آلرژی‌های تنفسی به عنوان یک مشکل شایع و گسترده در جامعه، می‌توانند به صورت مزمن و تأثیرگذار بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. در این مقاله عوامل آلرژی زا تنفسی مورد بررسی قرار می‌گیرند. هدف اصلی این مقاله ارائه راهکارها و راهنمایی‌هایی برای شناسایی و مدیریت این عوامل است. با اطلاعات و آگاهی درست درباره عوامل آلرژی زا تنفسی، افراد می‌توانند اقداماتی انجام دهند تا کیفیت هوای داخلی خانه و محیط کار خود را بهبود بخشند و از عوارض آلرژی‌های تنفسی کاسته شود.
آلرژی چیست؟
آلرژی یا ازدیاد حساسیت نوع ۴، یک واکنش غیرطبیعی به مواد طبیعی در محیط پیرامون ماست. موادی که باعث این واکنش‌ها می‌شوند، آلرژن نام دارند. یک ماده می‌تواند برای یک فرد آلرژن باشد ولی برای دیگری خیر.
در این واکنش، سیستم ایمنی در مقابل ماده‌ای قرار می‌گیرد و به طور طبیعی آن ماده را شناسایی می‌کند؛ ایراد کار در این است که برای آن یک نوع پادتن یا آنتی‌بادی به نام علمی Ig.E ترشح می‌کند.
Ig.E روی سلول‌هایی با نام علمی Mast cell که سرتاسر بدن هستند قرار می‌گیرد و در برخورد بعدی باعث آزادسازی هیستامین از ماست‌سل‌ها می‌شود.
هیستامین در برخورد دوم به بعد ترشح می‌شود و علامت‌های بیماری را ایجاد می‌کند.
این علامت‌ها در هر فرد شدت و وسعت متفاوتی دارد؛ به عنوان مثال، یک ماده می‌تواند یک واکنش پوستی کوچک مثل قرمزی یا یک واکنش گوارشی مثل اسهال برای یک یا دو روز شروع کند، ولی در فرد دیگر می‌تواند موجب شوک آنافیلاکسی و بستری یا حتا مرگ وی شود.
بیشتر بخوانید: چگونه با آنافیلاکسی مقابله کنیم؟! راهنمای جامع
علاوه بر واکنش فرد( که مهم‌ترین فاکتور است)، مقدار ماده، وجود آسم، درگیری با سایر آلرژن‌ها نیز مهم هستند و می‌تواند مقدار پایه واکنش بدن را تشدید کنند.
مایت از عوامل حساسیت‌زا
مایت‌ها حشرات بسیار کوچکی هستند که با چشم دیده نمی‌شوند. گونه‌هایی از این جانوران در منزل‌های ما زندگی می‌کنند. این جانداران از پوسته‌های مرده‌ی بدن ما که روی فرش، رخت‌خواب و دیگر وسایل این چنینی ریخته می‌شود، غذا می‌خورند؛ آب مورد نیاز بدنشان هم از بخار هوا به‌دست می‌آورند. ما به صورت روزمره با این جانداران در تماس هستیم و حتا حس نمی‌کنیم که آنها همسایه‌ی همیشگی ما هستند؛ بنابراین، از میزان تماس آنها با بدن خود اطلاعی نداریم؛ ولی، با مدفوع و اعضای بدن آنها در تماس هستیم و اینها دارای پروتیین‌هایی هستند که می‌تواند برای ما آلرژی‌زا باشد.
راهکار مقابله با مایت
با استفاده از روش‌های زیر، می‌توان جمعیت این جانوران را در منزل کنترل کرد.
چند راهکار ساده در این‌باره:
- هر چند سال فرش و رخت‌خواب خود را عوض کنید.
- فرش و روبالشتی و این چنین وسایل را هر سال بشویید و با گرمای زیاد خشک کنید.
- تهویه‌ی مناسب برای خانه‌ی خود درنظر داشته‌باشید.
- هنگام آشپزی از هود استفاده کنید یا هواکش برای آشپزخانه بگذازید
گرده‌ی گل
این مورد کم‌و بیش برای شما آشناست. مردم بیشتر، گرده‌ی گل‌ها را به عنوان ماده‌ی آلرژن می‌شناسند و آن را عامل آلرژی فصلی می‌دانند. آلرژی فصلی بیشتر در تابستان اتفاق می‌افتد ؛ولی در پایان تابستان و ابتدای پاییز نیز مشاهده می‌شود. علامت‌های آن با سرماخوردگی و فارنژیت اشتباه می‌شود. بیشتر اوقات در برابر هر ۳ بیماری دارو تجویز می‌شود.
