دوران شیردهی یک مرحله مهم در زندگی زنان است که نیازمند توجه ویژه به تغذیه صحیح و مناسب مادر می‌باشد. تغذیه مناسب در این دوره نه تنها به سلامتی مادر بلکه به رشد و توسعه سالم نوزاد نیز اهمیت زیادی دارد.
به احتمال زیاد شنیده‌اید که تغذیه با شیر مادر برای نوزاد بسیار مفید می‌باشد، اما آیا از این خبر داشتید که تغذیه کودک با شیر مادر، برای سلامتی خود مادر هم مفید است؟ تغذیه کودک با شیر مادر قادر است به کاهش خطر ابتلا به بعضی از بیماری‌ها در زندگی مانند بیماری‌های قلبی و دیابت کمک نماید. هم‌چنین قادر است استرس را از بین برده و به فرد کمک کند تا با نوزاد خود ارتباط بیشتری برقرار کند.
علاوه بر موارد ذکر شده شیر مادر سرشار از مواد مغذی و ترکیبات محافظتی می‌باشد که برای رشد کودک ضروری است. به همین دلیل خاطر شیر مادر به عنوان “استاندارد طلایی” تغذیه نوزادان شناخته شده و اکثرا به آن طلای مایع هم می‌گویند. جای تعجب نیست که جهت تولید این طلای مایع انرژی زیادی لازم بوده و نیازهای مادر جهت تولید شیر به بسیاری از مواد مغذی بستگی دارد. بنابراین تغذیه در دوران شیردهی از اهمیت زیادی برخوردار است.
اگر می‌خواهید با رژیم غذایی در دوران شیردهی بیشتر آشنا شوید تا آخر این مقاله با ما همراه شوید.
تغذیه در دوران شیردهی باید چگونه باشد؟
حتی اگر مادر شیرده مبتلا به سوء تغذیه باشد در چنین شرایطی نیز می‌تواند شیر تولید کرده و کودک خود را تغذیه کند. اما باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که ذخایر غذایی بدن مادر در چنین شرایطی صرف تولید شیر شده و در نهایت مادر به دلیل تخلیه کامل ذخایر بدنی خود و احساس خستگی، ضعف و بی حوصلگی قطعا توان آن را نخواهد داشت که از کودک خود مراقبت کند.
بنابراین رژیم غذایی در دوران شیردهی برای جلوگیری از سوء تغذیه مادر که هم سلامت او را به خطر می اندازد و هم در مراقبت از کودک مشکل ایجاد می‌کند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر در دوران شیردهی تغذیه نادرست باشد، مادر بیش از کودک شیرخوار متضرر شده و با عوارضی چون کم خونی، مشکلات دندانی، پوکی استخوان و… روبه‌رو می‌شود.
بیشتر بخوانید: دندان درآوردن نوزاد؛ ۵ راهکار برای تسکین درد آن
خصوصیات رژیم غذایی در دوران شیردهی
رژیم غذایی در دوران شیردهی باید رژیمی باشد که نیاز طبیعی مادران را تامین نماید، موجب سوء تغذیه مادران شیرده نشود، نیازهای تغذیه‌ای کودک را فراهم کند، از چاق شدن مادر پیشگیری کند و وزن او را متعادل و ثابت نگه دارد.
