کاتاراکت یا آب مروارید نوعی بیماری چشم با دلایل مختلف است که با تار شدن عدسی چشم شروع شده و با افزایش تیرگی عدسی و کدر شدن، باعث اختلال در بینایی چشم می‌شود. معمولا این عارضه بدون درد است و به آن صورت دردناک نیست، چشمان شما را قرمز یا تحریک نمی‌کند ولی اگر این عارضه در مرحله پیشرفت باشد یا اگر مشکل چشمی دیگری داشته باشید ممکن است دردناک باشد. اگر به این بیماری دچار هستید، جای نگرانی ندارد، زیرا این بیماری در بیشتر موارد حتی اگر باعث اختلال در بینایی شده باشد، با جراحی ظریف سرپایی برطرف خواهد شد.
انواع مختلف آب مروارید
- آب مروارید قشری
مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکل است که از دور محیط عدسی شروع شده و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید همان‌طور که از نامش پیداست؛ قشر عدسی، یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که پیرامون هسته مرکزی قرار دارد.
- آب مروارید زیر کپسولی
این عارضه در ناحیه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، نسبت به بقیه افراد بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید زیر کپسولی قرار دارند.
- آب مروارید هسته‌ای
نوع دیگر، آب مروارید هسته‌ای است، این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد می‌شوند. کاتاراکت هسته‌ای معمولا در اثر افزایش سن و کهولت سن اتفاق می‌افتد.
- آب مروارید ثانویه
آب مرواریدی است که صرف نظر از کهولت سن، شکل می‌گیرد. همچنین پس از جراحی درمان بیماری‌های دیگر مشکلات چشم مانند آب سیاه یا افراد مبتلا به دیابت بروز می‌کند. کاتارکات گاهی هم میتواند نتیجه مصرف استروئید باشد.
- آب مروارید مادرزادی
بعضی از نوزادان از بدو تولد دچار آب مروارید هستند و یا در دوران کودکی به آن مبتلا می‌شوند. این نوع عارضه معمولا در هر دو چشم دیده می‌شود، این عارضه مادرزادی به قدری کوچک است که تاثیر منفی بر بینایی نمی‌گذارد. اما اگر بینایی نیز مختل نشود، باید عدسی‌ها برداشته شوند.
- آب مروارید ناشی از تشعشع
این نوع نتیجه قرار گرفتن در معرض برخی تشعشعات الکترومغناطیسی است.
- آب مروارید ناشی از آسیب دیدگی
این عارضه بعد از آسیب دیدن و ناراحتی‌های چشمی، برخی اوقات بعد از گذشت چندین سال اتفاق می‌افتد.
۱۴ دلیل بروز آب مروارید
- کهولت سن (از شایع‌ترین دلایل بروز آب مروارید)
- ضربه خوردن به سر که باعث مختل شدن تغذیه عدسی می‌شود.
- دیابت
- فشارخون
- چاقی و افزایش بیش از حد وزن
- سابقه جراحی چشم
- نزدیک بینی شدید
- سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
- سوء تغذیه
- مصرف بیش از حد و طولانی مدت بعضی داروها مانند کورتون
- بیش از حد در معرض آفتاب قرار گرفتن (پرتو فرابنفش)
- اشعه‌های یونیزه (اشعه X)، اشعه گاما ناشی از تلوزیون‌های قدیمی
- نقص‌های مادرزادی
- ضربه خوردن به چشم و عدسی
از شایع‌ترین دلایل بروز آب مروارید، کهولت سن است، در واقع با افزایش سن، بینایی چشم شروع به تاری می‌کند و عدسی چشم به مرور حالت مات و کدر به خود می‌گیرد. محققان طبق آمار پزشکی به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش سن باعث بروز این عارضه می‌شود، اما بروز آن در سنین پایین‌تر نیز دیده می‌شود. عواملی مانند مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد الکل، صدمات چشمی و ابتلا به بیماری دیابت از مواردی هستند که همراه با کهولت سن می‌توانند منجر به بروز این عارضه شود.
