مقاومت آنتی بیوتیکی، در تمام جهان به‌طرز خطرناکی در حال افزایش است. فرآیند‌های مقاومت در برابر دارو، روز‌به‌روز در حال تازه‌تر شدن و گسترش در سطح جهانی هستند. آنتی بیوتیک‌ها دارو‌های مهمی هستند. به گمان بسیار، برای بیشترمان پیش آمده است که برای بهبودی بیماری خود، از این داروها کمک گرفته باشیم. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توانند عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها را، به‌طور کامل درمان کنند. این گروه از داروها، نقش‌هایی در جلوگیری از گسترش و کاهش عوارض پیچیده‌ی بیماری دارند.
اما برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها که در گذشته، راه پیشنهادی برای درمان عفونت‌های باکتریایی به شمار می‌آمدند؛ اکنون پاسخ‌گوی نیاز‌ها نیستند. هنگامی که یک آنتی‌بیوتیک، در برابر تعدادی از گونه‌های باکتری ناتوان باشد؛ سبب به وجود آمدن باکتری مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌شود.
باکتری‌ها، گونه‌ای از جانداران، جدا از انسان‌ها و حیوان‌ها هستند که، توانایی مقاوم شدن به آنتی‌بیوتیک را دارند. این باکتری‌ها شاید بتوانند انسان و حیوان‌ها را بیمار کنند و به‌دنبال آن، عفونت‌هایی را پدید آورند که درمان آن‌ها بسیار دشوار‌تر از درمان باکتری‌های غیر مقاوم به آنتی‌بیوتیک است.
مقاومت آنتی بیوتیکی
مقاومت آنتی بیوتیکی، از خطر‌هایی هست که به‌طور جدی برنامه‌ی بهداشت جهانی را تهدید می‌کند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، بیشتر از ۱.۲۷ میلیون نفر در سرتاسر دنیا به دلیل این اختلال مرده‌اند. در ایالت‌های متحده‌ی آمریکا، سالانه بیش از ۲.۸ میلیون عفونت مقاوم به آنتی‌بیوتیک رخ می‌دهد که به مرگ نزدیک به ۳۵ هزار نفر کشیده می‌شود.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی، در تمام جهان به‌طرز خطرناکی در حال افزایش است. فرآیند‌های مقاومت در برابر دارو، روز‌به‌روز در حال تازه‌تر شدن و گسترش در سطح جهانی هستند. این رویه، توانایی ما را برای درمان بیماری‌های عفونی رایج، به خطر می‌اندازد. با کاهش اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها، درمان عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه، سل، مسمومیت خونی، سوزاک و بیماری‌های ناشی از غذا سخت‌تر می‌شود؛ فهرست این عفونت‌ها در اثر مقاومت‌های جدید، بزرگ‌تر و شامل عفونت‌های جدید‌تر خواهدشد.
چگونگی بروز و آینده‌ی این اختلال
مقاومت آنتی‌بیوتیکی وقتی رخ می‌دهد که میکروب‌ها (مانند قارچ و باکتری‌ها) توانایی شکست دادن داروهایی که برای نابودی آن‌ها ساخته شده‌اند را، به‌دست می‌آورند. این فرآیند به معنای باقی ماندن و رشد آن‌ها هست. عفونت‌های مقاوم، برای درمان شدن دشوار هستند و گاهی هم بهبودی و برطرف شدن آن‌ها ناممکن به نظر می‌رسد. مقاومت آنتی‌بیوتیکی، هنگام تغییر باکتری‌ها برای باقی ماندن در برابر مصرف داروها، بروز پیدا می‌کند.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی در سامانه‌ی سلامت جامعه، هزینه بالایی را دربرمی‌گیرد. هزینه‌ی بالاتر درمان، بستری بلندمدت در بیمارستان و افزایش مرگ‌و‌میر، نمونه‌هایی از اثر‌های گران‌قیمت این بیماری‌ها نام برده می‌شود.
استفاده‌ی بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها عامل کلیدی در رخ دادن مقاومت آنتی‌بیوتیکی است. آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر باکتری‌ها اثرگذاری خوبی دارند؛ ولی بیماری‌های ویروسی مانند سرما خوردگی، آنفولانزا و ویروس کووید-۱۹ (عامل بیماری کرونا ویروس) پاسخ مناسبی در برابر آنتی‌بیوتیک نمی دهند. بنابراین اگر در بیماری‌های ویروسی آنتی‌بیوتیک مصرف کنیم؛ ممکن است به باکتری‌های مفید روده آسیب‌رسانی کند و سبب بیماری‌های ناشی از مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود.
بیشتر بخوانید: نحوه مصرف آنتی بیوتیک‌ها و ۱۲ اثر جانبی آن
در بیمارانی که در بخش I.C.U* قرار دارند، خطر بروز عفونت و مقاومت آنتی‌بیوتیکی بسیار بالا هست.
*I.C.U (intensive care units): بخش مراقبت‌های ویژه که از بخش‌های تخصصی بیمارستان برای پایش ویژه‌ی بیماران است.
گسترش این مشکل
در بخش‌هایی که خرید بدون نسخه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها، برای استفاده‌ی انسان و حیوان‌ها روا هست؛ زمینه‌ی گسترش و بروز مقاومت‌های دارویی قوی‌تری دارند. همچنین، در کشور‌هایی که برنامه‌ی درمانی مشخصی به‌عنوان معیار ندارند؛ آنتی‌بیوتیک‌ها بیش از حد به‌وسیله‌ی بخش‌های پزشکی و دامپزشکی تجویز می‌شوند. این تجویز کنترل نشده، سبب مصرف بالای مردم خواهدشد.
