نقص دیواره دهلیزی یا Atrial septal defect یک بیماری تکاملی در قلب است. قلب معمولی از چهار حفره ساخته شده است. دو حفره‌ی بالایی، دهلیز و دو حفره‌ی پایینی، بطن نام دارد. سمت راست قلب خون را به ریه‌ها منتقل می‌کند. در ریه‌ها، خون اکسیژن را می‌گیرد و آن را به سمت چپ قلب بازمی‌گرداند، سمت چپ قلب خون را از طریق شریان اصلی بدن به نام آئورت پمپ می‌کند و خون به بقیه بدن می‌رود.
نقص دیواره دهلیزی (ASD) می تواند یک بیماری خطرناک باشد؟
این بیماری مادرزادی در واقع سوراخ (نقص) در دیواره‌ای است که دو حفره‌ی بالای قلب (دهلیز) را از هم جدا می‌کند. در یک کودک مبتلا به ASD، خون می‌تواند از راه سوراخ از دهلیز چپ به دهلیز راست حرکت کند و از طریق شریان‌های ریه خارج شود. اگر ASD بزرگ باشد، خون اضافی که به شریان‌های ریه پمپاژ می‌شود، باعث می‌شود به قلب و ریه‌ها فشار وارد شود و شریان‌های ریه به‌تدریج آسیب ببینند.
نقص کوچک سپتوم دهلیزی ممکن است به طور تصادفی پیدا شود و هرگز باعث نگرانی نشود. برخی دیگر ممکن است در دوران نوزادی یا ابتدای کودکی خودبه‌خود بسته شوند. یک نقص بزرگ و طولانی‌مدت سپتوم دهلیزی می‌تواند به قلب و ریه‌ها آسیب برساند. ممکن است برای ترمیم نقص دیواره بین دهلیزی و جلوگیری از عارضه به جراحی نیاز باشد.
چند نوع نقص دیواره دهلیزی داریم؟
انواع نقایص سپتوم دهلیزی (ASDs) عبارتند از:
- سکوندوم: رایج‌ترین نوع ASD است. در وسط دیواره‌ی بین حفره‌های فوقانی قلب(دیواره سپتوم دهلیزی)رخ می‌دهد. نوزادان مبتلا به ASD اولیه ممکن است نقایص قلبی دیگری نیز داشته باشند که شامل نقص بالشتک اندوکارد، نقص سپتوم دهلیزی بطنی، نقص دریچه سه لتی و نقص دریچه میترال است. ASDهای اولیه به طور معمول با سندرم داون مرتبط هستند.
- پریموم: این نوع ASD قسمت پایینی دیواره بین حفره‌های فوقانی قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ممکن است با سایر مشکلات قلبی که در بدوتولد وجود دارد رخ دهد.
- سینوس وریدی: یک نوع نادر از ASD است که اغلب در قسمت بالایی دیوار بین حفره‌های قلب اتفاق می‌افتد. اغلب با تغییرات دیگر ساختار قلب در بدو تولد رخ می‌دهد.
- سینوس کرونری: سینوس کرونری بخشی از سیستم سیاهرگی قلب است. در این نوع نادر ASD، بخشی از دیواره بین سینوس کرونری و اتاقک فوقانی قلب چپ وجود ندارد.
ببشتر بخوانید: بیماری ایسکمیک قلبی | انواع، علل و درمان
علایم ASD چگونه بروز می کند؟
این بیماری ممکن است علایمی نداشته باشد یا ممکن است در بزرگسالی شروع شود. نقایص مادرزادی جدی قلب اغلب قبل یا بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص داده می‌شود؛.علایم نقص سپتوم دهلیزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس؛ به خصوص هنگام ورزش
- خستگی؛ به خصوص با فعالیت
- تورم پاها یا ناحیه شکم
- ضربان قلب نامنظم که به آن آریتمی نیز می گویند.
- احساس تپش قلب سریع
- عفونت های مکرر تنفسی یا ریوی
- تنفس سریع یا سنگین
- تعریق
- افزایش وزن ضعیف
- سوفل قلب، یا صدایی که با گوشی پزشکی شنیده می شود
پزشک می‌تواند یک یا چند آزمایش را برای تایید تشخیص درخواست کند. متداول‌ترین آزمایش اکوکاردیوگرام است که می‌تواند مشکلاتی را در ساختار قلب نشان دهد مانند؛ بزرگی سوراخ یا اینکه چقدر خون در سوراخ جریان دارد.