بیشتر بخوانید : پیش دیابت؛ صفر تا ۱۰۰ آنچه باید بدانیم
علائم کاتاراکت
از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های آب مروارید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کدر شدن و به رنگ سفید شیری درآمدن مردمک‌ها
- دو بینی اشیاء: دو بینی میتواند نشانه‌ای از تجمع پروتئین در اطراف عدسی چشم باشد، که مشاهده محیط اطراف به صورت صحیح را برای بیمار سخت می‌کند، البته دو بینی میتواند علائمی از مشکلات جدی‌تری مثل سکته مغزی، تورم قرنیه و یا شکل‌گیری یک تومور مغزی نیز باشد. همه این بیماری‌ها و مشکلات موارد نگران کننده و خطرناکی هستند که حتما باید در صورت مشاهده علائم آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- تار دیدن که معمولا در نور روشن این اتفاق بیشتر می‌افتد، معمولا این حالت برای اولین بار شب‌ها هنگام مشاهده نور ماشین‌ها به صورت هاله‌ای اتفاق می‌افتد.
طبق عقیده محققان، استفاده کردن از عینک‌های آفتابی غیر استاندارد، بیشتر از استفاده نکردن از عینک و عینک نزدن می‌باشد و یکی از شایع‌ترین دلایل بروز آب مروارید همین مورد می‌باشد. بر همین اساس، عینک‌های تیره آفتابی باعث باز شدن مردمک چشم شده و در صورتی که عینکی که استفاده می‌کنید توانایی جذب اشعه UV را نداشته باشد، این اشعه بیشتر از زمانی که شما عینک نمی‌زنید سبب آسیب به چشم و عدسی چشم می‌شود.
تشخیص آب مروارید
در بیشتر مواردف آب مروارید با استفاده از دستگاه اسلیت لمپ (Slit lamp) قابل تشخیص و شناسایی است، چشم پزشک به وسیله این نوع میکروسکوپ لنز و سایر بخش‌های چشم شما را مورد بررسی قرار می‌دهد تا در صورت تشخیص ابتلا به این عارضه، اقدامات مورد نیاز را شروع کند. در ضمن در حین این معاینه با استفاده از بعضی قطره‌ها، مردمک چشم را تا جای ممکن باز می‌کنند تا امکان بررسی اعصاب انتهای چشم و شبکیه بهتر فراهم شود.
روش‌های درمان آب مروارید
اگر آب مروارید شما شدید و دردناک نیست، عینک‌های قوی و چراغ مطالعه روشن‌تر میتواند برای مدتی به شما برای رفع این عارضه کمک کند. اما با گذشت زمان ممکن است که این مشکل شدیدتر شود و در نهایت برای درمان آن ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.
در گذشته جراحان چشم عدسی را وقتی که به صورت کامل کدر شده بود، جراحی را انجام می‌دادند و عدسی را از چشم جدا می‌کردند، اما امروزه متخصصان عقیده بر این دارند که بهتر است قبل از اینکه عدسی کاملا کدر و سفت شود، جراحی را انجام دهند.
در یک روش جدیدتر به نام اکسترنال از لنزی که از جنس کریستال و پلاستیک گونه است استفاده می‌شود که کاربرد زیادی دارد، در این روش یک لنز مصنوعی جایگزین عدسی چشم می‌شود.
جدیدترین روش درمان آب مروارید، عمل فیکو است. این روش هم برمبنای جایگزینی لنز به جای عدسی است، لنز مورد نیاز در این روش از جنس پلاستیک شفاف و قابل انعطاف و یا به صورت تاشو (foldable) است که آن را از طریق ابزار ویژه‌ای لوله کرده و از سوراخی در قرنیه به اندازه ۳ میلی‌متر وارد کپسول عدسی قبلی که اکنون از چشم خارج شده است می‌کنند و لنز درون کپسول باز شده و به حالت مطلوب در می‌آید.
جراحی آب مروارید
اگر آب مروارید به وسیله لنز تماسی یا عینک قابل درمان نباشد، در این مواقع، پزشک متخصص عمل جراحی را توصیه می‌کند. در این جراحی، لنز چشم بیمار که کدر شده است، از چشم خارج می‌شود و یک لنز مصنوعی که معمولا از جنس پلاستیک شفاف است جایگزین آن می‌شود.
