تومور مغزی مجموعه یا توده‌ای از سلول‌های غیرطبیعی در مغز است؛ به طور کلی به تجمع غیرعادی سلول در مغز تومور مغزی گفته می‌شود؛ جمجمه، که مغز را احاطه کرده، بسیار سفت و محکم است؛ هر گونه رشد در چنین فضای محدودی می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. ممکن است تومور سرطانی (بد خیم) یا غیرسرطانی (خوش خیم) باشد، هنگامی که تومورهای خوش خیم یا بد خیم رشد می‌کنند، می‌توانند باعث افزایش فشار داخل فضای جمجمه شوند، در این صورت ممکن است به مغز آسیب وارد شود که می‌تواند تهدید کننه سلامتی باشد و مرگبار است.
تومورهای مغزی به دو دسته اولیه یا ثانویه تقسیم می‌شوند:
تومور مغزی اولیه
تومور اولیه مغز، از مغز شما منشا می‌گیرد، این نوع تومور می‌تواند خوش خیم یا بد خیم باشد، بسیاری از تومورهای اولیه مغزی خوش خیم هستند، این تومورها می‌توانند در قسمت‌های زیر رخ دهند:
- غدد، مثل هیپوفیز، معمولا خوش خیم هستند.
- سلول‌های مغز
- سلول‌های عصبی
- غشاهایی که مغز شما را در بر گرفته‌اند که به آن‌ها مننژ می‌گویند، منشا آن‌ها از مننژها است که می‌توانند خوش خیم یا بد خیم باشند.
تومورهای اولیه می‌توانند خوش خیم یا سرطانی باشند؛ در بزرگسالان، شایع‌ترین نوع تومورهای مغزی گلیوما و مننژیوم هستند.
گلیوما نوعی تومور مغزی است که در سلول‌های گلیال شروع به رشد می‌کند، سلول‌های گلیال از سلول‌های عصبی محافظت کرده و از آن‌ها پشتیبانی می‌کند، که آن‌ها را در جای خود نگه می‌دارند و اجازه می‌دهند تا عملکرد درستی داشته باشند. آن‌ها سلول‌های عصبی را با اکسیژن و مواد مغذی فراهم می‌کنند و سلول‌های مرده را از مغز خارج می‌کنند.
انواع تومورهایی که در سلول‌های گلیال شروع به رشد می‌کنند عبارتند از:
- تومورهای آستروسیتی، مثل آستروسیتوما که در منشا آن از مغز است.
- تومورهای الیگودندروگلیال، اغلب در لوب‌های تمپورال فرونتال یافت می‌شوند.
- گلیوبلاستوماها، منشا آن‌ها از بافت حمایتی مغز است و تهاجمی‌ترین نوع هستند.
مننژیوم نیز به توموری گفته می‌شود که روی غشاء پوشاننده مغز و نخاع، داخل جمجمه ایجاد می‌شود، در واقع تومور در ۳ لایه غشاء موسوم به مننژ تشکیل می‌شود، این تومورها اغلب به آرامی رشد می‌کنند و نزدیک به ۹۰ درصد آن‌ها خوش خیم و غیر سرطانی هستند.
تومور مغزی ثانویه
تومور مغزی ثانویه که با نام تومور متاستاتیک مغز نیز شناخته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی از اندام دیگری مثل ریه یا سینه به مغز گسترش پیدا می‌کنند.
تومورهای ثانویه مغزی اکثریت سرطان‌های مغز را تشکیل می‌دهند، آن‌ها از یک قسمت بدن شروع می‌شوند و به مغز گسترش پیدا می‌کنند یا متاستاز می‌کنند. موارد زیر می‌توانند به مغز متاستاز دهند:
- سرطان پوست
- سرطان پستان
- سرطان ریه
- سرطان کلیه
تومورهای مغزی ثانویه همیشه بد خیم هستند، زیرا تومورهای خوش خیم از یک قسمت بدن شما به قسمت دیگر منتقل نمی‌شوند.
تشخیص تومور مغزی چگونه است؟
تشخیص این بیماری با معاینه فیزیکی و نگاهی به سابقه پزشکی شما شروع می‌شود، معاینه فیزیکی شامل یک معاینه عصبی بسیار دقیق است، پزشک آزمایشاتی را انجام می‌دهد تا ببیند آیا اعصاب جمجمه شما سالم هستند یا نه، این‌ها اعصابی هستند که منشاشان از مغز است.
پزشک با یک افتالموسکوپ با داخل چشم‌های شما نگاه می‌کند، این دستگاه ابزاری است که نور را از طریق مردمک‌های شما و به شبکیه چشم می‌تاباند، این آزمایش با پزشک ما اجازه می‌دهد تا نحوه واکنش مردمک چشم شما به نور را بررسی کند، همچنین پزشک می‌تواند مستقیم چشم‌های شما را ببیند که آیا تورم عصب بینایی دارد یا نه، وقتی که فشار داخل فضای جمجمه زیاد می‌شود، می‌تواند باعث بروز تغییراتی در عصب بینایی شما شود.
روش‌های تشخیص تومورهای مغزی
در ادامه روش‌های تشخیص این بیماری را بررسی می‌کنیم، این روش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
سی تی اسکن
سی تی اسکن روشی است که پزشک شما می‌تواند اسکن دقیق‌تری از بدن شما نبست به دستگاه اشعه ایکس انجام دهد، این را می‌توان با کنتراست یا بدون آن انجام داد.