علایم ASD در کودکان
اکثر کودکان هیچ علامتی ندارند. شایع ترین (و اغلب تنها) علامت سوفل قلبی خواهد بود.اگر بروز همراه با علایم دیگر باشد می‌تواند شامل موارد زیرباشد:
- کم وزن بودن
- تاخیر در رشد
- عفونت‌های تنفسی مکرر
- آریتمی ها
- خستگی درهنگام ورزش
- مشکل تنفسی
دلایل بیماری نقص سپتوم دهلیزی چیست؟
علت نقص سپتوم دهلیزی مشخص نیست. این مشکل بر ساختار قلب تأثیر می‌گذارد. مواردی که ممکن است خطر نقص سپتوم دهلیزی یا سایر مشکلات قلبی در نوزاد را افزایش دهد عبارتند از:
- سرخک آلمانی که سرخجه نیز نامیده می‌شود؛در چند ماه اول بارداری
- دیابت
- لوپوس
- مصرف الکل یا تنباکو در دوران بارداری
- مصرف کوکائین در دوران بارداری
- استفاده از برخی داروها در دوران بارداری، از جمله داروهایی که برای درمان تشنج و ناراحتی های عصبی استفاده می‌شوند.
- موارد ارثی
بیشتر بخوانید: آنژین صدری یا درد قفسه سینه؛ معرفی کامل + ۴ روش درمان
عارضه های نقص سپتوم دهلیزی چیست؟
نقص کوچک سپتوم دهلیزی اغلب در دوران نوزادی بسته می‌شود.نقص‌های سپتوم دهلیزی بزرگتر می‌تواند باعث عارضه‌های جدی شود، از جمله:
- نارسایی قلبی سمت راست
- ضربان قلب نامنظم، به نام آریتمی از جمله فیبریلاسیون دهلیزی یا فلوتر دهلیزی
- سکته
- مرگ زودهنگام
- فشار خون بالا در شریان های ریوی که فشار خون ریوی نامیده می شود
- تنگی نفس خفیف و افزایش حساسیت به پنومونی و برونشیت
فشار خون ریوی می تواند باعث آسیب دائمی ریه شود. این عارضه که سندرم آیزنمنگر نامیده می شود، اغلب در طی سالیان متمادی رخ می دهد. گاهی اوقات در افرادی با نقایص بزرگ سپتوم دهلیزی اتفاق می افتد.
چه توصیه ی درمانی برای افراد مبتلا به نقص سپتوم دهلیزی وجود دارد؟
اگر ASD بزرگ باشد، می توان آن را با جراحی قلب باز یا با کاتتریزاسیون قلبی بست. بستن ASD بزرگ با جراحی قلب باز به طور معمول در اوایل دوران کودکی حتی در بیمارانی که علایم کمی دارند، انجام می‌شود.متخصص قلب کودکان باید به طور مرتب کودک را معاینه کند. و به طورمعمول هیچ دارو و جراحی یا کاتتریزاسیون اضافی لازم نیست. بیشتر کودکان مبتلا به ASD در معرض افزایش خطر ابتلا به اندوکاردیت نیستند. ممکن است توصیه شود کودک قبل از انجام برخی اقدامات دندانپزشکی برای مدتی پس از ترمیم ASD آنتی بیوتیک دریافت کند.
نکته:
نقص سپتوم دهلیزی و بارداری: پزشک ممکن است قبل از باردارشدن، ترمیم سوراخ در قلب را توصیه کند. نقص بزرگ سپتوم دهلیزی یا عارضه آن می‌تواند منجر به بارداری پرخطر شود.از آنجایی که علت نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) مشخص نیست، پیشگیری ممکن است امکان پذیر نباشد. اگر مادربا ASD متولد شده‌است مراقبت‌های دوران بارداری مهم است.
چه روش‌هایی برای تشخیص ASD وجود دارد؟
پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را برای تشخیص ASD انجام می‌دهد. این شامل:
- الکتروکاردیوگرافی (ECG/EKG)
- اشعه ایکس قفسه سینه
- اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک(TTE).
