۱لکل ها مضر هستند، اتیلن گلیکول کشنده!

مسمومیت با اتیلن‌ گلیکول بسیار شایع است؛ زیرا یک ماده‌ی کارآمدیست که در بسیاری از محصول‌های مصرفی و صنعت‌ها استفاده می‌شود و خوردن یا تماس با آن به‌صورت ناگهانی یا خود‌خواسته، آسیب به ارگان‌های شما و حتا مرگ را به‎‌همراه دارد؛ زیرا در بدن، ترکیب‌های سمی به‌وجود می‌آورد.
اگر این ماده به هر دلیلی وارد بدن شما یا نزدیکانتان شد در مرحله‌ی اول به‌سرعت با اورژانس تماس بگیرید و اگر به‌دنبال پاسخ درستی برای پرسش‌های خود درباره‌ی این ماده، علامت‌های مسموم‌شدن و درمان آن هستید، نیتروطب در این زمینه به کمک شما می‌آید.

همه چیز درباره ی اتیلن گلیکول

اتیلن‌گلیکول (Ethylene glycol) مایعی با مزه‌ی شیرین، حالت شربتی (ویسکوز) در دمای اتاق، بدون بو، شفاف، بی‌رنگ (هنگامی که در ضد یخ خودرو استفاده می‌شود، به‌رنگ سبز است) و در مایع ترمز هیدرولیک، پلاستیک‌های پلی‌استر، رنگ، خودکارهای توپی، حلال‌ها، وسیله‌های آرایشی و ضد یخ کاربرد دارد.این ماده و محصول‌های جانبی سمی آن بر سیستم عصبی مرکزی، قلب و کلیه‌ها  اثرگذار است؛ هم‌چنین به چشم، پوست و سیستم تنفسی آسیب می‌رساند و در صورت خوردن می‌تواند باعث مرگ شما ‌شود؛ ولی یک ماده‌ی سرطان‌زا برای انسان نیست.

کارگرانی که در تماس با اتیلن‌گلیکول هستند، با توجه به سطح دوز، زمان برخورد با آن و کاری که انجام می‌دهند، شاید آسیب ‌ببینند؛ چند نمونه از کارگرانی که در خطر قرارگرفتن در برابر این ماده هستند، عبارتند از:

• کارگران کارخانه‌ی ساخت پلی‌استر
• کارگرانی که از حلال‌های خاصی استفاده می‌کنند
• کارگران کارخانه‌های فرآیندهای تولیدی خاص
• کارکنانی که با سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی کار می‌کنند

 بیشتر بخوانید:۱۱ بیماری شغلی شایع؛ اگر شاغل هستید این مقاله را تا آخر بخوانید

نکته: کارگران برای پیشگیری از مسموم‌شدن باید دستکش حفاظتی بپوشند، عینک ایمنی استفاده کنند، هنگام کار از خوردن، آشامیدن و سیگارکشیدن خودداری کنند و هم‌چنین باید در فضایی با تهویه‌ی مناسب کار کند.

عوارض مسمومیت با اتیلن گلیکول چیست؟

نخستین عارضه‌های مسمومیت با اتیلن گلیکول عبارتند از:

• اختلال سیستم عصبی مرکزی
• سرخوشی
• گیجی
• آسیب سیستم تنفسی
• تهوع و استفراغ (با تحریک دستگاه گوارش)
• مسموم‌شدن شدید منجر به کما، ازدست‌دادن رفلکس‌ها و تحریک بافت‌های پوشاننده‌ی مغز می‌شود

محصول‌های جانبی سمی از متابولیسم این الکل، باعث انباشتگی اسید در خون می‌شود؛ این ماده‌های سمی بر سیستم قلبی_ریوی اثر می‌گذارد و هم‌چنین نارسایی در کلیه رخ می‌دهد؛ اگر مسمومیت با آن درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد.
این الکل یک تا ۴ ساعت پس از مصرف، از معده جذب و سپس، ۸۰ درصد یا بیشتر آن به ترکیب سمی تبدیل می‌شود.
قرارگرفتن در برابر اتیلن گلیکول به‌مدت زیاد، منجر به تحریک گلو، سردرد خفیف، کمردرد، ازدست‌دادن هوشیاری و لرزش چشم می‌شود؛ اگر منبع حذف شود، این موردها برطرف می‌شوند.