کنتراست در سی تی اسکن با استفاده از رنگ مخصوصی به دست می‌آید که به پزشک کمک می‌کند تا برخی ساختارها مانند رگ‌های خونی را با وضوح بیش‌تری مشاهده کند.
ام آر آی
ام آر آی با سی تی اسکن متفاوت است، زیرا از اشعه استفاده نمیکنند و عموما تصاویر بسیار دقیق‌تری از ساختارهای خود مغز ارائه می‌دهد.
آنژیوگرافی
در این روش از رنگی استفاده می‌کنند که به شریان شما، معمولا در ناحیه کشاله ران، تزریق می‌شود، رنگ به شریان‌های مغز شما وارد می‌شود، این به پزشک شما اجازه می‌دهد تا ببیند منبع خونی تومورها به چه صورت است، این اطلاعات برای انجام جراحی بسیار مفید و لازم است.
بیوپسی
یک قطعه کوچک از تومور در طول بیوپسی به دست می‌آید، که متخصصی به نام نوروپاتولوژیست آن را بررسی می‌کند، بیوپسی مشخص می‌کند که آیا سلول‌های تومور خوش خیم یا بد خیم هستند، همچنین تعیین می‌کند که سرطان از مغز یا قسمت‌های دیگر بدن شما منشا گرفته است.
اشعه ایکس جمجمه
تومورهای مغزی ممکن است باعث شکستگی جمجمه یا شکستگی در استخوان‌های جمجمه شوند، عکس‌برداری با اشعه ایکس می‌تواند نشان دهد که آیا این اتفاق افتاده است یا خیر؛ اشعه ایکس همچنین می‌تواند رسوبات کلسیم را که گاهی اوقات در داخل تومور وجود دارد را جذب کند، اگر سرطان به استخوان‌های شما رسیده باشد، ممکن است رسوبات کلسیم در جریان خون شما باشند.
عوامل خطر ابتلا به تومور مغزی چیست؟
عوامل خطرناکی که ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری شوند شامل موراد زیر هستند:
سن
احتمال خطر بیشتر انواع تومورهای مغزی با افزایش سن رابطه مستقیم دارد، یعنی با بالا رفتن سن، خطر ابتلا به آن افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی
فقط حدود ۵ تا ۱۰ درصد از همه سرطان‌ها به صورت ژنتیکی یا ارثی اتفاق می‌افتند، به ندرت ممکن است تومور مغزی به صورت ژنتیکی به ارث برسد، اگر در اعضای خانواده شما کسانی هستند که به تومور مغزی مبتلا بوده‌اند، با پزشک خود صحبت کنید، متخصص مغز و اعصاب به شما یک مشاور ژنتیک خوب را معرفی خواهد کرد.
قرار گرفتن در معرض تشعشع
خطر ابتلا به این بیماری در بین افرادی که در معرض تابش یونیزکننده قرار دارند بیشتر است، ممکن است از طریق پرتودرمانی برای درمان سرطان در معرض این تشعشعات قرار بگیرید، ریزش اتمی هم می‌تواند شما را در معرض این تشعشعات قرار دهد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مثل مواد شیمیایی که ممکن است در محیط کار پیدا کنید، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مغز را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: ۱۱ بیماری شغلی شایع؛ اگر شاغل هستید این مقاله را تا آخر بخوانید
عدم ابتلا به آبله مرغان
به گفته انجمن تومور مغزی آمریکا، افرادی که در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، کم‌تر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی هستند.
علائم تومور مغزی چیست؟
علائم این بیماری به محل ایجاد و اندازه تومور بستگی دارد، برخی از تومورها با حمله به بافت مغز باعث آسیب مستقیم می‌شوند و برخی از تومورها باعث فشار بر اطراف مغز می‌شوند. به‌طور کلی علائم اصلی این بیماری عبارتند از:
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکل در بلع
- تاری دید
- گیجی و سرگیجه
- تشنج (به خصوص در بزرگسالان)
- ضعف اندام یا قسمتی از صورت
- از دست دادن حافظه
- مشکل در خواندن و نوشتن
- عدم هوشیاری، که ممکن است شامل خواب آلودگی باشد
درمان تومور مغزی
درمان تومور مغزی به موارد زیر بستگی دارد:
- سن بیمار
- نوع تومور
- اندازه‌ی تومور
- محل تومور
- سلامت عمومی بیمار
به‌طور کلی درمان این بیماری به موارد گفته شده بستگی دارد، همچنین مهم است که تومور ایجاد شده چقدر بزرگ است و چقدر گسترش پیدا کرده است، درمان‌های تومور مغزی نیز انواع مختلفی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- رادیوتراپی
- شیمی درمانی عمل جراحی
- تجویز دارو
- استروئیدها
- عمل جراحی
درمان تومور همیشه امکان پذیر نیست، بنابراین برای درمان بیشتر با شیمی درمانی یا پرتودرمانی ممکن است برای درمان سلول‌های غیرطبیعی باقی مانده مورد نیاز باشد.
سخن پایانی
اگر شما یا اطرافیانتان مشکوک به علائم این بیماری بودید اصلا جای نگرانی ندارد زیرا درمان تومورهای غیرسرطانی اغلب موفقیت آمیز بوده و بهبودی امکان پذیر است، گاهی اوقات احتمال کمی وجود دارد که تومور تشدید کند، بنابراین برای نظارت بر این مورد مراجعه به پزشک و پیگیری‌های منظم نیاز است، اگر امکان مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید به صورت آنلاین از مشاورین نیتروطب مشاوره بگیرید.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
