واژینوز باکتریایی (BV) شایع ترین علت ترشحات واژن در خانمهاست. میتواند نشانه‌های آزاردهندهای ایجاد کند و خطر ابتلا به عفونتهای مقاربتی جدی مانند HIV را بیشتر میکند. ممکن است تشخیص این که آیا ترشح واژن، به‌دلیل BV است یا سایر موارد شایع، دشوار باشد.
واژینوز باکتریایی (Bacterial vaginosis) چیست؟
واژینوز باکتریایی یک عفونت در واژن است که میتواند باعث ترشح بدبوی واژن شود. «ترشح واژینال» اصطلاح کادر پزشکی برای توصیف هر مایعی است که از واژن خارج می شود. مقدار کمی ترشح واژن، طبیعی است اما خانم‌های مبتلا به باکتری واژن، ترشح واژن زیادی دارند یا ترشح واژنی که بوی بد می‌دهد.واژینوز باکتریایی توسط باکتری های خاصی (میکروب) ایجاد می شود. واژن به طور معمول انواع مختلفی از باکتری‌ها را در خود دارد اما زمانی‌که تعداد یا گوناگونی باکتری‌ها تغییر می‌کنند، عفونت ممکن است رخ دهد.
واژینوز باکتریایی معمولاً افرادی را که از نظر جنسی فعال هستند یا رابطهی جنسی داشته‌اند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر شریک جنسی جدیدی داشته باشید، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. همچنین داشتن بیش از یک شریک جنسی، شانس ابتلا را بیشتر میکند؛ چه شریک شما مرد باشد چه زن.اگر مبتلا به واژینوز باکتریایی هستید، شانس بیشتری برای ابتلا به سایر عفونت‌ها دارید که از راه نزدیکی منتقل می‌شوند. شما می‌توانید با استفاده از کاندوم هنگام رابطهی جنسی، این خطر را کاهش دهید.
علل (BV)
BV زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد و انواع باکتری‌ها در واژن تغییر کند. لاکتوباسیلها نوعی باکتری هستند که به طور طبیعی در محیط واژن وجود دارند. در زنان مبتلا به BV، تعداد لاکتوباسیلها کاهش می‌یابد. دلیل این تغییرها مشخص نیست.
عامل خطر
عامل‌های خطر شامل:
- شریکهای جنسی زیاد یا جدید
- دوش واژینال بیشتر ازحد
- کشیدن سیگار
است. در حال حاضر تصور میشود که عفونت BV از راه جنسی منتقل میشود. اگرچه عود بیماری، بیشتر وقت‌ها، ربطی به رابطهی جنسی ندارد؛ BV می تواند از راه اسباب بازی‌های جنسی، تماس دهانی و تناسلی و انگشتان نیز، منتقل شود. برای کاهش خطر انتقال، اسباب بازی‌های جنسی باید در صورت امکان، همراه با کاندوم استفاده شود و پس از هر بار استفاده، تمیز شود.
نشانه‌های واژینوز باکتریایی چیست؟
همچنین ممکن است متوجه احساس سوزش در واژن خود شوید.
- حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد از زنان مبتلا به BV هیچ علامتی ندارند.
- هنگامی که علائم ظاهر می شوند، بیشتر شامل ترشح زیاد واژن با بوی نامطبوعی شبیه به «بوی ماهی» است.
بو ممکن است در طول دوره‌ی بعد از دخول، زمانی که مایع منی (مایع آزاد شده در حین رابطهی جنسی) با مایعات واژن شما مخلوط شود، بیشتر احساس شود.
- در زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی، ترشح واژن، آبکی و به رنگ مایل به سفید یا خاکستری است.
به‌طور کلی، بعد از رابطهی جنسی و در حین و بلافاصله بعد از قاعدگی میزان ترشح واژن بیشتر میشود؛ بنابراین، علامت‌های بیماری نیز دراین‌زمان‌ها بیشتر میشود.
- برخی از بیماران خارش دارند.
- احساس سوزش در واژن
- درد در هنگام ادرار یا رابطهی جنسی
- قرمزی و تورم معمول نیست.
اگر در مورد ترشح زیاد یا بدبوی واژن، خونریزی غیرطبیعی نگرانی دارید، به پزشک مراجعه کنید. خوددرمانی با محصولات بدون نسخه (مانند کرم های مخمر، دیودورانت ها (ضدعرق) بدون تشخیص قطعی، توصیه نمی شود.
