اگزما ازجمله بیماری‌ها و آسیب‌های رایج پوستی در جهان است، که انواع مختلفی داشته و به صورت معمول موجب خارش، التهاب، قرمزی و پوسته پوسته شدن ناحیه آسیب دیده، در هر سنی میگردد. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان این بیماری را تجربه کرده‌اید مسلما در پی یافتن راه‌های درمانی و… خواهید بود. ما در این مقاله می‌خواهیم شما را به صورت کامل با اگزما، علل ایجاد و درمان آن آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
اگزما چیست؟
اگزما همانطور که در اول این مقاله نیز ذکر شد، از جمله بیماری‌های شایع پوستی می‌باشد که سبب خشک شدن پوست، خارش و قرمزی آن میگردد. این بیماری امکان دارد به شکل بثورات جلدی بسیار خفیف که سریعا از بین می‌رود یا زخم‌های شدید با دوره طولانی باشد. بثورات پوستی معمولا همراه با خارش هستند. رفع خارش پوست از اهداف اصلی درمان این بیماری محسوب میشود.
درماتیت پوستی از بیماری‌های شایع در نیوزلند می‌باشد که از هر سه نفر، یک نفر آنها را درگیر مینماید و اکثر این افراد جوانان هستند. لازم به ذکر است که پانزده درصد کودکان نیوزلندی هم به اگزما، مبتلا می‌گردند.
انواع اگزما
ظاهر هر یک از انواع این بیماری پوستی امکان دارد کمی باهم متفاوت باشند و در قسمت‌های متنوعی از بدن ایجاد شوند. رایج‌ترین انواع اگزمای پوستی شامل موارد زیر هستند:
- اگزما پوستی آتوپیک
به‌صورت معمول در مرحله‌های اولیه بیماری اگزما، قرمزی پوست بدن و ضایعات خارش‌دار به وجود می‌آیند، درحالی‌که پوست قسمت‌های داخل آرنج، پشت زانوها و جلوی گردن کشیده میگردد.
خاراندن و خراشیدن این ضایعات قادر هستند سبب ترشح مایع و پوسته ریزی آنها شود.
افرادی که به این نوع بیماری پوستی مبتلا هستند، ممکن است به‌صورت موقت با مصرف داروهای سبک احساس بهبودی نمایند، ولی این بیماری دوباره عود خواهد نمود.
- اگزمای تماسی
این ضایعات در مناطقی از بدن بروز مینماید که در تماس با مواد تحریک‌کننده پوست و یا موادی که سبب واکنش حساسیتی میگردد، قرارگرفته باشد. این ضایعات قرمز به همراه سوزش یا خارش بوده و امکان دارد به تاول تبدیل گردند.
- اگزمای پوستی سبورئیک
این عارضه سبب ایجاد لکه‌های فلس دار، قرمزی پوست و شوره سر می‌شوند.
این حالت معمولا در مناطق چرب بدن مثل صورت، بالای قفسه سینه و کمر ایجاد می‌شوند. این بیماری ممکن است یک عارضه طولانی‌مدت بوده و به‌طور متناوب دارای دوره بهبودی و عود مجدد باشد.
- درماتیت سوزش‌آور
این نوع از عارضه نیز زمانی ایجاد میگردد که پوست به‌صورت مکرر در معرض شستشوی بیش از اندازه و یا مواد سمی قرار بگیرد.
علائم اگزما چیست؟
به طور کلی ممکن است اگزما با علائمی همچون خشکی پوست، لکه‌های قرمز تا قهوه‌ای و خاکستری بر روی پوست، خارش، ضخیم شدگی پوست، ضایعات برآمده و کوچک همراه با ترشح مایع، احساس و متورم شدن به دنبال خاراندن پوست و ترک خوردگی پوست و پوسته پوسته شدن همراه باشد. با این حال علائم این بیماری پوستی بسته به سن فرد و همچنین از شخصی به شخص دیگر متفاوت می‌باشد.