اثرگذاری این ماده‌ی خطرناک بر سلامتی، ۳ فاز دارد:

• فاز عصبی: 30 دقیقه تا ۱۲ ساعت پس از مصرف نمایان می‌شود
• فاز قلبی_ریوی: 12 تا ۲۴ ساعت پس از مصرف رخ می‌دهد
• فاز کلیوی: 24 تا ۷۲ ساعت پس از مصرف پیش‌می‌آید

عوارض مربوط به چشم

بخار آن باعث تحریک چشم می‌شود و اگر به‌صورت مایع با چشم برخورد کند، منجر به آسیب و ورم‌کردن پلک، قرنیه، ملتحمه و عنبیه می‌شود.

عوارض خوردن اتیلن گلیکول

این الکل می‌تواند آب و غذا را آلوده کند؛ اگر به‌صورت اسپری مایع یا غبار، آزاد شود، محصول‌های کشاورزی را آلوده می‌کند و علامت‌های آن به ۳ فاز دسته‌بندی می‌شود و در هر فاز نشانه‌ها از خفیف تا شدید است:

فاز یک:

کاهش سطح هوشیاری، اختلال سیستم عصبی مرکزی، سرخوشی، سرگیجه، سردرد، به‌صورت نامفهوم حرف‌زدن، خواب‌آلودگی، ناتوانی در هماهنگی حرکت‌های بدن (ataxia)، تحریک و بی‌قراری، لرزش چشم (nystagmus)، حالت تهوع و استفراغ، کاهش رفلکس‌های بدن، تشنج، از‌دست‌دادن هوشیاری و کما

بیشتر بخوانید: تشنج؛ صفر تا ۱۰۰ آنچه که باید بدانیم

فاز ۲:

افزایش ضربان قلب (tachycardia)، ریتم غیرطبیعی یا اختلال قلب (dysrhythmia)، افزایش فشار خون، انباشته‌شدن ماده‌های سمی در خون که افزایش سرعت و عمق تنفس را به‌همراه دارد (hyperventilation)، آسیب قلبی (نارسایی قلبی که منجر به جمع‌شدن مایع در ریه‌ها “ادم ریوی” می‌شود)، آسیب ریه (سندرم دیسترس تنفسی بزرگسالان “ARDS” که باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن است) و مرگ

فاز ۳:

کاهش دفع ادرار، ناتوانی در دفع ادرار و نارسایی شدید کلیه که منجر به جمع‌شدن ماده‌های شیمیایی سمی و به‌هم‌ریختن تعادل شیمیایی در خون می‌شود

عوارض مربوط به تنفس بخارات

این ماده به‌صورت اسپری مایع، بخار یا مه می‌تواند در هوا آزاد شود و آن را آلوده کند؛ در صورت نفس‌کشیدن و قرارگرفتن در برابر سطح بسیار بالای بخار آن باعث ناراحتی تنفسی، سرفه‌ی غیرقابل‌تحمل، تحریک غشاهای مخاطی و دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود.

عوارض مربوط به پوست

اگر با پوست برخورد کند، آن را تحریک می‌کند.

درمان مسمومیت با اتیلن گلیکول

در درمان مسمومیت با اتیلن گلیکول نخستین کاری که باید انجام دهید، بیرون‌آوردن بیمار از محل و استفاده از هوای تازه، درآوردن لباس‌های آلوده و قراردادن آن‌ها در یک کیسه‌ی پلی‌اتیلن ۶ میل برچسب‌دار و مراجعه به پزشک است. در این‌گونه مسموم‌شدن، بعضی‌ها برای همیشه کلیه‌های خود را ازدست‌ می‌دهند و ناچار به دیالیز می‌شوند؛ آسیب به عصب‌های سر و گردن، کوتاه‌مدت یا بلند‌مدت است و بر عصب‌هایی که حرکت صورت، حرکت چشم و بینایی، شنوایی و خوردن را کنترل می‌کنند، اثر می‌گذارد؛ ازدست‌دادن توانایی حرکت بخشی از بدن، ۴ تا ۱۸ روز پس از قرارگرفتن در برابر آن، در بیمارانی که به‌خوبی درمان نشدند، رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید: عوارض جبران ناپذیر مسمومیت با شوینده و ۹ راهکار برای پیشگیری از آن

در صورت خورده‌شدن:

• اطمینان داشته‌باشید که راه هوایی بیمار بسته نباشد، دهان را آبکشی کنید و او را وادار به استفراغ نکنید.
  در ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ی اول باید آسپیراسیون معده زیرنظر پزشک انجام شود؛ زیرا به‌سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود و پزشک تشنج را با دیازپام کنترل و کارکرد قلب، تنفس، فشار و قند خون را بررسی می‌کند.