تشخیص واژینوز باکتریایی چگونه است و آیا آزمایشی برای آن وجود دارد؟
تشخیص BV بر اساس معاینه‌ی فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی است. معاینه‌ی فیزیکی شامل معاینه‌ی لگن و واژن با اسپکولوم توسط مراقب بهداشت یا ماما یا پزشک میشود که با مشاهده‌ی مستقیم ترشح‌ها و یا نمونه‌برداری از آنها میتواند تشخیص بدهد. نمونه‌ها به آزمایشگاه‌های پاتولوژی فرستاده می‌شوند و زیر میکروسکوپ باکتری دیده میشود.
عکس۸ یا ۶
عارضه‌ی واژینوز باکتریایی
این عفونت به خودی خود مضر نیست، اگرچه با برخی از مشکل‌های سلامتی همراه است؛
- زنان باردار مبتلا به BV در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس هستند.
- واژینوز باکتریایی درمان‌نشده در خانمی که تحت هیسترکتومی یا سقط جنین قرار می‌گیرد، میتواند منجر به عفونت محل جراحی شود.
- خطر ابتلا به HIV (ایدز) و انتشار آن را افزایش می‌دهد.
- خطر ابتلای یک زن به تبخال تناسلی، سوزاک یا کلامیدیا را افزایش می دهد.
عفونت واژینوز باکتریایی را چگونه درمان کنیم؟
دو مورد از رایج‌ترین داروهای تجویزی مورد استفاده برای درمان BV، مترونیدازول و کلیندامایسین هستند. هر دو دارو باید برای چند روز استفاده شوند و می‌توانند به شکل قرص از طریق خوراکی یا ژل یا کرم به‌صورت موضعی و همچنین قرص واژینال داخل واژن مصرف شوند. داروهای خوراکی ممکن است راحت‌تر باشند، اما عارضه‌ی جانبی بیشتری ایجاد می‌کنند؛ از جمله مشکل گوارشی و عدم تحمل.
در طول درمان BV، عفونت قارچی واژن ممکن است رخ دهد.
اگر نشانه‌ها پس از درمان بهبود یابد، ویزیت بعدی ضروری نیست.
مهم است که تمام داروهای تجویز شده توسط پزشک یا ماما را مصرف کنید، حتی اگر علامت‌های شما پس از چند دوز استفاده از بین برود. استفاده از همه‌ی دارو میتواند به جلوگیری از عود نشانه‌ها کمک کند.
مترونیدازول
ژل واژینال مترونیدازول یکی از موثرترین درمان‌ها است؛ به مدت پنج روز قبل از خواب در داخل واژن قرارداده میشود. مترونیدازول میتواند همچنین به شکل قرص ۵۰۰ میلی گرمی دو بار در روز، به مدت هفت روز مصرف شود. انتخاب قرص در برابر ژل واژینال به ترجیح زن بستگی دارد که به‌طور کلی، عارضه‌ی جانبی کمتری در درمان واژینال وجود دارد.
عارضه‌ی جانبی مترونیدازول خوراکی شامل؛ طعم فلزی، حالت تهوع و کاهش موقت تعداد گلبول‌های خون است. در این مدت نباید الکل مصرف کنید.
قرص مترونیدازول به‌ندرت میتواند باعث گرگرفتگی، حالت تهوع، تشنگی، تپش قلب، درد قفسه سینه، سرگیجه و فشار خون پایین شود. قرص‌های مترونیدازول همچنین با وارفارین (نام تجاری: Jantoven) تداخل دارند و خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، ولی ژل واژینال این عارضه را ایجاد نمی‌کند.
کلیندامایسین
کلیندامایسین کرمی است که به مدت هفت روز قبل از خواب در واژن قرار داده‌می‌شود. کلیندامایسین واژینال یک روزه و سه روزه نیز موجود است. کلیندامایسین به دلیل خطر ازبین بردن کاندوم نباید همراه با کاندوم لاتکس استفاده شود.
کلیندامایسین را می‌توان از راه خوراکی نیز ۳۰۰ میلی گرم دو بار در روز، به مدت هفت روز مصرف کرد.
درمان شریک جنسی
درمان شریک جنسی علامت‌های زن را بهبود نمی‌بخشد یا خطر عود عفونت را کاهش نمی‌دهد، بنابراین درمان شریک جنسی مرد توصیه نمی‌شود.
