رشد نوزاد تا دو سالگی، دوره‌ای حیاتی است که در آن فرآیندهای فیزیکی، شناختی، اجتماعی و حتی روانی بسیار سریع اتفاق می‌افتد دوران کودکی و نوپایی، دورانی حساس، تکرار نشدنی و اثرگذار در روند رشد و تکامل می‌باشند که هر نوع نقصانی و کاستی در آن منجر به خسارت‌های جبران ناپذیر می‌شود. با توجه به اینکه عملکرد کودکان در سطوح گوناگون به عواملی همچون سلامت عاطفی و جسمی وابسته می‌باشد. نباید اختلافات جزئی موجب به وجود آمدن نگرانی شود.
در این مقاله روند رشد نوزاد تا دو سالگی را بررسی می‌کنیم، پس تا آخر این مقاله با ما همراه شوید.
فازهای اصلی رشد نوزاد تا دو سالگی:
- رشد فیزیکی: نوزادان در این دوره با یک نرخ رشد فیزیکی عجیب مواجه هستند. آنها از نظر وزن، قد، و توسعه عضلات و استخوان‌ها به طور چشمگیری تغییر می‌کنند. این دوره می‌تواند با ورود دندان‌های اولیه، شروع قدم زدن و رشد سیستم عصبی مرکزی همراه باشد.
- پرورش رشد شناختی: نوزادان در این دوره شروع به توسعه مهارت‌های شناختی می‌کنند. این شامل توانایی حل مسائل ساده، توجه، حافظه، و توسعه‌ی زبان است. آنها از طریق تجربه، بازی و تعامل با محیط اطراف، این مهارت‌ها را پیدا می‌کنند.
- توسعه مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی: در این دوره، نوزادان شروع به برقراری ارتباط با دیگران می‌کنند. آنها مهارت‌های اجتماعی ابتدایی مانند اشاره، لبخند زدن، و ارتباط چشمی را یاد می‌گیرند. همچنین، آغاز کردن مواجهه با احساسات و تجربه احساسات مختلف نیز جزو این دوره است.
بیشتر بخوانید: آبریزش دهان نوزاد و کودک| انواع، ۷علت و درمان های آن
فاکتورهای مؤثر در رشد نوزاد تا دو سالگی:
تغذیه: تغذیه مناسب و تعادل‌دار در این دوران بسیار حائز اهمیت است. شیر مادر، به عنوان یک منبع غذایی کامل و با ارزش، برای رشد سالم نوزاد بسیار مهم است. همچنین، معرفی غذاهای جامد و تنوع در رژیم غذایی نوزاد در سنین بعدی نقش مهمی در رشد و توسعه او دارد.
مراقبت‌های پزشکی: مراقبت‌های پزشکی منظم و صحیح، از جمله مکمل‌های ویتامینی و معاینات سلامت مرتب در این دوره، برای اطمینان از سلامت و رشد صحیح نوزادان بسیار ضروری است.
فعالیت‌های جسمانی: فعالیت‌های جسمانی مناسب با توجه به سطح رشد و توسعه نوزاد، به او کمک می‌کند تا عضلات، استقامت و توانایی حرکتی خود را تقویت کند.
عوامل محیطی: محیط زندگی سالم و ایمن، از جمله شرایط بهداشتی، آلودگی هوا، دمای مناسب و عدم تماس با عوامل مضر، نقش مهمی در رشد و توسعه نوزادان دارد.
بیشتر بخوانید: رمزهای رفع بی اشتهایی کودکان؛ از شگفتی‌های روانی تا راهکارهای تغذیه‌ای
آشنایی با روند رشد نوزاد تا دو سالگی
چند روز اول زندگی نوزاد، اغلب ترکیبی از دوره‌های طولانی خواب همراه با دوره‌های کوتاه بیماری است. با گذشت زمان مدت بیداری نوزاد طولانی‌تر شده و شامل دوره‌هایی از قبیل گریه کردن، آرامش و کج خلقی خواهند بود. نوزادان موقع تولد، به صدا و نور حساس می‌باشند و با شنیدن صداهای ناگهانی از جا می‌پرند.