- اگزما و خارش پوست
یکی از علائم اصلی این اختلال پوستی خارش پوست می‌باشد. همچنین در انواع گوناگون آن علامت خارش پوست وجود دارد. معمولا خارش با تورم، قرمزی و ایجاد لکه‌هایی روی پوست همراه است. شما می‌توانید برای کاهش خارش از آنتی‌هیستامین یا کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- علائم اگزما در نوزادان زیر ۲ سال
معمولا بثورات پوستی روی گونه و پوست سر دیده میشود. لازم به ذکر است که این بثورات معمولا قبل از نشت مایع به صورت حباب مشاهده میشود. بثورات می‌توانند سبب خارش شدید شوند و در خواب کودک اختلال ایجاد کنند. همچنین خارش و مالش مداوم پوست می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های پوستی نیز شود.
- علائم اگزما در کودکان ۲ ساله تا سن بلوغ
اغلب بثورات در این سن در چین‌های زانو یا آرنج ظاهر میشود همچنین بر روی مچ دست، گردن، مچ پا و چین بین ساق باسن یا پا نیز مشاهده میشود.
با این وجود ممکن است با گذشت زمان علائم زیر رخ دهند:
بثورات پوستی برآمده شده و رنگشان تیره یا روشن میشود همچنین ممکن است این بثورات ضخیم شده و به صورت گره مشاهده شوند یا خارش دائمی ایجاد کنند.
- علائم اگزما در بزرگسالان
معمولا بثورات در چین‌های زانو، آرنج و پشت گردن ظاهر میشود. با این حال بثورات می‌توانند بسیاری از نواحی بدن را پوشش دهند و در برخی نواحی همچون روی صورت، گردن و اطراف چشم به صورت برجسته مشاهده می‌شوند. همچنین بثورات می‌توانند سبب خشکی بسیار شدید پوست شوند و عفونت‌های پوستی و خارش دائمی پوست را به همراه داشته باشند.
در بزرگسالان بثورات پوستی اگزما نسبت به کودکان بیش تر موجب پوسته پوسته شدن میگردد. در فرد مبتلا به درماتیت آتوپیک ظاهر پوست به میزان خاراندن پوست توسط فرد و اینکه آیا پوست عفونی می‌باشد یا نه بستگی دارد.
مالش یا خارش بیشتر، می‌تواند پوست را تحریک کند، التهاب را افزایش دهد و حتی حس خارش را هم بدتر کند. درماتیت آتوپیک اغلب پیش از سن ۵ سالگی آغاز میشود و ممکن است تا نوجوانی و بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند. در بعضی افراد، اگزما به صورت دوره‌ای شعله ور میشود و همچنین علائم شان شدیدتر میگردد و سپس برای یک زمان یا حتی چندین سال، علائم آنها از بین رفته و بهبود می‌یابد. برای تشخیص اگزما و درمان آن و بررسی علائم پوستی باید به متخصص پوست و مو مراجعه نمایید.
دلایل ایجاد بیماری اگزما چیست؟
باوجود اینکه علم پزشکی تاکنون در زمینه تشخیص بیماری‌های گوناگون پیشرفت خارق‌العاده‌ای داشته است، اما هنوز پاسخ دقیقی برای این سؤال که دلیل بیماری اگزما پوستی چیست؟ پیدا نکرده است. ولی تحقیقات نشان داده است که بین این بیماری و موارد زیر ارتباط مستقیمی وجود دارد:
- ژنتیک
بسیاری از متخصصان معتقد هستند که بیماری اگزما ریشه‌های ژنتیکی دارد؛ چون براساس تحقیقات انجام شده شیوع این بیماری در بین کسانی که یکی از اعضای خانواده آنها به اگزمای پوستی مبتلا بوده است، بیشتر از دیگران می‌باشد.