عود و عفونت پی‌درپی
اگر نشانه‌های من دوباره عود کند چه اتفاقی می افتد؟
هنگامی‌که واژینوز باکتریایی داشته‌اید، حتا اگر رابطه جنسی نداشته باشید، میتواند عود کند. اگر نشانه‌های شما عود کرد، به درمان‌گر خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز به درمان با داروهای بیشتری داشته باشید.
برخی افراد بارها و بارها به واژینوز باکتریایی مبتلا می شوند. اگر این اتفاق برای شما بیفتد، ممکن است پزشک مصرف دارو را برای ۳ تا ۶ ماه توصیه کند. این ممکن است به جلوگیری از عفونتهای بعدی کمک کند.
حدود ۳۰ درصد از زنانی که در ابتدا پس از درمان بهبود می یابند، علامت‌های BV در بدن آنها در مدت سه ماه عود میکند و بیش از ۵۰ درصد علامت‌ها در عرض ۱۲ ماه دوباره برمی‌گردد. مشخص نیست که چرا این اتفاق می‌افتد، اگرچه ممکن است به باکتری‌هایی مربوط باشد که به طور کامل درمان نشدند یا سطح نرمال لاکتوباسیل‌های محافظ را نداشتند.
عود را می‌توان با یک دوره‌ی طولانی مترونیدازول خوراکی یا واژینال یا کلیندامایسین به مدت هفت روز درمان کرد. مرکز ایالات متحده برای کنترل و پیشگیری از بیماری، یک رژیم درمانی متفاوت از رژیم درمانی اولیه یا قبلی را پیشنهاد می کند (به عنوان مثال، درمان خوراکی اگر درمان واژینال در دوره‌ی قبل استفاده شده است).
اگر در ۱۲ ماه گذشته بیش از سه دوره BV داشته‌اید، ممکن است از درمان طولانی‌تری بهره‌مند شوید. این، ممکن است شامل ژل مترونیدازول واژینال دو بار در هفته به مدت سه تا شش ماه باشد. کلیندامایسین (خوراکی یا واژینال) به‌طور رایج به‌عنوان یک درمان پیشگیرانه توصیه نمی‌شود. پروبیوتیک درمانی برای جلوگیری از عود واژینوز باکتریایی ارزشی ندارد.
درمان واژینوز باکتریایی در بارداری
زنان باردار مبتلا به BV در معرض افزایش خطر زایمان زودرس هستند. با این حال، هیچ فایده‌ای برای آزمایش و یا درمان همه‌ی زنان باردار وجود ندارد مگر اینکه زن، نشانه‌های عفونت داشته باشد. برخی از متخصص‌ها توصیه می‌کنند که فقط زنان باردار که سابقه‌ی بیماری قبلی را دارند، آزمایش کنند. عفونت واژن در زنان باردار میتواند منجر به عوارض جدی شود، مانند افزایش خطر زایمان زودرس، تب، عفونت رحم پس از زایمان، عفونت نوزاد در حین زایمان و حتی افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های جنسی مانند ایدز، سیفیلیس و هپاتیت B و C شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ بیماری شایع بارداری که به جنین شما آسیب می رساند
بنابراین، در صورتی که زنان باردار علائم واژینوز باکتریایی را تجربه می‌کنند، باید به زودی به پزشک خود مراجعه کنند تا بتوانند تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنند. درمان واژینوز باکتریایی در زنان باردار با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام میشود که توسط پزشک تجویز می‌شوند و باید به دقت رعایت شود. همچنین، استفاده از لوازم بهداشتی مناسب و رعایت بهداشتی در زمینه رابطه جنسی نیز میتواند به پیشگیری از واژینوز باکتریایی در زنان باردار کمک کند.
زایمان زودرس
واژینوز باکتریایی میتواند عوارض جدی برای سلامتی باردار و جنین داشته باشد، از جمله افزایش خطر زایمان زودرس. زایمان زودرس به زمانی گفته میشود که زایمان قبل از هفته ۳۷ انجام شود. علت اصلی زایمان زودرس در بیشتر موارد نامشخص است، اما واژینوز باکتریایی میتواند به علت ایجاد التهاب و عفونت در محل دهانه رحم، لوله رحم و سرویکس باشد که میتواند منجر به زایمان زودرس شود.
