بیماری مغز و اعصاب شامل یک طیف گسترده از اختلالات هستند که ممکن است از اختلالات نوروولوژیک مزمن تا ضربه‌های مغزی ناگهانی و اختلالات خلقی و روانشناختی متنوعی را در بر بگیرند. امروزه بسیاری از بیماری‌ها ریشه در مغز و اعصاب دارند، بنابراین توجه به سیستم عصبی بدن از اهمیت زیادی برخوردار است؛ سیستم عصبی مکانیسم پیچیده‌ای دارد که فعالیت‌های ارادی و مکانیکی بدن را هماهنگ و تنظیم می‌کند.
این سیستم از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است که در واقع مرکز کنترل بدن است؛ وقتی که این سیستم به خوبی کار کند به ما این امکان را می‌دهد تا فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، نفس کشیدن، خوردن ،آشامیدن و کارهای شخصی خود را به درستی انجام دهیم.
۹ بیماری شایع مغز و اعصاب
-
اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی و تکاملی است که بر نحوه تعامل فرد با دیگران، برقراری ارتباط، یادگیری و رفتار او تاثیر می‌گذارد؛ این اختلال در هر سنی قابل تشخیص است اما به عنوان یک “اختلال تکاملی” توصیف می‌شود، زیرا علائم آن معمولا در ۲ سال اول زندگی فرد ظاهر می‌شوند.
بیشتر بخوانید: از اختلال تکلم چه می دانیم؟ علل، نشانه ها و راه درمان
افراد از هر جنسیت، نژاد، قومیت و وضعیت اقتصادی ممکن است به اوتیسم مبتلا شوند، این اختلال بر انجام دادن فعالیت‌های روزانه فرد تاثیر منفی می‌گذارد و درمان آن با مناسب ترین روش به بهبود عملکرد روزانه فرد کمک موثری می‌کند.
این بیماری یکی از بیماری‌های مغز و اعصاب تقریبا جدید است و محققان هنوز اطلاعات زیادی درباره علت اولیه ابتلا به این بیماری را ندارند، برخی از مهمترین عواملی که با افزایش احتمال خطر ابتلا به ASD مرتبط هستند شامل موارد زیر می‌باشند:
- سن بالای والدین
- وزن بسیار کم هنگام تولد
- اختلالات ژنیکی خاص مثل سندروم داون
- مبتلا بودن خواهر یا برادر به ASD
مراقبت و ارائه خدمات مناسب و به موقع می‌تواند مشکلات کودک و علائم او را کاهش دهد و در عین حال به او کمک کند مهارت‌های جدید یاد بگیرد و نقاط قوت خود را تقویت کند.
بیشتر بخوانید: بیماری اوتیسم چیست و چه علائمی دارد؟
-
تومور مغزی
تومورهای مغزی انواع گوناگونی دارند، اما تنها برخی از آن‌ها خطرناک به شمار می‌روند، اگرچه تومورها کشنده نیستند اما می‌توانند یک تهدید کننده جدی برای سلامتی باشند، تشکیل تومورهای مغزی در هر سنی ممکن است رخ دهد اما احتمال آن در سنین بالاتر بیشتر است.
علائم این اختلال شامل مشکلات بینایی، شنوایی، تکلم، تعادل، سردرد، حملات ناگهانی، فلج شدن عضلات صورت و… است؛ پزشک معالج با تشخیص تومور، بسته به شرایط بیمار برای درمان آن از جراحی یا رادیوتراپی استفاده می‌کند.
-
پارکینسون
بیماری پارکینسون وضعیتی است که در آن بخش‌هایی از مغز به تدریج طی سال‌ها آسیب می‌بینند، این بیماری از جمله اولین بیماری‌های مغزی خطرناک محسوب می‌شود، این اختلال معمولا بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی آغاز می‌شود که علائم اولیه آن عموما با وجود لرزش در دست، پا یا آرنج اتفاق می‌افتد.
بیماری پارکینسون در اثر از بین رفتن سلول‌های عصبی در بخشی از مغز به نام جسم سیاه ایجاد می‌شود، این اتفاق منجر به کاهش ماده شیمیایی به نام دوپامین در مغز می‌شود.
