برای درمان فشار خون بالا از داروهای گوناگونی استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها قرص پروپرانولول می‌باشد. فشار خون بالا یک بیماری بسیار شایع بوده که به مرور زمان می‌تواند به شریان‌ها آسیب برساند و به عوارض جدی همچون سکته مغزی و حمله قلبی منجر شود. معمولا پزشکان از این بیماری به عنوان قاتل خاموش نیز یاد میکنند، چون معمولا این بیماری هیچ علائمی ندارد. اگر شما نیز می‌خواهید بدانید قرص پروپرانولول چیست؟ چه کسانی می‌توانند از آن استفاده کنند و… در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
پروپرانولول چیست؟
پروپرانولول دارویی از دسته بتابلاکرها است که با نام‌های تجاری پرانول و ایندرال نیز شناخته می‌شود، عمدتا این دارو یک مسدود کننده‌ی بتا می‌باشد که برای درمان ضربان قلب نامنظم، فشار خون بالا، لرزش و رعشه و شرایطی از این دست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این دارو بعد از حمله‌ی قلبی جهت بهبود شانس بقا استفاده می‌شود. همچنین برای جلوگیری از درد قفسه‌ی سینه و سردردهای میگرنی هم کاربرد دارد. کاهش فشار خون بالا به جلوگیری از حملات قلبی، سکته‌ی مغزی و درمان مشکلات کلیوی کمک می‌کند. چون جلوگیری از درد قفسه‌ی سینه می‌تواند در تمرینات ورزشی به بهبود توانایی شما کمک کند.
انواع قرص پروپرانولول
این دارو دوز‌های مختلفی دارد که به شرح زیر می‌باشند:
- پروپرانولول ۱۰
از قرص پروپرانولول ۱۰ برای درمان مشکلات مرتبط با اضطراب، آریتمی قلب و پیشگیری از حملات و سردردهای میگرنی استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید: میگرن؛ هر آنچه باید بدانیم و ۴ روش رایج درمان خانگی
- پروپرانولول ۲۰
این قرص معمولاً برای کاهش بروز سردردهای میگرنی، کنترل فشارخون، بهبود درد قفسه سینه و درمان بیماری‌های مختلف قلب همچون آریتمی تجویز می‌شود.
- پروپرانولول ۴۰
از جمله موارد مصرف این قرص می‌توان به درمان آریتمی، تیروئید پرکار، فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی و اضطراب اشاره کرد.
نکاتی درمورد مصرف داروی پروپرانولول
حتما در مصرف داروی پروپرانولول موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
- این دارو را طبق دستور پزشک و به صورت خوراکی در روز ۲ تا ۴ بار مصرف کنید.
- داروی پروپرانولول را پس از هر وعده‌ی غذا مصرف نمایید.
- اگر دکتر این دارو را ۴ عدد در روز تجویز کرد بهتر است یک عدد را قبل از خواب استفاده کنید.
- اگر از شربت پروپرانولول استفاده می‌کنید، بهتر است آن را با پیمانه‌ی مخصوص میل نمایید، چون ممکن است در صورت استفاده از قاشق‌های غذاخوری کمتر یا بیشتر از دوز مقرر مصرف کنید. لازم به ذکر است که دوز مصرف داروی پروپرانولول به وضعیت بیماری، سن و پاسخگویی بدن شما به درمان بستگی دارد.
- برای این که این دارو بتواند تاثیر زیادی در بدن شما بگذارد بهتر است آن را به طور مرتب مصرف کنید. همچنین هر روز در ساعت معینی از پروپرانولول استفاده کنید. حتی اگر پس از مصرف چندین باره‌ی این دارو احساس خوبی داشتید بهتر است طبق تجویز پزشک قلب به مصرف آن ادامه دهید.
- همان‌طور که قبلا نیز ذکر شد این دارو برای درمان دردهای میگرنی و درد قفسه‌ی سینه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما نباید در صورت بروز درد مصرف شود. در چنین شرایطی شما می‌توانید با مشورت دکتر داروخانه یا پزشک خود از داروهای دیگری استفاده نمایید.