درصورتی که این مشکل مورد توجه قرار نگیرد؛ به سمت دوره‌ای پیش خواهیم رفت که عفونت‌های رایج و آسیب‌هایی کوچک، توانایی تهدید جان مردم را خواهند داشت.
پیشگیری و پایش
بسیار ضروری است که هرچه زودتر شیوه‌ی تجویز نسخه‌ها و دوز مصرفی آنتی‌بیوتیک‌ها دچار تغییرهای بنیادین شود. حتی اگر دارو‌های جدیدتری ساخته شوند، بدون تغییر رفتار‌ها، مقاومت آنتی‌بیوتیکی به عنوان خطر جدی در این زمینه باقی می‌ماند. با استفاده‌ی نادرست و فراتر از حد این داروها، پیشگیری نامناسب و پایش ضعیف عفونت، مقاومت آنتی‌بیوتیکی سرعت بیشتری به خود می‌گیرد. برای کاهش اثرگذاری و در تنگنا گذاشتن این فرآیند، می‌توان در سطح فردی و همگانی گام‌های مهمی برداشت.
پیشگیری فردی
- فقط زمانی از آنتی بیوتیک‌ها استفاده کنید که به‌وسیله‌ی یک پزشک سرشناس تجویز شده‌اند.
- اگر پزشک به شما می‌گوید که نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ندارید، درخواست و اصرار بر تجویز آنتی‌بیوتیک نکنید.
- آنتی‌بیوتیک‌های باقی مانده از قبل را، هرگز مصرف نکنید. مصرف خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک به هیچ صورت پیشنهاد نمی‌شود.
- دوز مصرفی آنتی‌بیوتیک را همان‌طور که تجویز شده است، استفاده کنید.
- شست‌و‌شوی صحیح دست‌ها، خودداری از تماس با فرد بیمار، رابطه‌ی جنسی ایمن، واکسیناسیون کامل و سایر پیشنهاد‌های بهداشتی را جدی بگیرید.
- غذا به‌طور بهداشتی یا براساس ۵ اصل غذایی سازمان بهداشت جهانی*، مصرف شود.
۵ اصل سازمان بهداشت جهانی*: تمیز نگه داشتن غذا، جدا نگه‌داشتن غذای پخته و خام، پختن کامل غذا، نگه‌داری غذاها در دمای پیشنهاد‌شده و مصرف آب و ماده‌ی اولیه‌ی سالم.
- غذا‌هایی را مصرف کنید که در فرآیند نگه‌داری از آن‌ها، بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌وجود آمده‌اند.
بیشتر بخوانید: آب آلوده؛ خطرات جدی مصرف آن، نکاتی که باید بدانیم
پیشگیری همگانی
- تعیین یک برنامه‌ی بهداشتی قوی برای مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی
- بهبود نظارت بر عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک
- تنظیم و ترویج فرهنگ استفاده از دارو‌های با‌کیفیت
- آموزش‌های مناسب در مورد اثر مقاومت آنتی‌بیوتیکی
- تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها، فقط در صورتی که نیاز شود.
- گسترش پژوهش‌ها در زمینه‌ی آنتی‌بیوتیک‌های جدید، واکسیناسیون و تشخیص بیماری‌ها
در بخش دام‌داری و کشاورزی
- این داروها را، فقط با پیشنهاد دامپزشک، به دام‌ها دهید.
- از آنتی‌بیوتیک‌ها برای تقویت رشد یا جلوگیری از بیماری در حیوان سالم استفاده نکنید.
- برای کاهش نیاز دام‌ها به این گروه از داروها، واکسیناسیون دام را جدی بگیرید.
- در تمامی مرحله‌های فرآوری مواد غذایی، از شیوه‌های پیشنهاد‌شده بهره ببرید.
- افزایش امنیت زیستی مزرعه‌ها مانند جلوگیری از عفونت‌هایی که در کمین هستند.
- بهبود بهداشت و رفاه دام‌ها در دام‌داری
آسیب‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی
درصورتی که عفونت‌ها به‌وسیله‌ی آنتی‌بیوتیک‌های تجویز‌شده قابل درمان نباشند، باید دارو‌های گران‌قیمت‌تری، استفاده شود. همچنین ممکن است طول دوره‌ی اقامت فرد در بیمارستان به‌درازا بکشد. افزایش مدت زمان مورد نیاز برای بهبودی، دور از انتظار نیست.
مقاومت آنتی بیوتیکی، کارایی شیوه‌های پزشکی نوین را به خطر می‌اندازد. پیوند اعضا، شیمی‌درمانی و جراحی‌هایی مانند سزارین، در زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری و درمان عفونت‌ها ناتوان باشند؛ بسیار خطرناک‌‌تر و کشنده‌تر می‌شوند.
خلاصه‌ی متن:
آنتی‌بیوتیک‌ها! داروهایی با اثر مثبت و غیرقابل چشم‌پوشی که به‌خوبی به پیشرفت و گسترش روز افزون علم پزشکی و داروسازی کمک کرده‌اند. اما این دسته از دارو ها نیز باید در گستره‌ی مناسب خود مصرف شوند؛ در غیر این‌صورت، می‌توانند زمینه‌ساز بیماری و حال ناگواری در بیمار شوند. امروزه، علاوه‌بر نقش مثبت این گروه از داروها، به عارضه‌‌ی مصرف نابه‌جای آن‌ها نیز توجه خوبی شده است. در این مقاله، سعی کرده‌ایم تا شناخت خوبی از این داروها و شیوه مصرف آن‌ها پیدا کنید.