راهکار کاهش آلرژی فصلی
با توجه به اینکه نمی‌توان گرده گل‌ها را از بین برد؛ پس، اگر شما به آن حساسیت داشته باشید در محل زندگی خود به‌طورقطع دچار مشکل خواهید شد؛ تغییر محل زندگی، استفاده از ماسک هنگام گرده‌افشانی، استفاده از داروهای ضدحساسیت در این وقت یا مراجعه به مراکز حساسیت‌زدایی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بیشتر بخوانید: رینیت آلرژیک؛ ۱۱ مورد از شایع‌ترین علائم و نشانه‌ها
قارچ‌های آلرژن
قارچ‌ها مثل گرده‌ی گل باعث آلرژی فصلی می‌شود. منظور از قارچ‌های آلرژی‌زا، قارچ خوراکی نیست؛ اینها قارچ‌های میکروسکوپی هستند که می‌توانند مستقیم از راه بینی وارد مجاری تنفسی شوند، در سیستم تنفسی افراد مختلف واکنش‌های مختلفی به‌وجود می‌آورد؛ مانند، عفونت تنفسی آسپرژیلوس، قارچ سیاه در بیماران دیابتی یا مبتلا به ضعف ایمنی یا بی‌علامتی در درصد بالایی از جامعه.
این قارچ‌ها در افراد جامعه به‌خودی خود بیماری ایجاد نمی‌کند؛ولی، حضور آنها در سیستم تنفسی تا زمان پاک‌سازی آنها، در افراد حساس، یک واکنش آلرژی را آغاز می‌کند.
گرده قارچ‌ها که به نام هاگ هم شناخته می‌شود مانند گرده‌ی گل‌ها می‌تواند آلرژن باشد. قارچ‌ها و گرده‌ها تنها آلرژن‌های خارج از منزل هستند.
بیشتر بخوانید: گلو‌درد؛ ۷ روش برای درمان این مشکل در خانه
حیوان خانگی هم باعث حساسیت می‌شود؟
پاسخ این سوال مثبت است.
حیوان خانگی آلرژی‌زا شامل: سگ، گربه، همستر، موش، که شوره‌ی سر، بزاق و ادرار آنها ممکن است برای ما آلرژن باشد. اگر یک فرد نسبت به حیوانی علامت آلرژی نشان داد دیگر نمی‌تواند حیوان مشابه آن را نگه‌دارد.
موی گربه اصلی‌ترین حساسیت‌زا در این بخش است؛ پس اگر چند حیوان در منزل نگه‌می‌دارید، بهتر است به صورت آزمایشی اول گربه را از خود دور کنید و بعد از مصرف یک دوره دارو اگر هنوز احساس ناخوشایند داشتید به احتمال زیاد جانور دیگری مسوول حساسیت در شماست.
درکنار آلرژی، وجود هر حیوان در منزل شانس بروز یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان را بالا می‌برد
مثال‌های این بیماری‌ها:
- طاعون در حضور موش( که امکان گزش قبلی در آن وجود دارد)
- گاز گرفتگی و خراش‌های پوستی و عفونت با ارگانیسم‌های بدن و دهان سگ و گربه که به‌اصطلاح سلولیت( یا تب گازگرفتگی و یا تب خراشیدگی) خوانده می‌شود.
- تب گزش موش و…
لباس و آلرژی؟
لباس‌ها به‌صورت کلی باعث حساسیت پوستی می‌شوند که از بحث ما خارج است؛ ولی، به‌طور حتم متوجه شده‌اید که تکه‌هایی از آنها جدا می‌شوند، همین تکه‌های قابل مشاهده و تکه‌های کوچک‌تری( که مشاهده نمی‌شوند و بیشتر از دیگری هستند)، اگر وارد سیستم تنفسی شوند، ممکن است باعث حساسیت تنفسی شوند.
البته بیماری‌های دیگری هم می‌تواند در زمینه‌ی ورود تکه‌های لباس به سیستم تنفسی نیز ایجاد کند؛ مانند، برونشیت مزمن، فیبروز ریه و…
بیشتر بخوانید: COPD؛ چگونه انسداد مزمن ریوی را در زمان کووید۱۹ مدیریت کنیم؟
در همه‌ی افراد این بیماری‌ها مشاهده نمی‌شود؛ درصورتی‌که کار فرد در شرکت‌های نساجی یا در کارگاه‌ها یا منزل باشد و وی در تماس با مقدار زیادی از این دست مواد باشد می‌تواند برای او ایجاد خطر کند.
چگونه بفهمیم آلرژی داریم؟
به طور خلاصه نشانه‌های آلرژی تنفسی: سرفه، آبریزش بینی، عطسه، گرفتگی بینی، قرمزی بینی، اشک ریزش در تماس با ماده‌ی حساسیت‌زا
این علامت‌ها را در بیماری‌های دیگری نیز می‌بینیم؛ پس، هر فردی که چنین نشانه‌هایی داشت به‌طورحتم حساسیت ندارد. این بیماری‌ها شامل:
در اطفال: بزرگی لوزه، سینوزیت، بسته بودن انتهای بینی، پولیپ بینی، گیر کردن جسم خارجی داخل بینی
در باقی سنین: عفونت ویروسی، سینوزیت، واکنش دارویی، پولیپ بینی
چیزی که کمک می‌کند تا بفهمیم ما حساسیت داریم،یافتن ماده‌ی حساسیت‌زاست.