- اگر برای کاهش کلسترول از داروهای خاصی همچون رزین‌های انقیاد اسید صفرا از جمله کولستیپول و کلستیرامین استفاده می‌کنید، بهتر است داروی پروپرانولول را حداقل ۱ ساعت قبل و یا ۴ ساعت بعد از این داروها مصرف نمایید.
- اگر این دارو را به منظور درمان فشار خون بالا استفاده می‌کنید، ممکن است به مدت ۱ تا ۲ هفته زمان ببرد تا به‌طور کامل دارو بتواند تاثیرگذاری خودش را نشان دهد.
- اگر وضعیت بیماری شما بدتر شد به‌عنوان مثال درد قفسه‌ی سینه، دردهای میگرنی یا فشار خونتان افزایش یافت، این موضوع را با دکتر خود در میان بگذارید.
بیشتر بخوانید: رژیم میگرن؛ ۹ نکته غذایی برای بیماران میگرنی
شیوه نگهداری پروپرانولول چگونه است؟
داروهای پروپرانولول را می‌بایست در دمای اتاق و به دور از گرما نگهداری نمود. چون انجماد یا رطوبت بیش از اندازه این دارو، باعث کاهش تاثیرگذاری یا خراب شدن آن‌ها می‌شود. این دارو باید دور از دسترس اطفال نگه داری شود و اگر به صورت تصادفی مصرف شد، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
موارد مصرف قرص پروپرانولول
قرص پروپرانولول که به نام‌های پرانول، پرانولول و پروپرانول نیز شناخته می‌شود از دسته داروهای مسدود‌کننده‌ی بتا می‌باشد که به صورت مستقیم می‌تواند بر روی قلب و گردش خون اثر بگذارد. بنابراین در بیشتر موارد برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و موارد مختلف زیر پروپرانولول استفاده می‌شود:
- بهبود شانس بقا بعد از حملات قلبی
- درمان ضربان قلب نامنظم
- کاهش فشار خون و ممانعت از سکته‌ی مغزی
- درمان فشار خون بالا
- حمله قلبی و مشکلات کلیوی
- جلوگیری از سردردها و حملات میگرنی
- تسکین درد قفسه سینه
- کنترل ریتم قلب در فیبریلاسیون دهلیزی
- کاهش لرزش و رعشه در بدن
- درمان سیروز کبدی
- درمان اضطراب و اختلالات پانیک
- کمک به کاهش استرس بعد از حادثه
بیشتر بخوانید: سکته مغزی (CVA)؛ ۵ نشانه و هر آنچه که باید بدانیم
موارد منع مصرف داروی پروپرانولول
به تاریخ انقضای پروپرانولول توجه نمایید و اگر تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف این دارو خودداری کنید. هرگز این دارو را به فرد دیگری که علائم مشابه شما را دارد تجویز نکنید. افرادی که نمی‌توانند این دارو را مصرف کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
- کسانی که قصد بارداری دارند
- زنان باردار
- کسانی که سابقه یا ابتلا به فشارخون دارند کسانی که در دوران شیردهی هستند.
- کسانی که سابقه یا ابتلا به هرگونه مشکلات قلبی و عروقی دارند
- کسانی که مشکلات کبدی دارند.
- کسانی که آسم یا هرگونه اختلال تنفسی دارند کسانی که مشکلات کلیوی دارند.
- کسانی که دیابت و پرکاری تیروئید دارند.
- کسانی که بیماری پوستی پسوریازیس و افسردگی دارند.
- کسانی که بیماری عضلانی و میاستنی گراویس دارند.
- کسانی که نوشیدنی‌های الکلی مصرف میکنند.
عوارض مصرف قرص پروپرانولول چیست؟
عوارض جانبی داروی پروپرانولول شامل سرگیجه، احساس خستگی و احساس سبکی در سر می‌باشد. همچنین در صورت وخیم‌تر شدن و ادامه‌دار شدن ممکن است با عوارضی همچون تهوع و استفراغ، تغییرات بینایی، درد معده، مشکل در خواب و دیدن رویاهای غیرمعمول روبرو شوید. داروی پروپرانولول می‌تواند فشار خون را در پاها و دست‌ها کاهش دهد و موجب شود تا شما احساس سرما کنید. ممکن است مصرف سیگار این اثر را شدیدتر کند. بهتر است در این مواقع لباس گرم پوشیده و از مصرف دخانیات خودداری کنید.