بیشتر بخوانید: زردی نوزادی یا یرقان؛ علت‌ها، علائم، تشخیص و درمان
نوزادان شیرخوار تا سه ماهگی نمی‌توانند با چشم‌های خود تطابق کنند و یک چهره یا شیء باید حداقل در فاصله سی سانتی‌متری صورت آنها قرار بگیرد تا بتوانند روی آن تمرکز نمایند. اغلب نوزادان شیرخوار، برای دنبال کردن یک چهره در حال حرکت، چشمان خود را به اندازه ۹۰ درجه سانتی گراد به آرامی می‌چرخانند.
در ادامه روند رشد نوزاد یک ماهه را تا رشد کودک ۲ ساله بررسی می‌کنیم:
-
رشد نوزاد در یک ماهگی
نوزاد در یک ماهگی نور را ترغیب می‌نماید، شلی عضلات آن بهتر می‌گردد و سر خود را محکم‌تر روی بدن نگه می‌دارد. اما موقع آغوش گرفتن، حمام کردن، جابجا کردن و لباس پوشیدن به کمک نیاز دارد. نوزاد در این دوره به دستان و انگشتان خود خیره می‌شود و اشیا را با قدرت می‌گیرد، موقعی که نوزاد را روی شکم قرار می‌دهید سر خود را به این طرف و آن طرف می‌چرخاند. نوزاد در یک ماهگی صدا را با چشمان خود دنبال می‌کند.
-
رشد نوزاد در دو ماهگی
نوزاد در این ماه به خوبی شیر می‌خورد و لبخند می‌زند و بر اساس نیاز خود، نوع گریه‌اش را عوض می‌کند. در این دوره نوزاد می‌تواند صدا در بیاورد، دست‌ها را باز و بسته کند و در حالی که بر روی شکم می‌باشد، سر و گردن خود را نگه دارد.
-
رشد نوزاد در سه ماهگی
در این ماه کنترل حرکات دست‌ها آغاز می‌گردند و کودک می‌تواند اشیا را به دهان برده و از خود صداهای مختلف در بیاورد و نیز اجتماعی شود. نوزاد در سه ماهگی تنهایی را دوست ندارد، با صدای بلند می‌خندد و با خود زمزمه می‌کند. همینطور جواب لبخند را با لبخند می‌دهد. در این سن از نظر بینایی هوشیار می‌باشد. چشمان خود را موقع شیر خوردن به چهره والدین ثابت می‌کند، بدون آن‌که پلک بزند.
در این زمان نوزاد اشیا را به آسانی در دست گرفته و سر و صدایی همچون سرخ پوستان در می‌آورد و از شما تقلید می‌کند، به طوری که اگر زبان خود را بیرون بیاورید او نیز زبان خود را بیرون می‌آورد.
-
رشد نوزاد در چهار ماهگی
نوزاد در چهار ماهگی با صدای بلند می‌خندد و بر روی بازوها در حالی که بر روی شکم است، فشار وارد می‌کند. به اشیا چنگ زده و آنها را می‌گیرد. از بازی کردن لذت می‌برد و ممکن است موقع توقف بازی، گریه کند.
-
رشد نوزاد در پنج ماهگی
نوزاد در پنج ماهگی می‌تواند شروع به غلطیدن در جهات گوناگون کند. همینطور در این ماه می‌تواند اشیاء را از یک طرف به طرف دیگر ببرد. در این ماه نوزاد حباب‌هایی با آب دهان خود به وجود می‌آورد. همچنین دنبال پدر و مادر خود می‌گردد و اگر آنها را پیدا نکند، گریه می‌کند.
-
رشد نوزاد در شش ماهگی
نوزاد در شش ماهگی می‌تواند از هر دو طرف بغلتد. با دستان خود، وسایل کوچک را می‌گیرد و سخنان نامفهوم می‌گوید. در این ماه نوزاد، خانواده، دوستان و آشنایان خود را تشخیص می‌دهد.
بیشتر بخوانید: با بی قراری نوزاد خود چه کنیم؟ ۳ راهکار موثر را در اینجا بخوانید
-
رشد کودک در هفت ماهگی
در این ماه نوزاد به کلمات آشنا پاسخ می‌دهد. به بیان دیگر به احساسات پاسخ می‌دهد و یاد می‌گیرد که از انگشتان دست استفاده نماید. حرکت در اطراف، شروع به خزیدن، چهار دست و پا رفتن بر روی زمین در این ماه شکل می‌گیرند.
