کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه چیست؟ +درمان سریع قرمزی چشم

التهاب ملتحمه که چشم صورتی یا کنژنکتیویت نیز نامیده می‌شود، یک التهاب بسیار شایع و قابل درمان است. ملتحمه چشم به معنای غشای شفافی می‌باشد که سفیدی چشم‌ها و درون پلک‌ها را پوشانده است. هنگامی که عروق خونی ملتهب می‌شوند، مشهودتر شده و ویژگی مشخصه این اختلال را که صورتی یا قرمز شدن چشم می‌باشد، ایجاد می‌کنند.

کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه می‌تواند توسط عفونت، یک ماده آلرژی‌ زا یا دیگر عوامل محرک ایجاد شود. التهاب ملتحمه ناشی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی بسیار مسری هستند.

اگر شما نیز به این بیماری مبتلا هستید و از علل، علائم و درمان آن آشنایی کامل ندارید تا آخر این مطلب همراه ما باشید تا شما را بیشتر با کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه آشنا کنیم.

کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه چیست؟

کنژنکتیویت که به آن چشم سرخ هم گفته می‌شود عبارت است از التهاب ملتحمه، غشای شفافی که قسمت سفید چشم را می‌پوشاند و سطوح داخلی پلک‌ها را آستر می‌کند. التهاب ملتحمه بیماری شایعی می‌باشد که می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی، باکتریایی یا حساسیت باشد.

 التهاب‌های ناشی از باکتری‌ها یا ویروس‌ها به شدت مسری بوده و می توانند از چشمی به چشم دیگر یا از طریق تماس با دستمال کاغذی، انگشت آلوده یا حوله به فرد دیگری منتقل شوند. در اطفال کم سن و سال التهاب ملتحمه ویروسی بسیار شایع بوده و می‌تواند هم زمان با عفونت ویروسی مجاری هوایی فوقانی همچون سرماخوردگی بروز پیدا کند.

 التهاب ملتحمه باکتریایی شیوع کمتری دارد اما می‌تواند بسیار جدی باشد. التهاب ملتحمه حساسیتی در نتیجه تماس با یک ماده حساسیت زا همچون گرده گیاهان یا مواد آرایشی بروز می‌کند که می‌تواند باعث یک پاسخ حساسیتی شود که در آن سیستم ایمنی برای حمله به ماده حساسیت زا، آنتی بادی تولید می‌کند.

 اگر زن بارداری با بیماری‌های منتقله جنسی همچون کلامیدیا، تب خال تناسلی یا سوزاک آلوده باشد، ممکن است نوزاد تازه متولد شده وی دچار نوعی التهاب ملتحمه به نام آماس چشمی نوزادی شود که به دلیل تماس با گردن رحم در زمان زایمان ایجاد می‌شود. آماس چشمی بیماری وخیمی است که در صورت عدم درمان می تواند باعث نابینایی شود.

بیشتر بخوانید: علت خارش چشم و تاری دید | ۵ روش پیشگیری و درمان آن

انواع کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه

اختلال کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه انواع گوناگونی دارد که شامل موارد زیر می‌باشد:

• کنژنکتیویت آلرژیک

کنژنکتیویت آلرژیک می‌تواند به دلیل حساسیت به موادی همچون گرده گل‌ها، مواد آرایشی، برخی داروها و… ایجاد شود. معمولا التهاب ملتحمه آلرژیک مسری نیست و علائم آن به صورت قرمزی، خارش، تورم پلک‌ها و اشک ریزش بروز می‌کند.

• کنژنکتیویت ویروسی

گاهی اوقات ویروس بیماری‌هایی همچون آنفلوآنزا و یا ویروس هرپس سبب ایجاد کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه می‌شوند. این نوع کنژنکتیویت بسیار مسری بوده و علائم آن معمولا به صورت ترشحات آبکی یا غلیظ، اشک ریزش شدید، درد و قرمزی چشم و… می‌باشد.

• کنژکتیویت باکتریایی

این نوع از کنژنکتیویت به دلیل عفونت با باکتری‌هایی همچون استرپتوکوک یا استافیلوکوک ایجاد می‌شود. کنژنکتیویت باکتریایی هم مانند نوع دیگر به شدت مسری است و علائم آن معمولا شامل تورم ملتحمه، ترشحات غلیظ، درد، قرمزی، اشک ریزش و… می‌باشد.

علل کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه چیست؟

کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه دلایل مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ویروس:

اگر شما مبتلا به علائم سرماخوردگی و التهاب ملتحمه هستید، به احتمال زیاد عفونت ویروسی می‌باشد. ویروس‌ها شایع‌ترین عامل ایجاد کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه هستند.

• باکتری:

اگر چشم‌های شما ترشحات زرد غلیظی ایجاد می‌کنند که سبب ورم پلک‌ها یا چسبیدن آن‌ها به یکدیگر می‌شود، احتمالاً علت آن باکتری‌هایی همچون استرپتوکوک‌ها، استافیلوکوک‌ها یا هموفیلوس‌ها هستند. همچنین نوعی جدی از التهاب ملتحمه باکتریایی به نام افتالمیا نئوناتوروم وجود دارد که در نوزادانی که در طول زایمان مادرشان در معرض سوزاک یا کلامیدیا قرار گرفته‌اند بروز می‌کند.