اگر پزشک داروی پروپرانولول را برایتان شما تجویز نموده است، مطمئن باشید که فواید آن بیش از مضرات آن بوده است. باید این نکته مهم را نیز به خاطر داشته باشید که اکثر افرادی که این دارو را مصرف کرده‌اند، با عوارض جدی این دارو مواجه نشده‌اند. اما اگر با عوارضی همچون تغییرات روحی و روانی مثل افسردگی، آبی شدن انگشتان و پنجه‌ها، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن دست‌ها و پاها افزایش ناگهانی و غیرعادی وزن، بروز یا وخیم‌تر شدن علائم نارسایی‌های قلبی مانند تنگی نفس، تورم پاها، خستگی غیرعادی، ضربان قلب بسیار آهسته، کاهش توان جنسی، غش کردن،
افزایش دفعات دفع ادرار، افزایش تشنگی، خونریزی، کبود شدگی، درد و تورم مفاصل، علائم عفونت مانند تب و گلودرد مواجه شدید هر چه سریع تر به پزشک خود اطلاع دهید. هر چند که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی پروپرانولول کم می‌باشد اما در برخی مواقع می‌تواند شامل خارش، علائم پوستی، گیجی شدید، تورم و اختلال تنفسی باشد.
تداخلات دارویی قرص پروپرانولول با ترکیبات دارویی دیگر
تداخل دارویی به معنای آن است که مصرف یک دارو به همراه داروی دیگر باعث تأثیر بر عملکرد نهایی دارو اولیه شده که امکان دارد خطرناک نیز باشد و در عین حال از ایجاد عملکرد مثبت ترکیب دارویی موردنظر پیشگیری کند. داروهای ذکر شده در این بخش می‌توانند پروپرانولول تداخل دارویی داشته باشند:
- داروهای درمان‌کننده آریتمی
استفاده از قرص پروپرانولول در کنار سایر داروهای مورد استفاده به منظور درمان آریتمی می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی همچون انسداد قلب، کاهش فشارخون و… را به همراه داشته باشد. تعدادی از این داروها شامل کینیدین، دیگوکسین، برتیلیوم و آمیودارون می‌باشند.
- ترکیبات دارویی مسدودکننده آلفا
مصرف دسته‌ای از داروهای تنظیم‌کننده فشارخون بالا و هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات در کنار پروپرانولول می‌تواند باعث غش کردن و افت شدید فشار خون بیمار شود. از جمله این ترکیبات دارویی می‌توان به دوکسازوسین، ترازوسین و پرازوسین اشاره کرد.
- سایر مسدودکنندههای بتا
مصرف سایر ترکیبات دارویی مسدودکننده بتا همچون نبیولول، بیسوپرولول، آسبوتولول و… در کنار پروپرانولول می‌تواند باعث بروز علائم تداخل دارویی شود.
- داروهای رقیق‌کننده خون
مصرف داروهای رقیق‌کننده خون همچون وارفارین در کنار قرص پروپرانولول می‌تواند از زخم‌های گوناگون میزان خونریزی فرد را افزایش دهد.
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین
این داروها که شامل انالاپریل و لیزینوپریل هستند در درمان فشارخون کاربرد دارند، اما مصرف آن‌ها در کنار پروپرانولول می‌تواند فشارخون را به پایین‌تر از حد طبیعی کاهش دهد.
- مسدودکنندههای کانال کلسیم
داروهای مسدودکننده کانال کلسیم ورود کلسیم به داخل سلول و خروج آن از سلول را مهار نموده و در نهایت فشارخون را تنظیم میکنند. مصرف همزمان این ترکیبات دارویی در کنار قرص پروپرانولول می‌تواند باعث افت شدید ضربان قلب، انسداد و نارسایی آن شود که بسیار خطرناک می‌باشد.
- ترکیبات ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهایی همچون ایبوپروفن، دیکلوفناک، ملوکسیکام، اتودلاک، ناپروکسن و پیروکسیکام از دسته ترکیبات ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌باشند که برای کاهش درد، التهاب و تب استفاده می‌شوند. استفاده همزمان این داروها با قرص پروپرانولول می‌تواند اثرات این ترکیب دارویی را در کاهش فشارخون تضعیف کند.