نوزاد هفت ماهه، از صدای لالایی و موسیقی لذت برده و ساعات خواب او در این ماه به ۱۶ الی ۱۸ ساعت می‌رسد. در این ماه کودک سعی می‌کند بنشیند و انگشتان پاهای خود را گرفته و داخل دهان کند.
موقعی که اسباب بازی در جایی خارج از نقطه دید او می‌افتد، با چشمان و دستان خود، در اطراف به جستجو می‌پردازد و یا آن را فراموش می‌کند.
-
رشد کودک در هشت ماهگی
در این زمان کودک به طور کامل می‌نشیند و می‌توانید او را روی لگن توالت مخصوص خود بنشانید. و با او صحبت کنید تا مدفوع کند. کودک در ۸ ماهگی حرف‌ها را گوش می‌کند و نسبت به رفتار اطرافیان خود واکنش نشان می‌دهد.
کودک در این ماه از گاز گرفتن خوشش می‌آید و در این سن اجتماعی تر می‌باشد. می‌تواند با دست‌ها کف بزند و بعضی بازی‌ها از جمله دالی کردن را انجام دهد.
زمانی که اسم او را صدا می‌زنید، می‌تواند عکس‌العمل نشان دهد و نیز بدون حمایت بر روی زمین بنشیند.
-
رشد کودک در نه ماهگی
کودک در نه ماهگی سعی می‌کند بر روی پاهای خود بایستد و نسبت به همه چیز درک کامل دارد. ممکن است در کنار یک غریبه اضطراب داشته باشد. همینطور یاد می‌گیرد انسان‌ها و اشیاء وجود دارند، حتی اگر آن لحظه آن را نبیند.
-
رشد کودک در ده ماهگی
کودک در ۱۰ ماهگی می‌ایستد و یاد می‌گیرد که علت و معلول را درک نماید. از وسایل و انواع اسباب بازی‌ها استفاده می‌کند و به منظور برقراری ارتباط، با صدای بلند صحبت می‌کند.
-
رشد کودک در یازده ماهگی
نوزاد در ۱۱ ماهگی از بازی‌های غذاخوری برای اینکه واکنش مادر را ببیند، استفاده می‌کند. همچون کشیدن غذا، رها کردن قاشق و… به کمک مبلمان می‌ایستد و می‌تواند پدر یا مادر خود را صدا بزند. صفحه‌ای از یک کتاب را که خواندید، ورق می‌زند.
بیشتر بخوانید: مکمل های اطفال؛ ۷ مکمل ضروری برای آنها
-
رشد کودک در دوازده ماهگی
کودک ۱۲ ماهه به لباس پوشیدن خود کمک می‌کند، به طوری که دست‌ها را به طرف آستین هل می‌دهد. بدون اینکه مشکلی داشته باشد، می‌تواند گام‌های اول را بر زمین بگذارد و به طور میانگین دو الی سه کلمه می‌گوید که اغلب بابا و مامان می‌باشند.
در این ماه بازی‌های تقلیدی همچون تظاهر به استفاده از تلفن را انجام می‌دهد. با غریبه‌ها رفتار دوستانه داشته و از بازی کردن با دیگران لذت می‌برد. همچنین قاشق به دست می‌گیرد و غذای خود را می‌خورد. میزان ساعات خواب نوزاد در ۱۲ ماهگی به ۱۴ الی ۱۶ ساعت می‌رسد.
-
رشد کودک در پانزده ماهگی
کودک ۱۵ ماهه بدون این که از کسی کمک دریافت نماید، راه می‌رود و رفتار او آرامش سابق را ندارد، چرا که در انجام کارهای فرا گرفته، عجله می‌کند. اغلب بین سن ۱۶ الی ۱۸ ماهگی کودک می‌تواند سه ساعت ادرار خود را نگه دارد. بنابراین می‌توان با نشاندن کودک روی لگن یا سرپا گرفتن او را عادت داد تا موقعی که ادرار دارد، آن را بیان کند. کودک در این زمان اشیای کوچک و ریز را از زمین برداشته و به دهان خود می‌گذارد. بنابراین باید بیشتر مواظب او باشید.