در صورت تماس با چشم:

• آن‌ها را با مقدار زیادی آب معمولی، به‌مدت ۱۵ دقیقه، بشویید.

در صورت تنفس آن:

• توجه کنید که راه هوایی بیمار بسته نباشد و باید نفس‌کشیدن و نبض بیمار ارزیابی شود؛ اگر تنگی نفس رخ داد یا تنفس دشوار بود تهویه را روشن کنید و به دستگاه اکسیژن نیاز دارید؛ در صورت قطع‌شدن نفس‌کشیدن باید تنفس مصنوعی انجام شود.

در صورت تماس پوستی:

• باید ماده را با محلول آب و صابون به‌طور کامل بشویید و زخم‌های باز را بپوشانید؛ برای جلوگیری از شوک و ازدست‌دادن گرمای بدن بیمار، او را بپوشانید.

پادزهر: فومپیزول (Fomepizole) با تجویز پزشک، پادزهر کارآمدی برای مسموم‌شدن با اتیلن گلیکول است.

همودیالیز بهترین درمان برای بیماران مسموم‌شده با آسیب کلیوی است، اسید فولینیک (leucovorin) را برای افزایش سرعت تبدیل به ماده‌هایی که کمتر سمی‌اند، تزریق می‌کنند و تیامین (Thiamine) و پیریدوکسین (pyridoxine) باعث متابولیسم سریع اتیلن گلیکول به ماده‌های غیرسمی می‌شود.

برای مسمومیت با اتیلن گلیکول چه آزمایشی انجام می شود؟

در همه‌ی بیماران مسموم یا مشکوک به مسمومیت با اتیلن گلیکول، آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:

• آزمایش خون (CBC، گلوکز خون، الکترولیت‌های خون، منیزیم، کلسیم، BUN، کراتینین، لاکتات، سطح اتیلن گلیکول)
• آنالیز گازهای خون (ABG) و اسمولاریته
• آزمایش ادرار

چگونه آلودگی اتیلن گلیکول را پاک کنیم؟

• اگر ممکن است به ماده‌ی ریخته‌شده دست نزنید یا روی آن راه نروید
• ماده‌های قابل‌سوختن (چوب، کاغذ و روغن) را از آن دور نگه دارید
• تهویه را روشن کنید
• از اسپری آب برای کاهش بخار استفاده کنید
• از تماس آب با ماده‌ی ریخته‌شده خودداری کنید
• از ورود آن به آبراه یا فاضلاب جلوگیری کنید

مسمومیت با ضد یخ

یکی از دلیل‌هایی که شاید کسی ضد یخ بخورد، خودآزاری است که به مشاوره نیاز دارد؛ ولی خوردن ناخواسته زمانی پیش‌می‌آید که در یک لیوان یا ظرف نوشیدنی دیگری ریخته و اشتباه گرفته‌شود.
ضد یخ مایعی است که از یخ‌زدن یا گرم‌شدن زیاد رادیاتور خودروها جلوگیری می‌کند و هم‌چنین برای خنک‌کردن موتور استفاده می‌شود؛ اگرچه بر پایه‌ی آب است، ولی الکل‌های مایع مانند اتیلن گلیکول، پروپیلن گلیکول و متانول دارد. تنها مقدار کمی از این ماده باعث می‌شود مسموم شویم و عارضه‌هایی برای سلامتی به‌وجود آورد؛ با توجه به این، تشخیص علامت‌های مسموم‌شدن با ضد یخ مهم است.

عوارض خوردن ضد یخ

نشانه‌های مسمومیت با ضد یخ در چند ساعت نمایان می‌شود و به مقدار خورده‌شده بستگی دارد؛ بنابراین همان لحظه‌ی پس از مصرف، علامتی ندارید و بدن شما ضد یخ را جذب می‌کند و به ماده‌های سمی دیگر تبدیل می‌شود. اولین علامت‌ها ۳۰ دقیقه تا ۱۲ ساعت پس از مصرف، ایجاد و شدیدترین آن ۱۲ ساعت پس از مصرف آغاز می‌شود؛ نشانه‌های اولیه عبارتند از: سردرد، خستگی، ازدست‌دادن هماهنگی بدن، گیجی، لکنت زبان، حالت تهوع، استفراغ.