بیشتر بخوانید: آبریزش بینی؛ ۹ روش خانگی و گیاهی برای درمان فوری آن
درمان‌های مورد استفاده در حساسیت به پیشنهاد منابع معتبر
اصلی‌ترین درمان حساسیت‌زدایی نسبت به ماده‌ی آلرژن است
سایر درمان‌ها به‌صورت موقتی عمل خواهندکرد و موارد زیر را شامل می‌شود:
- اسپری نرمال سالین داخل بینی که کمک می‌کند راه تنفس باز بماند و جلوی خشک شدن مخاط بینی را در واکنش به آلرژی می‌گیرد.
- داروهای آنتی‌هیستامین: مانند دیفن‌هیدرامین، کلرفنیرامین؛ مشکل اینها خواب‌آور بودن آنهاست؛ ولی، داروهای جدیدتر مثل، لوراتادین، ستیریزین( که به اشتباه سیتریزین خوانده‌می‌شود) کمتر خواب‌آور هستند و از طرف دیگر، قدرت اثر کمتری دارند. درکل داروهای نسل جدید در آلرژی برای کنترل نشانه‌های بیماری استفاده می‌شوند.
- داروهای کورتیکواسترویید یا کورتون‌ها: قوی‌ترین دارو هستند؛ ولی، عوارض زیادی مانند: به‌هم‌خوردن کنترل هورمون‌های فوق‌کلیه، پوکی استخوان و…
این داروها در مدت کوتاه و با نظر پزشک برای کنترل سریع علامت‌ها تجویز می‌شوند تا حال بیمار در کوتاه مدت بهبود یابد و هرچه زودتر به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد.
فرم موضعی این دارو به‌صورت اسپری بینی در دسترس است و عوارض کتری نسبت به قرص و آمپول دارد.
عارضه‌ی مهم اسپری کورتون‌ها مثل اسپری فلوتیکازون و مومتازون، خشک شدن مخاط بینی و کاهش خون‌رسانی (به‌خصوص به تیغه‌ی بینی و احتمال سوراخ شدن آن) است که با سه کار ساده می‌توان از آن جلوگیری کرد.
- استفاده کوتاه مدت
- اسپری کردن مواد داخل محلول به سمت خارج بینی
- استفاده از اسپری نرمال سالین در کنار کورتون یا شست‌وشوی مداوم بینی با سرم شست‌وشو یا آب
- داروی مونته‌لوکاست هم داروی جدید و موثری است. این دارو هم به‌صورت کوتاه‌مدت در زمان حساسیت فصلی کاربرد دارد.
پیشنهاد ما این است که تمامی داروها را با تجویز پزشک مصرف کنید و از راهکارهای غیردارویی گفته‌شده استفاده کنید، در صورت بروز علامت شدید قبل از مراجعه به پزشک، می‌توانید داروهای آنتی‌هیستامینی استفاده کنید که کمتر عارضه دارند.
بیشتر بخوانید: فارنژیت یا التهاب گلو؛ پیشگیری و ۲ راه درمانی آن
آلرژی به یکی از مشکل‌های روزمره‌ی این روز‌‌‌‌‌‌های انسان تبدیل شده‌است و ما هر روز دست‌خوش عامل‌های گوناگون آلرژی‌زا در خانه‌ی خود هستیم؛ چند عامل مهم الرژی‌زا و راهکارهای مقابله با آنها را در این مقاله با هم مرور کردیم.
- مایت‌ها: جلوگیری از مرطوب شدن هوای خانه
- لباس‌های پشمی،پنبه‌ای، ابریشمی: استفاده از جنس پارچه‌ی دیگر
- گرده‌ی گل و درخت‌ها: مانند: گل یاس، درخت بید
- حیوان خانگی: علت اصلی در این دسته می‌توان به سوسک حمام، موش، سگ خانگی، موی گربه اشاره کرد و باید از آنها دوری گزید.
- قارچ‌ها: اینها نیز مانند مایت‌ها در جاهای مرطوب بیشتر رشد می‌کنند( مانند اتفاقی که در عفونت‌های قارچی می‌افتد).
نکته: گردوغبار به عنوان ماده آلرژن شناخته نمی‌شوند؛ ولی، باعث ایجاد سرفه و عارضه‌های تنفسی دیگر می‌شوند.
نشانه‌های بیماری شبیه به علامت‌های سرماخوردگی است.( مانند: آبریزش بینی، سرفه، عطسه، تورم گلو و…)
درمان با روش‌های حساسیت‌زدایی انجام می‌شود و علامت‌های بیماری در هر دوره‌ی علامت را می‌توان با داروهای آنتی‌هیستامینی مثل لوراتادین، کورتون‌ها، مونته‌لوکاست کنترل کرد.
اسپری بینی نرمال سالین یا شست‌وشوی بینی برای تخلیه ترشحات و جلوگیری از خشک شدن مخاط بینی به‌دنبال مصرف کورتون‌های استنشاقی مفید است.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویداد های مهم باخبر باشید.
مدیریت آلرژی‌های تنفسی شامل جلوگیری از تماس با آلرژن‌ها، استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک، استفاده از فیلترهای هوا، نظافت منظم و محدودیتهایی در محیط زندگی می‌شود. در هر صورت، مهم است که با پزشک خود در مورد علائم و درمان مناسب صحبت کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
