اختلال بلع در کودکان یا دیسفاژی، به ناتوانی کودک در قورت دادن راحت غذا یا مایعات از دهان به گلو و پایین رفتن آن از مری به معده در طی فرآیند بلع گفته می‌شود. دیسفاژی می‌تواند منجر به آسپراسیون یعنی ورود مواد غذایی یا مایعات به نای و ریه‌ها شود. کودکان مبتلا به این عارضه معمولا نمی‌توانند به اندازه کافی غذا بخورند و به همین دلیل ممکن است دچار سوء تغذیه و یا عدم رشد مناسب شوند. در این مقاله، ما مروری بر علائم و نشانه‌های این اختلال و همچنین انواع روش‌های درمانی آن خواهیم داشت.
علائم اختلال بلع در کودکان
از شایع‌ترین علائم اختلال بلع در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آبریزش دهان (ترشح زیاد بزاق)
- عفونت‌های مکرر تنفسی
- تف کردن و استفراغ کردن‌های مکرر
- آهسته غذا خوردن
- مشکل در هماهنگی بین مکیدن و بلعیدن
- کاهش وزن
- سرفه کردن یا حالت خفگی در هنگام غذا خوردن یا نوشیدن مایعات (یا به فاصله کوتاهی بعد از آن)
- صدای خس خس یا خرخر در حین خوردن غذا یا بعد از آن
- احساس احتقان و گرفتگی در قفسه سینه
- تلاش بیش از حد و غیر طبیعی برای فرو بردن لقمه
- احساس حالت تهوع در حین غذا خوردن
- و…
بیشتر بخوانید: آبریزش دهان نوزاد و کودک| انواع، ۷علت و درمان های آن
علت اختلال بلع در کودکان
کودکان دارای بدن ضعیف‌تر و حساس‌تر نبست به بزرگسالان هستند، به همین خاطر بیشتر در معرض ابتلا به اختلال بلع هستند. از جمله عواملی که باعث بروز این بیماری در کودکان می‌شوند عبارتند از:
- بزرگ بودن لوزه‌ها
- ناهنجاری یا مشکلات دهان و دندان
- بزرگ بودن زبان
- وجود تومور یا توده در گلو
- شکاف لب (لب شکری) یا شکاف کام
- فلج تارهای صوتی
- نارس بودن نوزاد
- حساسیت دهانی
- وجود اجسام خارجی در مری
- ابتلا به بیماری‌هایی از جمله تومور، آسیب عصبی، آسیب مغزی، سکته مغزی و…
- مشکلات مربوط به رشد پیش از تولد استخوان‌های جمجمه و ساختارهای گلو و دهان
مواردی که نام برده شد، از شایع‌ترین علت‌های بروز این اختلال هستند و همگی می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
بیشتر بخوانید: دندان درآوردن نوزاد؛ ۵ راهکار برای تسکین درد آن + فیلم
تشخیص اختلال بلع در کودکان
تشخیص ابتلای کودک به این عارضه توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. پزشک برای تشخیص اختلال بلع در کودکان ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- آندوسکوپی
در این آزمایش تصویربرداری از لوله کوچک و انعطاف پذیری که در انتهای آن یک فلاش (چراغ) و یک لنز دوربین تعبیه شده به نام آندوسکوپ برای بررسی بخشی از قسمت‌های داخلی دستگاه گوارش استفاده می‌شود. آندوسکوپی معمولا با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و طی فرآیند آن تصاویری از قسمت‌های داخلی گلو، مری و معده می‌گیرند تا ناهنجاری‌های احتمالی را پیدا کنند. ممکن است همراه با آندوسکوپی بیوپسی یا نمونه برداری نیز انجام شود، در این آزمایش مقدار کمی از بافت برداشته می‌شود که می‌تواند به پیدا کردن علت بیماری فرد کمک کند.
- بلع باریوم؛ عکس برداری متوالی مجاری گوارشی فوقانی
برای انجام این نوع عکس‌برداری ابتدا مایعی حاوی باریوم با کودک داده می‌شود. این مایع فلزی رنگ (متالیک)، شیمیایی و گچ مانند است که با پوشاندن لایه داخلی اندام‌ها باعث می‌شود وقتی این اندام‌ها در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرند خود را به وضوح نشان دهند. در این عکس‌برداری، در حین اینکه کودک در حال بلع مایع حاوی باریوم است چندین عکس متوالی اشعه ایکس گرفته می‌شود و بر اساس آن عکس‌ها پزشک می‌تواند ببیند که در حین بلع غذا کودک چه اتفاقی می‌افتد و هر مشکل احتمالی که در گلو، مری یا معده کودک رخ می‌دهد را مشاهده کند.