- داروهای درمان زخم معده
داروهای درمان زخم معده در کاهش سوء هاضمه و سوزش سر دل کاربرد دارند. مصرف این ترکیبات دارویی همچون هیدروکسید آلومینیوم و آنتی اسیدها در کنار قرص پروپرانولول می‌تواند اثرات مفید این قرص را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: زخم معده؛ علل، علائم و روش‌های درمان
نحوه عملکرد پروپرانولول چگونه است؟
این دارو متعلق به دسته ای از داروها به نام بتابلاکرها می‌باشد که اغلب برای درمان مشکلات مشابه استفاده می‌شود. این دارو یک عامل مسدود کننده گیرنده بتا غیر انتخابی می‌باشد. این بدان معناست که ریه‌ها، قلب و سایر قسمت‌های بدن را به طور مشابه تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنوز به طور کامل نحوه عملکرد دارو برای کاهش فشار خون شناخته شده نیست.
این دارو بار کاری قلب را کاهش داده و از آزاد شدن ماده ای به نام رنین از کلیه‌ها پیشگیری می‌کند. همچنین پروپرانولول می‌تواند به تنظیم ریتم قلب، تاخیر انداختن درد قفسه سینه، جلوگیری از حملات میگرن و کاهش لرزش کمک کند.
اثر داروی پروپرانولول چقدر ماندگار است؟
بعد از مصرف یک دوز این دارو، در عرض ۶ ساعت نصفی از دارو از بدن خارج می‌شود که به آن نیمه عمر دارو گفته می‌شود. دوز این دارو به وضعیت بیمار بستگی دارد. بیمار می‌بایست این دارو را دو بار در روز یا بیشتر مصرف کند. بعد از قطع مصرف، دارو در عرض ۳۰ ساعت از بدن شما خارج می‌گردد.
هشدار‌های مهم در مورد مصرف قرص پروپرانولول
- هشدار برای قطع درمان
بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. چرا که قطع ناگهانی پروپرانولول می‌تواند باعث افزایش درد سینه، تغییر در ضربان قلب و فشار خون یا حمله قلبی شود. پزشک برای پیشگیری از عوارض طی چند هفته و به آرامی دوز مصرفی شما را کاهش می‌دهد.
- هشدار خواب آلودگی
این دارو می‌تواند باعث خواب آلودگی نیز شود، بنابراین بهتر است بعد از مصرف پروپرانولول رانندگی نکنید همچنین برای استفاده از وسایلی که نیاز به هوشیاری دارند خودداری کنید.
- هشدار دیابت
مصرف پروپرانولول می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود. همچنین ممکن است از بروز علائم قند خون پایین همچون تعریق، ضربان قلب بالاتر از حد متوسط و لرزش جلوگیری کند. اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید این دارو را با احتیاط مصرف کنید چون می‌تواند سبب کاهش قند خون شود. همچنین ممکن است این قرص در بزرگسالان، نوزادان و کودکانی که دیابت ندارند باعث کاهش قند خون شود. این احتمال وجود نیز دارد که این وضعیت پس از دوره‌های ورزش طولانی یا در صورت داشتن مشکلات کلیوی شدید تر شود.
بیشتر بخوانید: کتواسیدوز دیابتی؛ یکی از عوارض دیابت + ۹ نشانه آن
- هشدار آسم
اگر آسم یا مشکلات تنفسی دارید از مصرف پروپرانولول خودداری کنید چون ممکن است مشکل شما را بدتر کند.
بیشتر بخوانید: آسم، بیماری چند چهره: نشانه، بیماری همراه و ۶ درمان اصلی
جمع بندی
در این مطلب با ماهیت پروپرانولول، عوارض جانبی احتمالی و موارد مصرف این ترکیب دارویی آشنا شدیم. اگر پزشک برای شما پروپرانولول تجویز نمود، دارو را طبق دستور او مصرف نمایید و دوز آن را خودسرانه تغییر ندهید. مصرف صحیح پروپرانولول می‌تواند از بروز مشکلات قلبی و عروقی جلوگیری کند.