مواد غذایی مناسب و مفید برای رژیم غذایی در دوران شیردهی
از آنجایی که بدن مادر شیرده مرتب در حال تولید شیر برای کودک خود می‌باشد، در نتیجه این عمل باعث می‌شود تا وی دائما احساس گرسنگی کرده و زیاد غذا بخورد. اغلب به مادران شیرده توصیه می‌گردد که از میان وعده‌های سالم و وعده‌های غذایی کوچک استفاده کنند. این کار برای رفع احساس گرسنگی و بالا نگه داشتن سطح انرژی بدن یک راهکار خوب است. لیست غذاهایی که بسیار مفید هستند و باید مادران آنها را در دوران شیردهی مصرف کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
- محصولات لبنی کم چرب
- قزل آلا
- حبوبات
- گوشت خالص گاو
- برنج قهوه‌ای
- زغال اخته
- تخم مرغ
- پرتقال
- سبزیجات برگ دار
- نان گندم سبوس دار
- آب
- غلات سبوس دار
غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی
مصرف غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی قادر است سبب کولیک نوزادان، رفلاکس نوزادان و یا نفخ نوزادادن گردد. احتمالا بخواهید بدانید که مادر نوزاد در دوران شیردهی چه غذاهایی نباید مصرف کند؟ مصرف چه غذاهایی از نفخ نوزادان پیشگیری می‌کند؟ تغذیه مادران شیرده جهت جلوگیری از نفخ نوزاد به چه صورت باید باشد؟ برای پیشگیری از تمام مشکلات ذکر شده توصیه می‌شود در دوران شیردهی از مصرف مواد غذایی پرهیز شود:
- قهوه
- شکلات
- بروکلی
- سیر
- ادویه
- بادام زمینی
- جعفری
لازم به ذکر است که در دوران شیردهی مصرف غذاهایی مثل گوجه فرنگی، توت فرنگی، پیاز، سیر، سبزیجات خام، انواع کلم، ادویه جات و چاشنی‌ها مشکلات گوارشی یا شلی مدفوع به خصوص در ماه‌های اول تولد در کودک را ایجاد می‌نمایند و امکان دارد شیر آنها بوی آن ماده غذایی را بدهد. حتی میوه‌هایی مثل زرد آلو و آلو و خوردن بیش از اندازه برخی از میوه‌ها مثل هندوانه و هلو امکان دارد سبب ایجاد گاز در روده و دردهای شکمی کودک شود.
غذاهای بدون نفخ برای مادران شیرده
نفخ در نوزادان از مشکلات شایع می‌باشد. این مشکل معمولا به دلیل نوع غذایی که مادر شیرده مصرف می‌کند، به وجود می‌آید. با این حال برخی از نوزادان روده‌های بسیار حساسی دارند و به سرعت دچار نفخ می‌شوند. لازم است تا در نخستین روزهای شیردهی رفتار نوزاد خود را به دقت بررسی کرده و هر زمان که متوجه شدید مصرف یک غذای خاص باعث نفخ بیشتر نوزاد می‌شود، آن را از رژیم غذایی خود حذف کنید. خوب است برای مادران شیرده که نوزادشان نفخ دارد، تغذیه مناسب شامل مواد غذایی زیر باشد:
- انتخاب پروتئین‌های حاوی چربی کمتر مثل سینه مرغ
- نوشیدن آب بیشتر در طول روز
- میوه‌هایی همچون انواع توت و شاه توت و هلو
- مصرف سبزیجات تازه غیر از کلم‌ها شامل کدو، کرفس، هویج و…
بیشتر بخوانید: کرفس برای لاغری؛ یک اسلحه موثر برای کاهش وزن+ ویدئو
رژیم لاغری در دوران شیردهی
حتی اگر در حال تلاش جهت کاهش وزن هستید، نیاز است که در دوران شیردهی هر روز حداقل ۱۸۰۰ کالری انرژی دریافت نمایید. محدودیت شدید کالری حجم شیر را کاهش داده و به تبع آن مواد مغذی کمتری به نوزاد خواهد رسید و درنتیجه تأثیر منفی بر روی تغذیه‌ی کودک بر جای می‌گذارد.
استفاده از قرص لاغری در دوران شیردهی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. این محصولات گیاهان دارویی یا مواد دیگری دارند که امکان دارد وارد شیر شما شده و به کودک شما آسیب برسانند.
تا موقعی که شیر می‌دهید توصیه می‌شود از هیچ دارو یا مکملی استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک‌تان آن را تایید کرده باشد.