• آلرژن:

 در کودکان زیر یک سال واکنش‌های آلرژیک نادر است، اما اگر چشم‌های کودکتان متورم، خارش دار و دچار آبریزش و خون گرفتگی هستند و او آبریزش بینی هم دارد، ممکن است به یک عامل محرک مانند گرد و غبار، گرده یا دود واکنشی آلرژیک داشته باشد.

• قطره‌های چشمی نوزاد:

قطره چشمی که در هنگام تولد کودک برای جلوگیری از عفونت باکتریایی به داده می‌شود می‌تواند چشم‌هایش را تحریک کند. گاهی اوقات این عارضه کنژنکتیویت شیمیایی نامیده می‌شود.

• مجاری اشکی مسدود:

حداقل ۲۰ درصد از نوزادان در حالی به دنیا می‌آیند که یک یا هر دو مجرای اشکی آن‌ها به طور جزئی یا کامل مسدود شده‌اند. این انسداد می‌تواند باعث علائمی شبیه التهاب ملتحمه همچون ترشحات زرد یا سفید یا یک التهاب ملتحمه تمام‌ عیار شود.

• عوامل دیگر:

هر چیزی که بتواند چشم و پوشش داخلی پلک‌ها را تحریک نماید، از دود یا مه‌ گرفته تا کلر موجود در استخر شنا می‌تواند سبب ایجاد کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه شود.

علائم و نشانه‌های کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه

بارز ترین علامت کنژنکتیویت قرمزی چشم بر اثر التهاب می‌باشد. اما به طور کلی می‌توان علائم انواع کنژنکتیویت را بصورت زیر خلاصه کرد:

• کنژنکتیویت آلرژیک:

هر دو چشم را درگیر می‌کند و باعث خارش و قرمزی همراه با تورم پلک‌ها و اشک ریزش می‌شود. ممکن است بیمار بدلیل حساسیت آبریزش بینی هم داشته باشد.

• کنژنکتیویت ویروسی:

کنژنکتیویت ویروسی معمولا با درگیری یک چشم شروع می‌شود و ممکن است در ادامه چشم دیگر را هم درگیر کند. علائم دیگر شامل ترشح آبکی، اشک ریزش شدید و قرمزی چشم هستند.

• کنژنکتیویت باکتریال (میکروبی):

کنژنکتیویت باکتریال هر دو چشم را درگیر می‌کند و باعث ترشح غلیظ می‌شود که ممکن است به ویژه هنگام بیدار شدن از خواب بر باعث چسبیدن پلک‌‌ها به هم شود. از علائم دیگر آن می‌توان به تورم ملتحمه، قرمزی و اشک ریزش اشاره کرد. معمولا این نوع از کنژنکتیویت ابتدا یک چشم را درگیر می‌کند ولی به سادگی به چشم دیگر نیز منتقل می‌شود.

تشخیص کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه چگونه است؟

معمولا پزشک برای تشخیص علت قرمزی از شما سوالاتی را می‌پرسد و سپس چشم را معاینه می‌کند. بعد از آن ممکن است نمونه‌ای از ترشحات چشم شما را گرفته و به منظور تعیین نوع آن را به آزمایشگاه بفرستد. وجود بعضی از علائم ممکن است سرنخی برای تشخیص نوع آن باشد. در غیر این صورت می‌توان با آزمایش و کشت از ترشحات و آزمایش میکروب‌ شناسی نوع آن را تعیین کرد.

پیشگیری از ابتلا به کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه

برای پیشگیری از این بیماری بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:

• ورم ملتحمه چشم از طریق ترشحات چشمی انتشار پیدا می‌کند که حاوی باکتری یا ویروس بوده و باعث ورم ملتحمه چشم می‌شود. دست زدن به چشم عفونی‌ شده نیز سبب می‌شود ترشحات روی دست شما بماند. زمانی که ترشحات روی دستتان باقی بماند در صورت لمس چشم یا هر چیزی، باکتری یا ویروس منتشر خواهد شد.
• برای جلوگیری از التهاب ملتحمه عفونی، دستان خود را با آب گرم و صابون به خوبی شستشو دهید. همچنین کسی نباید از وسایل شخصی شما، از جمله قطره چشم، دستمال، لیف حمام، پماد چشم، حوله یا رو بالشتی استفاده کند.
• بعد از دست زدن به چشمانتان، دست‌هایتان را کامل بشویید و گاز یا پنبه‌های استفاده شده را دور بیندازید.
• حوله و دیگر پارچه‌هایی را که استفاده کرده اید از دیگر لباس‌های افراد خانواده جدا کنید، و با آب گرم شستشو دهید تا از انتقال عفونت جلوگیری شود.
• از دست دادن و روبوسی با افراد مبتلا خودداری کنید.
• تا زمانی که عفونت چشم به طور کامل برطرف نشده است، از لوازم آرایش چشم استفاده نکنید؛ چون با این محصولات، مجددا عفونت را به چشم خود منتقل خواهید کرد.
• اگر عفونت چشم‌تان به خاطر ویروس یا باکتری ایجاد شده است، لوازم آرایش قدیمی خودتان را دور ریخته و محصولات جدیدی را خریداری کنید.
• از جای لنز یا محلول لنز مشترک به هیچ وجه استفاده نکنید.
• اگر کودکتان مبتلا به عفونت سطح چشم می‌باشد و یا عفونت چشم در مدرسه آن‌ها شیوع پیدا کرده است از تماس آن‌ها با سایرین خودداری کنید. بسیاری از مدارس کودکان مبتلا به کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه را به خانه می‌فرستند.
• از داروهای چشمی مشترک استفاده نکنید.
• از لوازم آرایش مشترک مخصوص چشم استفاده نکنید.