-
رشد کودک در هجده ماهگی
کودک ۱۸ ماهه می‌تواند با اتکا و کمک به جایی از پله‌ها بالا برود و نیز با قاشق به تنهایی غذا بخورد. در این دوره کودک بسیار کنجکاو می‌باشد و کلمه نه در او اثری ندارد. به هر چیزی که مقابل دستان او باشد، دست می‌زند و به هر کجا سر می‌زند. به همین خاطر باید بیشتر مواظب کودک خود باشید، تا خطری آن را تهدید نکند.
همچنین کودک در ۱۸ ماهگی شروع به صحبت کردن می‌کند و چند حرف آسان و ساده را تلفظ می‌کند. همینطور در پوشیدن لباس به مادر خود کمک می‌کند.
کودک در این دوره دستشویی خود را با سر و صدا و حالت بی‌قراری بروز می‌دهد و شلوار خیس شده و کثیف خود را ممکن است نشان دهد.
کودک در این سن می‌تواند از صندلی بالا رفته و سپس برمی‌گردد تا بنشیند. لازم به ذکر است، در این ماه کودک خطر را احساس نمی‌کند.
-
روند رشد کودک در دو سالگی
- کودک دو ساله قادر است جملات سه کلمه‌ای بسازد و اطمینان بیشتری نسبت به خود دارد.
- کودک در این سن می‌تواند از پله‌ها به آسانی بالا و پایین رفته و کمتر زمین بخورد و نیز می‌تواند بدود. در این سن درخواست او مانند گذشته مصرانه و سخت نمی‌باشد. رفتار او در مقایسه با زمان گذشته، آرام‌تر و عاقلانه‌تر می‌باشد.
- میزان ساعات خواب کودک ۲ ساله به ۱۲ الی ۱۴ ساعت می‌رسد. اکثر کودکان نیاز خود را برای رفتن به توالت بیان می‌کنند و جای خود را دیگر خیس نمی‌کنند. اکثر نوزادان از دست برتر استفاده می‌کنند و اینگونه مشخص می‌گردد که آیا کودک راست دست است یا چپ دست.
- کودک در این سن، خطوط دایره‌ای شکل بی معنا و نامفهوم و درهم رسم می‌کند.
- کودک ۲ ساله از مشاهده کتاب‌های تصویر‌دار لذت می‌برد و صفحات آن را یک به یک ورق می‌زند.
- با مکعب‌های اسباب بازی می‌تواند تا ۵ مکعب را همچون برج روی هم سوار کند.
- کودک در این سن تلاش می‌کند با مداد بنویسد و خط صاف بکشد.
- همچنین می‌تواند به آسانی از فنجان و قاشق آب بخورد.
- در طول روز می‌تواند یاد بگیرد که خودش به دستشویی برود.
- در پوشیدن و در آوردن لباس، خودش نیز به مادر خود کمک می‌کند.
- کودک دو ساله به طور تقریبی ۳۵۰ لغت را در واژگان خود به کار می‌برد.
- تملک را آموخته و می‌گوید همه چیز مال من است و بعضی وقت‌ها، خودمختارانه عمل می‌کند.
بیشتر بخوانید: مراقبت از دندان کودک، یک کار ساده اما مهم
جمع‌بندی در مورد روند رشد نوزاد تا دو سالگی
رشد نوزادان از بدو تولد تا ۲ سالگی مراحل گوناگونی دارد که در این مقاله ذکر شد، را سپری می‌کنند که همه آنها دست به دست هم می‌دهند تا نوزاد به تکامل خود برسد. با گذشت زمان بر توانایی‌های نوزاد افزوده شده و او قادر است نیازهای خود را به بهترین شکل بیان کرده و آنها را برطرف نماید. همچنین کودک، با گذشت زمان درک بهتری از محیط پیرامون خود خواهد داشت و در مقابل هر عکس‌العملی، پاسخ مناسب خواهد داد.
به طور مثال وقتی نام او را صدا زدید، می‌تواند واکنش نشان دهد و یا با لبخند زدن شما، او نیز بخندد. بنابراین کودک علاوه بر رشد جسمانی، از لحاظ روحی و عاطفی نیز رشد می‌کند و به کمال خود می‌رسد.