راه‌های طبیعی افزایش شیر مادران
افزایش میزان شیر مادران بیشتر به مکش نوزاد بستگی دارد تا تغذیه‌ی مادر. معمولا در همه‌ی مادران فرآیند تولید شیر یکسان می‌باشد. اگر به هر دلیل تغذیه‌ی مادر نامناسب باشد بدن او کمبود مواد مغذی کودک را از ذخیره‌های خود تأمین می‌کند. البته نیاز نیست تا خود را به غذاهایی که دوست ندارید مجبور کنید. در عوض می‌توانید مواد مغذی مورد نیاز نوزاد و خود را از مواد غذایی دیگر که دوست دارید تأمین نمایید. ممکن است بر اساس نوع تغذیه‌ی مادر بعضی از ترکیبات شیر تغییر کند. مادرانی که شیر خیلی چرب و غلیظی دارند معمولا شیر کمتر و مادرانی که شیر کم چربی دارند در نهایت شیر بیشتری تولید می‌کنند.
در مادران شیرده رعایت نکات تغذیه ای زیر به افزایش وزن نوزاد و افزایش شیر بیشتر کمک می‌کند:
- مصرف مواد غذایی حاوی مواد نگه‌دارنده و رنگ‌های خوراکی مصنوعی را محدود کنید.
- اسیدهای چرب ترانس استفاده نکنید.
- تا جایی که می‌توانید خود را از سموم و آلودگی‌ها دور کنید. از جمله این سموم می‌توان به آفت کش‌ها، حشره کش‌ها و کودهای شیمیایی اشاره کرد.
- مواد غذایی تصفیه نشده همچون نان و پاستاهای تهیه شده با آرد کامل و قند، نمک و روغن‌های تصفیه نشده را در الویت قرار دهید.
بیشتر بخوانید: دیابت بارداری | ۲ نوع، نحوه تشخیص، درمان و عوارض
توصیه‌های کلی برای مادران شیرده
- مادر شیرده می‌بایست در برنامه غذایی خود از تمامی گروه‌های غذایی استفاده کند.
- به مادران توصیه می‌شود تا برای جلوگیری از کاهش آب بدن خود روزانه به میزان کافی آبمیوه طبیعی و مایعات مصرف کنند.
- در هر بار شیردهی نوشیدن یک لیوان مایعات همچون شیر، آب یا آبمیوه تازه توصیه می‌شود. در دوران شیردهی نیاز به ویتامین‌ها و املاح افزایش می‌یابد ولی می‌توان از طریق رعایت رژیم غذایی متعادل این نیاز را برطرف نمود.
- ورزش‌های سبک که سبب بالا رفتن توان بدنی مادر و کاهش استرس می‌شود برای مادران توصیه می‌شود، اما ورزش‌های سنگین توصیه نمی‌گردد.
- به مدت حداقل ۲۰ دقیقه در روز قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به مادران شیرده توصیه می‌شود.
- از مصرف قهوه، شکلات، مواد غذایی پر ادویه همچون سوسیس و کالباس، نوشابه‌های گازدار و مواد غذایی نفاخ خودداری شود.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان مصرف مکمل ها و مقدار مورد نیاز ۲۴ ساعته آنها
جمع‌بندی
در این مطلب برای شما درباره رژیم غذایی مناسب دوران شیر دهی نکاتی را بیان کردیم.
برنامه ریزی برای تغذیه مناسب برای مادران شیرده به آگاهی و اطلاع کافی از شرایط رشد نوزاد و نیازهای بدن مادر و نوزاد در طول دوره شیردهی بستگی دارد. تغذیه نامناسب در دوران شیردهی قادر است سبب کمبود مواد مغذی در مادر و نوزاد و ایجاد مشکلات ناشی از آن گردد. شما می‌توانید برای آگاهی از بهترین غذاهای مناسب در دوران شیردهی از مطالب این مقاله استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: ترک‌های پوستی در بارداری؛ روشهای موثر پیشگیری و درمان
لازم به ذکر است که مادران به صورت خودسرانه نباید به گرفتن رژیم شیردهی اقدام کنند. چون این موضوع می‌تواند سبب کاهش مواد مغذی موجود در شیر آنها شده و در نهایت سلامت و رشد کودک را به خطر بیندازد. باتوجه به اینکه شیردهی دوران بسیار حساسی می‌باشد و روی وضعیت سلامتی نوزاد شما به شدت تاثیر می‌گذارد، خوب است قبل از رعایت هر نوع رژیم غذایی شیردهی با یک متخصص تغذیه مشورت نمایید.