- سیستم ایمنی
پوست کسانی که در دوران کودکی سیستم ایمنی بدن آنها به درستی رشد نکرده است، در برابر محرک‌ها قابلیت محافظت از خود را از دست می‌دهد و در آینده ممکن است به اگزمای پوستی مبتلا شوند.
- عوامل خارجی
از عواملی که می‌توانند بروز اگزما را تشدید کنند می‌توان به آب و هوای سرد و خشک زمستانی، دمای بسیار بالا و کمبود رطوبت پوست اشاره کرد.
- ابتلا به آلرژی
بیماری آلرژی یکی از بیماری‌های زمینه‌ساز این بیماری پوستی است. کسانی که آلرژی دارند نسبت به دیگران بیشتر در معرض ابتلا به اگزمای پوستی قرار دارند. چون بدن آنها نسبت به بعضی از محرک‌ها آلرژی داشته و امکان دارد به صورت بروز این بیماری پوستی، نسبت به آنها واکنش نشان دهد.
گاهی اوقات ممکن است در پی خاراندن شدید پوست، قسمت‌هایی از بدن فرد مبتلا به این بیماری پوستی زخم شود. حتی در بعضی از موارد نیز این زخم‌ها عفونت می‌کنند. پزشک متخصص ممکن است برای کنترل عفونت‌های پوستی، قرص تاوانکس را به منظور توقف رشد عفونت‌های باکتریایی، تجویز نماید. بهتر است به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که استفاده از این دارو، بدون نسخه پزشک ممنوع می‌باشد.
برای کاهش علائم اگزما پوستی چه کار کنیم؟
اگر به بیماری اگزما مبتلا هستید، حتماً برای جلوگیری از خشکی پوست‌تان از یک لایه‌ی ضخیم پماد یا کرم مرطوب کننده بدون بو استفاده کنید. همچنین، توصیه میشود از مواردی که باعث تشدید این بیماری پوستی میشود، دوری کنید. از جمله عواملی که باعث تشدید این اختلال میشود می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- حضور در هوای بسیار خشک
- گرما یا تعریق بیش از حد
- تغییرات ناگهانی دما
- استرس یا نگرانی
- استفاده از عطر
- صابون یا محصولات پاک کننده‌ی خشن
- پوشیدن پشم یا لباس‌هایی با الیاف مصنوعی مانند پلی استر
- مراقبت نکردن از پوست خشک
بیشتر بخوانید: گام به گام مراقبت از پوست و ۴ گروه از آنها
درمان اگزما
هدف از درمان‌های مورد استفاده برای بیماری اگزما، از بین بردن یا کنترل خارش پوست است. همچنین در صورت عدم درمان، عفونت‌های پوستی ایجاد میشود. اگر این بیماری پوستی حالت خفیف داشته باشد، شما باید برای کنترل آن از عوامل تحریک‌کننده پوست خودداری کنید، بهتر است از مرطوب‌کننده و نرم‌کننده‌های پوستی استفاده کنید و در اسرع وقت با دیدن خارش‌های پوستی یا بثورات به پزشک متخصص پوست، مراجعه کنید.
- داروهای اگزما
بهتر است به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که، تمام داروهایی که به منظور درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد باید توسط متخصص پوست تجویز شود، چرا که فقط متخصص پوست و مو می‌تواند نوع این بیماری و درمان مرتبط با آن را تشخیص بدهد.
- استفاده از پماد و کرم‌ها
در کاهش خارش و قرمزی بیماری کورتیکواستروئیدی بسیار موثر می‌باشد. این پماد بایستی بر روی پوست به صورت یک لایه نازک قرار داده شود، چون اگر از این کرم زیاد مصرف شود می‌تواند لایه پوست را نازک کند. بهترین زمان مصرف این پماد بعد از حمام کردن است چون پماد در این زمان، به راحتی جذب پوست میشود. این دارو می‌تواند به صورت خوراکی هم تجویز شود.
