهم‌ترین کاربردهای عسل برای درمان بعضی مشکلات و بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر در این زمینه اشاره کرد.
- درمان اختلالات پوستی و آکنه
معمولا دچار شدن به آکنه و مشکلاتی از این قبیل بسیار آزار دهنده است، اما اگر به‌دلیلی به آکنه دچار شدید می‌توانید عسل را به برنامه غذایی خود اضافه کنید، در ترکیبات عسل هومکتانت‌هایی (مواد جاذب رطوبت) وجود دارد که با مرطوب کردن پوست شما، باکتری‌های عامل ایجاد آکنه را از بین ببرد.
چند روش استفاده از عسل برای درمان آکنه وجود دارد که بهترین مبارزه با آکنه، استفاده از عسل طبیعی و خام فرآوری نشده بر روی قسمت‌هایی است که مستعد ابتلا به آکنه هستند. این ناحیه‌ها معمولا در قسمت‌های صورت، سینه و پشت بدن را در بر می‌گیرند. شما می‌توانید عسل را به مدت تقریبا ۳۰ دقیقه بر روی این نواحی گذاشته و سپس آن را با آب گرم بشویید.
- درمان سرماخوردگی، گلودرد، سوزش گلو، سرفه
مصرف عسل هنگام سرماخوردگی خصوصا در ماه‌های سرد سال، بسیار مفید است. برخی پزشکان معتقدند که مصرف ۲ قاشق غذاخوری عسل در روز، مانند داروی ضدسرفه عمل می‌کند و بسیار مفید می‌باشد.
- رفع شوره سر
طبق مطالعات انجام شده و تحقیقات دانشمندان دریافته‌اند که با درست کردن محلول رقیقی از عسل و آب می‌توان به سلامت پوست سر کمک کرد و در سریع‌ترین زمان ممکن مشکلات پوست سر، ریزش مو، شوره سر و خشکی مو را درمان کرد.
- خواص عسل برای سوختگی‌ها و خراش‌های پوستی
عسل به دلیل خاصیت آنتی‌بیوتیکی و آنتی‌اکسیدانی می‌تواند به درمان سوختگی‌ها و التیام زخم‌ها کمک کند. قبل از اینکه پنی‌سیلین کشف شود، عسل به‌عنوان داروی مبارزه با عفونت‌ها به مدت زیادی استفاده می‌شد، بعد از کشف پنی‌سیلین، بسیاری از مردم به این دارو روی آوردند و استفاده از عسل به‌عنوان دارو و درمان‌عفونت‌ها کاهش پیدا کرد.
برای کودکانی که با پمادهای سوختگی حساس هستند، زیرا باعث سوزش پوست آن‌ها می‌شود، عسل گزینه مناسبی برای کودکان می‌باشد زیرا این ماده مانند پراکسید هیدروژن باعث سوزش محل زخم آن‌ها نخواهد شد.
- رفع تبخال
از آن‌جایی که عسل دارای مقادیر زیادی از قند درون خود می‌باشد، میزان رشد میکرو ارگانیزم‌ها را کاهش می‌دهد و به حداقل خود می‌رساند. استفاده از این ماده برای رفع تبخال، باعث خارج شدن مایعات درون آن زخم شده و به رفع علائم تبخال کمک خواهد کرد.
- موثر بر بیماری دیابت
همان‌طور که گفته شد در ترکیبات عسل، مقدار زیادی از قند وجود دارد، اما طبق تحقیقات و بررسی‌های دانشمندان نشان داده شده است که مصرف عسل نسبت به شکر منطقی‌تر و بهتر است.
- درمان ناراحتی‌های چشم
عسل می‌تواند آب مروارید چشم را درمان کند و باعث تسکین آن شود، در صورتی که به صورت مستقیم در چشم ریخته شود، ناراحتی‌های مختلف قرنیه چشم را درمان خواهد کرد.
- رفع رفلاکس اسید معده
عسل به‌عنوان دارویی برای برگشت اسید معده به مری، رفع رفلاکس اسید معده، تسکین دهنده معده و سوزش معده شناخته شده است. بهترین نوع عسل برای درمان این مورد عبارت‌اند از: عسل آویشن، عسل گون و عسل کتیرا.