- اکوکاردیوگرافی ترانس مری(TEE).
- اکوکاردیوگرافی داخل قلب(ICE)
درمان‌های ASD شامل چه مواردی است؟
افراد مبتلا به نقص تیغه بین دهلیزی باید دستورالعمل پزشک خود را برای مراقبت در منزل و پیگیری‌های پزشکی دنبال کنند. پس از تعمیر ASD، امکان دارد برای مدتی در حین بهبودی محدودیت‌های فعالیتی خواهد داشت.
ASDهای کوچک نیازی به بستن ندارند. با این حال، ASD های بزرگتر باید درمان شوند، حتی اگر علایمی ایجاد نکنند. این از عارضه‌های جدی در مسیر جلوگیری می‌کند.هنگامی که علایم آسیب قلبی یا ریوی وجودددارد، ترمیم ضروری است. پزشک درمان را توصیه می‌کند اگر سمت راست قلب بزرگتر از حد طبیعی است. پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان برخی از علائم ASD تجویز کند. اما هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند سوراخ را ببندد. درصورت وجود فشار خون ریوی، ممکن است لازم باشد قبل از عمل ترمیم دارو مصرف شود. این روش فرد را برای جراحی ایمن‌تر می‌کند.
ترمیم از راه پوست (غیر جراحی)
در این نوع ترمیم از دستگاهی (به نام مسدود کننده سپتال) برای بستن سوراخ در سپتوم دهلیزی استفاده می‌شود.ترمیم از راه پوست می‌تواند اکثر ASD های ثانویه و برخی از ASD های سینوسی ورید را ببندد. بنابراین، این روشی است که اغلب استفاده می‌شود. قبل از ترمیم، یک کاتتریزاسیون قلبی برای بررسی اندازه و محل ASD و اندازه گیری فشار در قلب قرارداده می‌شود.
داروهای نقص دیواره دهلیزی (ASD)
برخی از کودکان به داروهایی برای کمک به تقویت عضله قلب، کاهش فشار خون و کمک به بدن برای خلاص شدن از شر مایعات اضافی نیاز دارند. همچنین باید داروهایی مانند:
- رقیق کننده‌های خون (ضد انعقاد یا ضد پلاکت): به مدت شش تا ۱۲ ماه پس از ترمیم؛ اما درصورت بروز سکته، ممکن است در درازمدت به آنها نیاز باشد.
- آنتی بیوتیک‌ها: قبل از انجام برخی اقدامات پزشکی مورد نیاز هستند. به طور معمول باید این اقدامات احتیاطی حداقل تا شش ماه پس از تعمیرانجام شود. آنتی بیوتیک‌ها از عفونت پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت) جلوگیری می‌کنند.
- سایر داروها: اگر بیماری قلبی دیگری دارید، ممکن است لازم باشد داروهای دیگری را طبق تجویز پزشک خود مصرف کنید.
پس از اینکه از ترمیم ASD بهبود یافتید، همچنان مهم است که هر کاری که می‌توانید برای مراقبت از سیستم قلبی عروقی خود انجام دهید. با پزشکتان هماهنگ کنید تا بیاموزید چگونه می‌توانید خطر ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی در آینده را کاهش دهید. پزشک ممکن است پیشنهاداتی از جمله:
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم برای قلب
- اضافه‌کردن فعالیت بدنی بیشتر و ورزش برنامه‌ریزی شده به روزهای خود
- ترک سیگار یا کاهش مصرف الکل
- یافتن راه‌هایی برای مدیریت استرس در زندگی روزمره
چه سندروم هایی ممکن است همراه نقص سپتوم دهلیزی باشد؟
برخی از نوزادانی که با نقص سپتوم دهلیزی به دنیا می‌آیند، نقایص قلبی یا اختلالات ژنتیکی دیگری نیز دارند. برخی از نقایص قلبی مرتبط عبارتند از:
- بیماری دریچه میترال
- تنگی ریه
- نقص سپتوم بطنی (VSD)
اختلالات ژنتیکی مرتبط عبارتند از:
- سندرم Holt-Oram.
- سندرم داون
- سندرم ترومبوسیتوپنی-شعاع غایب (TAR).
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام، کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