بیشترین عوامل خطر زایمان زودرس در زنان باردار عبارتند از:
- تاریخچه زایمان زودرس در گذشته
- عفونتهای مهبلی مانند واژینوز باکتریایی
- سابقه سقط جنین
- استفاده از مواد مخدر و الکل
- بیماری‌های مادری مانند دیابت، افتراق سرویکس و فشار خون بالا
بنابراین، درمان واژینوز باکتریایی و پیشگیری از عفونت واژن در زنان باردار میتواند به کاهش خطر زایمان زودرس کمک کند. همچنین، در صورتی که زنان باردار علائم این مشکل را تجربه می‌کنند، باید به زودی به پزشک خود مراجعه کنند تا بتوانند تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنند و از عوارض جدی مانند زایمان زودرس جلوگیری کنند.
- زنان باردار با نشانه‌های عفونت BV بیشتر بدون مشکل درمان می شوند. درمان خوراکی با مترونیدازول هفت روزه نسبت به واژینال برتری دارد.
چطور می توانیم از واژینوز باکتریایی پیشگیری کنیم؟
بهترین راه برای جلوگیری از BV شناخته شده نیست. با این حال، چند توصیه‌ی اساسی می تواند ارائه شود؛
- شما می توانید با استفاده از کاندوم هنگام رابطهی جنسی، از واژینوز باکتریایی جلوگیری کنید.
همچنین می‌توانید از چیزهایی که خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را افزایش می‌دهند دوری کنید. برای مثال:
- از دوش کردن (قرار دادن مایع داخل واژن برای شستشوی آن) خودداری کنید. دوش واژینال، استفاده از محلولی برای شستشوی داخل واژن است. برخی از زنان دوش می‌گیرند تا احساس کنند تمیز هستند، اگرچه این عقیده چندان جنبه‌ی علمی ندارد. واژن، به خودی خود میتواند تعادل سالمی از باکتری‌ها را حفظ کند. دوش می تواند این تعادل را به هم بزند و با شستشو، باکتری‌های مضر را به دستگاه تناسلی فوقانی (رحم، لوله های فالوپ) هدایت میکند.
- سیگار نکشید یا اگر از قبل سیگار می‌کشید سعی کنید آن را ترک کنید.
- از به اشتراک گذاشتن اسباب بازی‌های جنسی خودداری کنید و بعد از استفاده حتمن آن را بشویید.
- تعداد شریکهای جنسی را محدود کنید. زنانی که شریک جنسی زیادی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی هستند.
- کل دوره‌ی درمان BV را تمام کنید، حتی اگر علامت‌ها پس از چند دوز، برطرف شود.
- استفاده از قرص‌های ضد بارداری ممکن است مفید باشد. با این حال، استفاده از کاندوم برای شریک جنسی مرد در زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی پی‌درپی توصیه میشود.
آیا در صورت ابتلا به واژینوز باکتریال، شریک جنسی من نیاز به درمان دارد؟
اگر شریک جنسی شما واژن ندارد، در صورت ابتلا به واژینوز باکتریایی نیازی به درمان ندارد. اما اگر شریک زندگی شما واژن دارد، باید در مورد واژینوز باکتریایی خود به او بگویید. به این ترتیب می توان آنها را درمان کرد.
خلاصه
واژینوز باکتریایی می تواند باعث ترشح بوی ماهی شود که ممکن است بعد از رابطهی جنسی بدتر شود. برخی از زنان این را ندارند.
برخی از کارشناسان، BV را یک عفونت مقاربتی می دانند. شریک جنسی هم نیازی به درمان دارد. برخی از کارشناسان توصیه می کنند که مرد از کاندوم استفاده کندو نیاز به درمان ندارد اما زن باید با درمان استاندارد، درمان شود.
چندین داروی تجویزی برای درمان BV در دسترس هستند. برخی از آنها ژل یا کرم واژینال هستند در حالی که برخی دیگر قرص‌هایی هستند که از طریق دهان مصرف می شوند.
قرص‌ها ممکن است راحت‌تر باشند اما بیشتر وقت‌ها عارضه‌ی جانبی (تهوع، طعم فلزی) ایجاد می‌کنند. برخی از زنان به طور مکرر به این مشکل مبتلا می‌شوند. ممکن است یک درمان برای جلوگیری از عفونت توصیه شود. برای مثال، یک ژل واژینال دو بار در هفته است به مدت سه تا شش ماه زنان باردار مبتلا به عفونت BV باید تحت درمان قرار گیرند. درمان این زنان شامل قرص‌هایی میشود که از طریق دهان مصرف می‌شوند.