- درمان مشکلات سینوسی
مشکلات سینوسی و التهاب سینوس‌ها ممکن است خسته‌کننده و ناراحت‌کننده باشد، درصورتی که از مشکلات سینوسی رنج می‌برید و از آن‌جایی که خرید داروهای مربوط به آن نیز گران قیمت هستند، می‌توانید برای رفع این مشکل استفاده از عسل را امتحان کنید، برای این منظور شما می‌توانید یک قاشق چای‌خوری عسل را به‌صورت روزانه مصرف کنید و در طی چند دوره و چند ماه متوجه کاهش علائم مربوط به التهاب سینوس‌ها خواهید شد.
- رفع بیماری‌های لثه
از آن‌جایی که عسل به‌عنوان ماده ضدمیکروبی و ضدالتهابی بسیار خوبی شناخته شده است، می‌تواند به رفع بیماری‌های ناشی از عفونت‌های لثه و دهان کمک کند، دانشمندان دریافته‌اند که آنزیمی در عسل وجود دارد که مسئول تولید پراکسید هیدروژن می‌باشد، که این عامل به عسل خاصیت ضدمیکروبی بخشیده و رشد باکتری‌ها را در آن کاهش می‌دهد.
برای این کار می‌توانید عسل را رقیق کرده و از آن به‌عنوان خمیر دندان استفاده کرده و دندان‌های خود را با آن مسواک بزنید، یا از عسل به‌عنوان دهان‌شویه استفاده کنید.
- درمان عفونت‌های قارچی
این نوع عفونت‌ها بیش‌تر در زنان رایج است، دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است باعث مبتلا شدن زنان به این بیماری شود، مانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، خونریزی قاعدگی، بهداشت ضعیف، حساسیت به نوع خاصی از صابون و… .
داروهای زیادی وجود دارند که به رفع این مشکل کمک می‌کنند ولی بسیاری از مردم بی‌خبرند که عسل نیز می‌تواند برای رفع این عارضه در زنان سیار مفید باشد.
برای این منظور هم می‌توانید عسل را به‌عنوان خوراکی استفاده کنید، هم می‌توانید آن را با ماست کم‌چرب ترکیب کرده و روزانه میل کنید. اگر نمی‌خواهید که این‌گونه آن را مصرف کنید و با ترکیب آن با ماست مشکل دارید، می‌توانید عسل را به ناحیه واژن خود بزنید، برای این منظور ناحیه واژن خود را به خوبی تمیز کرده و سپس این محلول را به پیرامون این ناحیه استفاده کنید و بعد از ۱۰ دقیقه آن را با آب بشویید.
عسل به‌دلیل خاصیت ضدمیکروبی بهترین گزینه برای رفع این مشکل می‌باشد، عسل‌هایی که برای این عمل مناسب هستند عبارت‌اند از: عسل آویشن، عسل کنار و عسل مانوکا.
- درمان اگزما
عسل درمانی طبیعی برای رفع اگزمای پوستی می‌باشد، برای درمان اگزما می‌توانید یک قاشق چای خوری عسل را درون یک لیوان آب گرم اضافه کنید و یک لیمو نیز به این ترکیب اضافه کنید. این محلول را هم زده و به صورت روزانه آن را استفاده کنید. اگر با طعم ترش سرکه مشکلی ندارید، می‌توانید یک قاشق چای خوری سرکه به این محلول هم اضافه کرده و آن را میل کنید. علاوه بر میل کردن عسل می‌توانید آن را به محل وجود اگزما بمالید و بعد از چند دوره، کاربرد بی‌نظیر آن را مشاهده کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از نیتروطب به بررسی خاصیت‌های عسل، کاربرد آن برای پیشگیری از بیماری‌ها، در بعضی موارد ضررهای آن و… پرداختیم، امیدواریم که برای شما عزیزان مفید واقع بوده باشد و از آن استفاده کنید. درصورت وجود هرگونه سوال یا انتقادی می‌توانید با مشاورین ما در ارتباط باشید و سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید.