دوپامین نقش حیاتی در تنظیم حرکت بدن دارد، کاهش دوپامین مسئول بسیاری از علائم بیماری پارکینسون است، البته اینکه دقیقا چه چیزی باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی می‌شود هنوز مشخص نیست، بیشتر محققان تصور بر این دارند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی عامل آن است.
بیشتر بخوانید: پارکینسون؛ صفر تا ۱۰۰ آنچه که باید بدانیم
-
مننژیت
یکی دیگر از شایع ترین بیماری‌های مغز و اعصاب در دسته بیماری‌های مغزی خطرناک، مننژیت التهابی در مرزهای اطراف مغز و بافت مغزی می‌باشد. این التهاب همچنین می‌تواند در ناحیه نخاع نیز رخ دهد، علائم این اختلال به طور ناگهانی ایجاد می‌شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- تب و لرز (درجه حرارت بالا)
- تشنج
- سفتی گردن
- گیجی
- حالت تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور
- خواب آلودگی یا عدم پاسخگویی
این بیماری مسری بوده و در ۱۰ الی ۲۰ درصد افراد مبتلا به صورت جنینی منتقل می‌شود، واکسن‌هایی برای جلوگیری و ممانعت از بیماری مننژیت وجود دارد، عفونت‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند می‌توانند از طریق عطسه کردن، سرفه کردن و روبوسی کردن منتقل شوند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ نشانه شایع از مننژیت؛ بیماری خطرناک مغزی بزرگسالان
-
اختلالات روانی
بیماری‌های روانی به ظاهر خطرناک نیستند ولی در مواردی که به صورت حاد بروز می‌کنند و باعث آسیب به خود و دیگران می‌شود از دسته بیماری‌های خطرناک خواهد بود.
این دسته از بیماری‌های مغزی انواع گوناگونی دارند که برخی از آن‌ها کم و بیش بی خطر بوده اما برخی از آن‌ها نیاز به درمان و مراقبت‌های پزشکی فوری دارند، بعضی از علائم عمومی بیماری‌های اعصاب و روانی عبارتند از: تغییر در عادات غذایی، تغییرات شدید خلقی، گیجی، عدم تمرکز در فکر کردن، عصبانیت شدید، مشکلات خواب، مشکل در درک یا برقراری ارتباط با افراد، فکر به خودکشی و کناره‌گیری از دوستان و فعالیت‌هایی که در گذشته مورد علاقه فرد بوده‌اند.
بیشتر بخوانید: اختلالات خواب چیست؟ ۷ نکته برای خوب خوابیدن
-
آلزایمر
بیماری آلزایمر یکی دیگر از بیماری‌های مغز و اعصاب بوده و در حال حاضر از شایع‌ترین علت زوال عقل در بریتانیا و کشورهای غربی محسوب می‌شود، زوال عقل نام گروهی از علائم مرتبط با کاهش مداوم عملکرد مغز است، این می‌تواند بر مهارت‌های فکر کردن، حافظه و سایر توانایی‌های ذهنی تاثیر بگذارد.
علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اگرچه تصور می‌شود تعدادی از موارد، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد که این موارد عبارتند از:
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری
- افسردگی درمان نشده
- عوامل سبک زندگی و شرایط مرتبط با بیماری‌های قلبی و عروقی
هنگامی که فرد به سن ۸۵ سالگی می‌رسد، احتمال ابتلا به این بیماری تا ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت، فاکتور خطر اولیه در ابتدا سن فرد می‌باشد، اولین شواهد آلزایمر مشکلات مربوط به حافظه است، فرد ممکن است توانایی به خاطر سپردن فعالیت‌های روزمره را نداشته و بنابراین باعث از هم پاشیدگی زندگی روزمره او شود.
درمان آلزایمر باید در هنگام مشاهده اولین علائم آن شروع شود؛ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما می‌تواند سرعت پیشرفت آن را کم کند.
بیشتر بخوانید: آلزایمر؛ ۱۵ نکته درمورد رفتار با بیماران+ تجربه های مراقبان
-
ام اس (مالتیپل اسکلروزیس)
ام اس می‌تواند در بخش‌های گوناگونی از بدن شروع شود و علائم متفاوتی را ایجاد کند، این بیماری انواع مختلفی دارد و نسبت به چگونگی حملات و یا عود شوندگی آن از دسته بیماری‌هایی است که گاها خطرناک هستند و در مواردی هم بیمار با کنترل علائم به زندگی خود می‌پردازد.