- بررسی ویدئوی دهان و حلق هنگام بلع
باریوم در تصاویر اشعه ایکس خیلی خوب خود را نشان می‌دهد، به همین دلیل برای این کار مقدار کمی باریوم مایع را با شیشه شیر، قاشق یا فنجان و یا مقداری باریوم جامد را همراه با یک ماده غذایی با قاشق به کودک می‌دهند و در هنگام بلع ماده حاوی باریوم، تصاویری با اشعه ایکس از دهان و گلو کودک گرفته می‌شود تا بتوانند فرآیند بلع کودک را بررسی کنند.
- آزمایش‌های دیگر
آزمایشات دیگری که ممکن است برای بررسی اختلال بلع انجام شود شامل موارد زیر هستند:
- مانومتری مری
برای انجام این آزمایش، کودک را به کمک آرام بخش می‌خوابانند و سپس لوله کوچکی که یک فشارسنج روی آن قرار داده شده را از طریق دهان وارد مری کودک می‌کنند و سپس فشار داخل مری را اندازه‌گیری می‌کنند تا چگونگی حرکت غذا در مری بررسی شود.
- لارنگوسکوپی یا حنجره‌بینی
در این روش که تحت انجام بیهوشی صورت می‌پذیرد، پزشک لوله لارنگوسکوپ را از راه دهان وارد گلوی کودک می‌کنند تا مناطقی که احتمالا باریک شده‌اند را پیدا کرده و یا دیگر مشکلات ناحیه حلق و حنجره کودک را بررسی کنند.
بیشتر بخوانید: آفت دهان کودک چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
درمان اختلال بلع در کودکان
روش‌های مختلفی برای درمان اختلال بلع کودکان وجود دارد که تمامی آن‌ها بستگی به شرایط کودک و میزان مشکل آن دارد که با توجه به آن‌ها بهترین و مناسب‌ترین درمان انتخاب می‌شود. انتخاب روش مناسب برای درمان بعد از معاینه کودک توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد. انواع روش‌های درمانی برای این عارضه عبارتند از:
درمان خانگی اختلال بلع کودکان
اگر اختلال بلع در کودکان شدید نباشد و فقط به خاطر عفونت گلو ایجاد شده باشد، می‌توان با روش‌های خانگی آن را درمان کرد. از موثرترین روش‌های خانگی شامل موارد زیر هستند:
- غرغره کردن آب نمک
- غرغره کردن سرکه
- نوشیدن ترکیب عسل و لیمو
- دم‌نوش بابونه
گفتار درمانی
گفتار درمانی یکی از روش‌های درمانی موثر برای درمان اختلال بلع در کودکان می‌باشد، پزشک با توجه به شرایطی مانند سن، میزان مشکل و… یک برنامه درمانی آماده می‌کند و مطابق آن جلسات گفتار درمانی را شروع می‌کند.
تغییر رژیم غذایی
تغییر رژیم غذایی نیز یکی از موثرترین روش‌های درمان خانگی برای کاهش و از بین بردن علائم اختلال بلع در کودکان است. برای این منظور شما می‌توانید غذاهایی نرم و داغ مانند پوره، تمایل فرزندتان به خوردن غذا را بیشتر کنید. چرا که در برخی از موارد این عارضه به دلیل بی میلی کودک به غذا خوردن ایجاد می‌شود.
دارو درمانی
امروزه دارو درمانی نیز برای بهبود علائم این بیماری مورد توجه پزشکان قرار می‌گیرد. به صورتی که پزشک بعد از معاینه کودک، داروهایی را با توجه به شرایط کودک برای او تجویز کند. توجه داشته باشید که اگر مصرف دارو تاثیرگذار نباشد، درمان نهایی جراحی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: مخملک در کودکان | ۵ روش جلوگیری از انتقال آن
سخن پایانی
اختلال بلع در کودکان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها بین نوزادان و کودکان نوپا است که کودکان مبتلا به آن معمولا نمی‌توانند به اندازه کافی غذا بخورند و به همین دلیل دچار کاهش وزن و عدم افزایش وزن می‌شوند. تشخیص به موقع و زود هنگام اختلال بلع در کودکان می‌توانند در درمان سریع‌تر آن کمک زیادی کند، بنابراین بهتر است که در صورت مشاهده علائم اولیه در کودک خود، سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر امکان مراجعه حضوری ندارید، می‌توانید همین حالا با پزشک اطفال گوش، حلق، بینی و متخصص گوارش نیتروطب به صورت آنلاین مشورت کنید.