درمان کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه چیست؟

درمان کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه عبارتند از:

• کنژنکتیویت آلرژیک:

در موارد خفیف کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی کمک کننده است. همچنین ممکن است در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین استفاده شود. در بعضی از بیمارانی که کنژنکتیویت آلرژیک دارند ممکن است از قطره‌های استروئیدی هم استفاده شود.

• کنژنکتیویت ویروسی:

نوع ویروسی بیماری همچون سرماخوردگی درمان خاصی نداشته و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی‌شود، ولی می‌توان علائم بیماری را با استفاده از کمپرس سرد و اشک مصنوعی درمان کرد. در موارد خیلی شدید هم می‌توان از قطره‌های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده نمود. معمولا کنژنکتیویت ویروسی ظرف سه هفته بهبود می‌یابد.

• کنژنکتیویت باکتریال:

کنژنکتیویت باکتریال معمولا با استفاده از قطر‌‌ها یا پماد‌های آنتی بیوتیک درمان می‌شود.

چه زمان باید برای درمان کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه به پزشک مراجعه نمود؟

اگر چشم فرد پس از ده روز بهبود پیدا نکرد و از علائمی همچون تب، مشکلات بینایی، درد شدید، حساسیت، نقطه سفید روی قرنیه، تورم و قرمزی در چشم و پلک‌ها برخوردار بود باید هر چه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه نماید.

راه‌های انتقال کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه

راه‌های گسترش التهاب ملتحمه عبارتند از:

تماس مستقیم:

زمانی که فرد مبتلا به التهاب ملتحمه به ترشحات چشم خود دست بزند و سپس دست خود را به فرد دیگری بزند.

تماس غیر مستقیم:

زمانی که فرد سالم به یک شی آلوده به ویروس همچون دستمال کاغذی دست بزند یا شی آلوده با چشم فرد سالم تماس داشته باشد.

 قطرات سرفه یا عطسه:

زمانی که در اثر سرماخوردگی معمولی التهاب ملتحمه ایجاد شده باشد، قطرات ناشی از عطسه یا سرفه باعث گسترش بیماری می‌شوند.

نحوه مراقبت از فرد مبتلا به کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه در منزل

شما می‌توانید در صورت خفیف بودن علائم کنژنکتیویت پنبه گلوله شده را آغشته به آب گرم کرده و از یک سمت شروع به پاک کردن چشم کنید. همچنین می‌توانید این کار را از سمت داخل بینی به سمت خارج چشم از انجام دهید. بهتر است به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که به بخش داخلی پلک‌ها هیچ گونه فشاری وارد نکنید تا از احتمال آسیب دیدگی غشای ملتحمه جلوگیری کنید.

آیا همه انواع کنژنکتیویت‌ها مسری و عفونی هستند؟

خیر، نوعی از این عارضه نیز وجود دارد که بر اثر حساسیت بوده و مسری نمی‌باشد. اگر بیمار دچار مشکلات حساسیتی باشد، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار می‌گیرد. در این حالت فرد چشم‌های خود را می‌مالد و با علائم دیگری همچون خارش، عطسه، اشک آلود بودن چشم‌ها و آبریزش بینی مواجه است.

جمع بندی

التهاب ملتحمه که به کنژنکتیویت نیز مشهور است در واقع حالت آزار دهنده و ناراحت کننده ای می‌باشد که با علائمی نظیر خارش، قرمزی، آبریزش، التهاب و حساسیت ناشی از وجود جسم خارجی در چشم و قرمزی آن‌ها حاصل می‌گردد.

همانطور که قبلا نیز ذکر شد، بعضی از عفونت‌های تشکیل دهنده التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت، خفیف هستند و باعث بروز مشکل جدی نمی‌شوند، اما گاهی اوقات این عفونت پیشرفت می‌کند و باعث بروز مشکلات جدی تر می‌شود. بنابراین توصیه می‌‌شود که در صورت مشاهده هر گونه نشانه و علائم به پزشک متخصص مراجعه کنید.