این ماده‌ی شیمیایی می‌تواند روی کلیه، ریه، مغز و سیستم عصبی شما اثر بگذارد و آسیب اندام ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از مصرف رخ می‌دهد؛ هم‌چنین تنفس پی‌درپی، ناتوانی در دفع ادرار، ضربان تند قلب و تشنج در شما به‌وجود می‌آید یا شاید هوشیاری خود را ازدست بدهید و به کما بروید.

درمان خوردن ضد یخ

اگر شما یا کسی دیگر ضد یخ مصرف کردید، حتا مقدار کم، باید هرچه زودتر با اورژانس تماس بگیرید تا از عارضه‌ها پیشگیری کنید؛ این می‌تواند از نارسایی کلیه، آسیب مغزی و ریوی یا قلب شما جلوگیری کند، اگر درمان نشوید، مسموم‌شدن شدید می‌تواند در ۲۴ تا ۳۶ ساعت کشنده باشد.

پزشک یا پرستار فشار خون، دمای بدن، تنفس و ضربان قلب را بررسی می‌کند و آزمایش‌های گوناگونی را برای بررسی بدن شما و سطح ماده‌های شیمیایی در خون انجام می‌دهند و درمان‌هایی که در بالا گفتیم را آغاز می‌کنند؛ درمان آسیب کلیه می‌تواند دیالیز باشد و بستگی به میزان آسیب کلیه دارد و زمان آن ۲ ماه یا برای همیشه است؛ اگر شما به‌دلیل مسمومیت شدید دچار مشکل تنفسی شوید، بیمارستان با کپسول اکسیژن، اکسیژن‌درمانی را انجام می‌دهد.

پیشگیری از مسمومیت با ضد یخ

خوردن ناخواسته‌ی ضد یخ به‌دلیل مزه‌ی شیرین آن، زیاد رخ می‌دهد، نیتروطب چند نکته برای پیشگیری از این مسمومیت خطرناک برای شما آورده‌است:

• ضد یخ را در بطری آب یا ظرف‌های خوراکی‌های دیگر نریزید و در ظرف اصلی خود نگهداری کنید
• اگر هنگام کار با آن روی زمین یا جایی ریخت، با دستمال خیس تمیز کنید؛ مراقب باشید دستان خودتان آلوده نشود یا آب اسپری کنید
• هرگز محل آلوده را با شلنگ آب نشویید
• همیشه درب ظرف را ببندید و دور از دسترس کودکان و حیوان‌ها قرار دهید
• هرگز از کسانی که نمی‌شناسید نوشیدنی نگیرید و چیزی که نمی‌شناسید نخورید

بنابراین در این مقاله با اتیلن گلیکول و کاربردهای آن به‌خصوص ضد یخ و عارضه‌های مسموم‌شدن با آن، آشنا شدیم؛ کارگران صنعت‌هایی که با این ماده سروکار دارند باید به نکته‌های ایمنی توجه کنند و مسموم‌شدن با این الکل خطرناک را جدی بگیرند. مسمومیت با آن عارضه‌های خطرناکی در سیستم عصبی مرکزی، قلب، کلیه‌ها، چشم، پوست و سیستم تنفسی به‌وجود می‌آورد و حتا باعث مرگ می‌شود؛ ولی سرطان‌زا نیست؛ برای درمان این گونه مسموم‌شدن باید بیمار را از محل بیرون آورده و هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید؛ آن‌ها ارزیابی و آزمایش‌های مورد نیاز را انجام می‌دهند.

با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویداد های مهم باخبر باشید.

اگر نزدیکان شما با اتیلن گلیکول و ضد یخ مسموم شدند، توجه کنید راه هوایی مسموم‌شده بسته نباشد و تهویه را روشن کنید، در صورت خوردن، او را وادار به استفراغ نکنید، هنگام برخورد با چشم، با مقدار زیاد آب معمولی، به‌مدت ۱۵ دقیقه، بشویید.اگر می‌خواهید با کارشناسان، پزشک و روان‌شناس مشورت کنید یا آزمایش‌های شما بررسی بیشتری شوند و زمان و هزینه برایتان مهم است؛ تیم نیتروطب برای کمک به شما آماده است؛ هم‌چنین در صورتی که نیازمند دستگاه اکسیژن و… بودید، می‌توانید با کمترین هزینه و با یک کلیک، به خانه‌ی خود بیاورید؛ اگر تجربه‌ی مشابه یا پرسشی دارید، می‌توانید در کامنت با ما درمیان بگذارید.