این جراحی پیچیده نیست و به صورت عمل سرپایی انجام خواهد شد. اگر بیماری به صورت همزمان هر دو چشم او درگیر این عارضه شده باشد، با تشخیص پزشک و فاصله زمانی که پزشک آن را تعیین می‌کند، عمل جراحی انجام خواهد شد، زیرا امکان جراحی هر دو چشم به صورت همزمان وجود ندارد و باید هر کدام از چشم‌ها به صورت جدا و طی یک فاصله زمانی عمل شوند.
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد رایج‌ترین روش جراحی آب مروارید عمل فیکو است که در این روش پزشک بعد از ایجاد یک شیار بسیار کوچک، لنز داخلی چشم را به وسیله امواجی که به آن فراصوت گفته می‌شود، تخریب و سپس آن را از چشم خارج می‌کند. بعد از خارج کردن لنز کدر شده، یک لنز مصنوعی داخل چشمی جایگزین لنز طبیعی چشم خواهد شد.
در تازه‌ترین جراحی‌های کاتاراکت، لنزهایی استفاده می‌شوند که در بیشتر موارد به عینک‌های ضخیم و یا استفاده از لنزهای تماسی نیاز دارند.
نکات بعد از جراحی کاتاراکت
تا چند روز بعد از جراحی چشم، بیمار ممکن است دچار سوزش، خارش و حساسیت به نور شود. قطره‌هایی برای بیمار تجویز می‌شود که باید در روزهای بعد از جراحی استفاده کند، که روند بهبود را سرعت می‌بخشد. همچنین ممکن است پزشک با توجه به شرتیط بیمار، استفاده از عینک آفتابی یا چشم بند را تا چند روز بعد از جراحی برای بیمار ضروری بداند. مانند تمامی عمل‌های جراحی حدود ۷ تا ۸ هفته زمان نیاز است تا چشم شما به حالت قبلی طبیعی باز گردد، اما بهبود کیفیت قدرت بینایی بلافاصله بعد از جراحی محسوس خواهد بود.
چه زمانی نیاز است که برای آب مروارید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم زیر را دارید باید به یک متخصص چشم مراجعه کنید.
- نورها را خیلی روشن یا خیلی تیره می‌بینید.
- بینایی شما تار (مات) یا مه آلود شده است.
- دیدن در نور کم برای شما سخت است.
- رنگ‌های اطراف محو به نظر می‌رسند.
برای اینکه به کاتارکت دچار نشوید یا کاهش سرعت ابتلا به این بیماری، لازم است چند نکته‌ی زیر را رعایت کنید تا به این عارضه دچار نشوید.
- استفاده نکردن از الکل و نوشیدنی‌های الکلی
- عدم استعمال دخانیات
- استفاده از عینک آفتابی مناسب و استاندارد
- کنترل قندخون
این موراد می‌توانند در جلوگیری از ابتلا به آب مروارید و یا کاهش سرعت پیشرفت آن موثر باشند.
کاتاراکت یک بیماری چشمی است که باعث افتادگی و تیرگی تدریجی عدسی چشم می‌شود. علائم آن شامل کاهش وضوح دید، تیرگی، حساسیت به نور و براقیت‌های نامطلوب در دید می‌شود. برای مدیریت کاتاراکت، استفاده از عینک مناسب و در موارد پیشرفته‌تر، جراحی توصیه می‌شود. پس از جراحی، مراقبت‌های پساعمل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با رعایت مراقبت‌های لازم و پیروی از راهکارهای درمانی، افراد مبتلا به کاتاراکت می‌توانند بهبود قابل توجهی در دید و کیفیت زندگی خود را تجربه کنند.
در صورتی که پاسخ از سوالات خودتون را دریافت نکردین می توانید در کامنت ها با ما در میان بزارید همچنین می توانید برای اطلاع از آخرین وقایع نیتروطب ما را در فضای مجازی دنبال کنید.