اگر متخصص پوست، برای داروی کورتون را جهت درمان بیماری اگزما توصیه نکرد، شما می‌توانید از پماد Pimecrolimus (Elidel) برای قسمت‌های آسیب دیده پوست صورت، سر و اطراف چشم استفاده کنید.
- استفاده از آنتی هیستامین‌ها
در بهبود خارش پوست استفاده از داروی آنتی هیستامین موثر می‌باشد و خواب آلودگی ناشی این دارو برای بی‌خوابی و غلبه بر تحریک پوستی بسیار مفید است.
پوست ترک‌خورده و آسیب‌دیده به راحتی به وسیله، قارچ‌ها و باکتری‌ها آلوده میشود، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می‌تواند لکه‌های چرکی و پوسته‌های زرد را روی پوست شما ایجاد کند که این مسئله باعث عفونت باکتریایی میشود. بهتر است بدانید که استفاده از داروهای آنتی بیوتیکی به درمان این عفونت کمک بسیار زیادی می‌کند.
داروهای آنتی بیوتیکی در شکل‌های مختلف همچون شربت، پماد، قرص خوراکی و کپسول قابل استفاده می‌باشند. در درمان عفونت‌های قارچی داروهای ضدقارچی موثر هستند.
- اشعه درمانی
از اشعه درمانی با استفاده از اشعه ماورا بنفش، در درمان اگزماهای شدید استفاده میشود. در این روش فرد مبتلا به اگزما چند دقیقه و دو تا سه بار در هفته در معرض اشعه UVA / UVB قرار می‌گیرد، همچنین ممکن است این دوره درمانی تا چند ماه نیز ادامه داشته باشد.
- رژیم درمانی
از درمان‌های پیشنهادی برای درمان اگزما در کودکان رژیم درمانی است، ولی برای همه‌ی کودکان این درمان نمی‌تواند موثر باشد.
بیشتر بخوانید: رژیم کانادایی، ۱۰ کیلو لاغری در دو هفته + فیلم آموزشی
بهترین آنتی بیوتیک برای درمان اگزما کدام است؟
پزشک متخصص، برای شما با توجه به نوع درماتیت پوست، دارو تجویز می‌کند، اگر درماتیت بتواند منطقه وسیعی از بدن شما را درگیر کند باید برای درمان آن از آنتی بیوتیک خوراکی استفاده کنید، که معمولا به مدت یک هفته فلوسلوکساسین تجویز میشود. ممکن است در صورت حساسیت به پنی سیلین، برایتان کلاریترومایسین تجویز شود.
بیشتر بخوانید: حساسیت پوستی | انواع، علائم، عوامل ایجاد کننده و درمان آن
درمان قطعی اگزما
علاوه بر داروهایی که پزشک متخصص پوست برای درمان درماتیت شما تجویز مینماید، باید برای درمان قطعی اگزما، اقدامات زیر را انجام دهید:
- پماد و کرم ضد خارش را به ناحیه آسیب‌دیده پوست مالش دهید.
- حداقل دو بار در طول روز از مرطوب‌کننده بدن استفاده کنید.
- با آب ولرم استحمام کنید.
- قسمت آسیب دیده را خارش ندهید و آن را باد بزنید.
- از صابون‌های حمام، بدون رنگ و بو استفاده کنید.
جمع بندی
اگزما یکی از بیماری‌های شایع پوستی است که معمولا با خشکی، خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن ناحیه آسیب دیده همراه است. انواع مختلفی از اگزما وجود دارد، از جمله اگزمای پوستی آتوپیک، اگزمای تماسی، اگزمای پوستی سبورئیک و درماتیت سوزش‌آور. علائم اگزما شامل خارش، خشکی پوست، قرمزی، ضخیم شدگی پوست و ترشح مایع می‌باشد. درمان اگزما بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و ممکن است نیاز به داروهای مرطوب‌کننده یا آنتی‌هیستامین داشته باشد. اگزما می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد، اما برخی بیشتر در کودکان و نوزادان دیده می‌شوند.