علائم ام اس از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت قرار دهد؛ علائم اصلی این بیماری شامل موارد زیر می‌باشند:
- اختلال در راه رفتن و تعادل
- خستگی
- مشکلات بینایی مثل تاری دید
- سفتی و اسپاسم عضلانی
- مشکلات تعادل و هماهنگی
- مشکلات تفکر، یادگیری و برنامه‌ریزی
- مشکلات کنترل مثانه
- بی حسی یا گزگز در قسمت‌های مختلف بدن
بسته به نوع ام اس، علائم هر فرد ممکن است در مراحل مختلف ظاهر شوند و از بین بروند یا به مرور زمان پیشرفت کنند و بدتر شوند.
بیشتر بخوانید: ام اس یا MS چیست؟ آیا بیماری مولتیپل اسکلروزیس کشنده است؟!
-
هیدروسفالی
هیدروسفالی زمانی رخ می‌دهد که مقادیر غیر نرمالی از مایع به مغز می‌رسد، در کودکان، علامت اولیه معمولا بزرگ بودن سر است.
علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- تحریک پذیری
- حالت تهوع و استفراغ
- تشنج
- خواب آلودگی
- اشتها نداشتن و کم غذا خوردن
- کاهش مهارت‌های شناختی و حافظه
- تاری دید
- عدم کنترل مثانه
- مشکل در بیدار ماندن و هوشیاری
هنگامی که هر کدام از این علائم مشاهده شوند، زمان مراجعه به پزشک می‌باشد، دلیل ایجاد هیدروسفالی هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
بیشتر بخوانید: شب ادراری چیست؟ ۳ راه درمان آن
-
تشنج
۶ نوع مختلف از تشنج وجود دارد که رایج‌ترین آن تشنج گراندمال است، تشنج در مواردی می‌تواند زنگ خطری باشد که تهدید کننده سلامتی است و از دسته بیماری‌های مغزی خطرناک محسوب می‌شود، اما در مواردی قابل کنترل است.
در این نوع تشنج، فرد بیمار هوشیاری خود را از دست داده و معمولا غش می‌کند، سپس بدن فرد سفت شده و به دنبال آن حرکات تند و سریع ناگهانی و شدید در بدن ایجاد می‌شود و در نهایت فرد به حالت خواب و بیهوشی فرو می‌رود.
علائم تشنج بستگی به این دارد که در کجای مغز تشنج رخ می‌دهد، این انفجارهای الکتریکی در مغز ممکن است به دلیل بیماری، واکنش به یک دارو و یا سایر شرایط پزشکی ایجاد شوند، گاهی اوقات علت تشنج ناشناخته است.
تشنج ناشی از تب را تشنج تب دار می‌نامند، تشنج‌های ناشی از تب معمولا در نوزادان و کودکان که دمای بدن آن‌ها ناگهان افزایش می‌یابد، رخ می‌دهد؛ به طور کلی تشنج به راحتی قابل تشخیص است که با علائم زیر بروز می‌کند:
- تغییر در تنفس
- عدم آگاهی، از دست دادن هوشیاری
- چهره‌ی سرخ یا آبی رنگ
- سفت شدن بازوها، پاها یا کل بدن
- عدم کنترل حرکات
- ناتوانی در پاسخگویی
- جرکات تند بازوهاف پاها، بدن یا سر
- چرخش چشم‌ها به عقب سر
این علائم معمولا از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد، هر چند ممکن است مدت طولانی تری نیز ادامه داشته باشد.
بیشتر بخوانید: تشنج؛ صفر تا ۱۰۰ آنچه که باید بدانیم
سخن پایانی
در این مقاله، ۹ مورد از شایع‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب را بررسی کردیم؛ امیدواریم که این مطالب برای شما مفید واقع شده باشد و پاسخ سوالات خود را دریافت کرده باشید، اگر در این زمینه به اطلاعات بیش‌تری نیاز دارید یا سوالی ذهن شما را درگیر کرده است، می‌توانید در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید و پاسخ سوالات خود را از بهترین متخصص نیتروطب دریافت کنید.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
