جراحی آب مروارید یا جراحی پروتز آب مروارید یک فرایند جراحی است که با هدف اصلاح یا جایگزینی عدم قدرت بینایی در دید یک فرد انجام می‌شود. آب مروارید یا پروتز آب مروارید یک نوع لنز یا پروتز است که برای تقویت یا جبران اشکال در دید استفاده می‌شود.
استفاده‌ی طولانی‌مدت از لوازم الکترونیکی درکنار افزایش غبار و آلودگی هوا و تغذیه نه‌چندان مناسب، باعث به‌خطرافتادن سلامت چشم‌ها می‌شود؛ به‌طوری که امروزه بیماری های‌چشمی مانند آب مروارید یا کاتاراکت بسیار شایع شده‌اند. بسیاری از کودکان از عینک استفاده می‌کنند، جوانان خشکی چشم گرفته‌اند و بیماری‌هایی مثل آب مروارید که در میان‌سالی رایج بوده، اکنون مردم در سنین پایین‌تر به آن دچار می‌شوند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان می‌خواهید جراحی آب مروارید را انجام بدهید، این مقاله را تا آخر بخوانید.
آناتومی چشم
چشم انسان مثل یک توپ پینگ‌پنگ کوچک در حفره‌ای توخالی در جمجمه وجود دارد. چشم، نور محیط را به پیام عصبی تبدیل می‌کند تا مغز آن را پردازش کند. در این‌حالت ما می‌توانیم اطراف خود را ببینیم. نور ابتدا به قرنیه برخورد می‌کند و وارد سوراخ مردمک می‌شود. با عبور از مردمک، به عدسی برخورد می‌کند. عدسی نور را به‌صورت دقیق روی شبکیه تنظیم می‌کند تا تصویر تشکیل شود. سلول‌های عصبی شبکیه، پیام عصبی تولید می‌کنند و آن را از طریق عصب بینایی به مغز می‌فرستند تا در آن‌جا پیام پردازش و تصویر تشکیل شود.
آب مروارید چیست؟
برای اینکه ما بتوانیم محیط را به‌صورت دقیق و واضح ببینیم، لازم است مسیری که نور در چشم طی می‌کند شفاف باشد و قرنیه و عدسی نور را درست روی شبکیه متمرکز کنند. در بیماری آب مروارید، عدسی کدر می‌شود؛ درنتیجه دید بیمار مه‌آلود و کمی تار می‌شود. البته این بیماری بسیار کند پیشرفت می‌کند؛ به‌طوری که تغییر در بینایی‌تان را شاید متوجه نشوید. با بدتر شدن بیماری، کم‌کم نشانه‌هایی مثل احساس کثیف بودن عینک، دید مه‌آلود یا غبارآلود و حساسیت به نور در شما به‌وجود می‌آید. تنها درمان آب مروارید، جراحی است.
در این عمل که کاتاراکت نام دارد، عدسی کدر بیمار برداشته‌می‌شود و یک عدسی مصنوعی جایگزین آن می‌شود. این عدسی مصنوعی از جنس پلاستیک یا سیلیکون است و تا آخر عمر، برای شما کار می‌کند. جراحی آب مروارید درصد موفقیت بالایی دارد و به بیمار اجازه می‌دهد تا بتواند به فعالیت‌های روزمره‌ی خود برگردد. از آنجایی که عمل کاتاراکت هربار فقط روی یکی از چشم‌ها انجام می‌شود، ممکن است تا زمانی که چشم دوم بیمار جراحی شود (حدود یک تا چهار هفته بعد)، دید فرد کمی نامتعادل باشد. البه تنظیم دقیق بینایی به‌طور معمول تا چند ماه بعد از جراحی طول می‌کشد.
چرا به آب مروارید مبتلا شدم؟
اصلی‌ترین علت آب مروارید، افزایش سن است؛ اما عامل‌هایی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بروز آب مروارید باشند:
- دیابت
- برخی داروها مثل استروییدها
- ضربه‌ی وارده به چشم
- جراحی شبکیه
- برخی بیماری‌های چشم مثل گلوکوم
بیشتر بخوانید: سندروم بینایی کامپیوتر (CVS) چیست؟ ۶ نشانه آن
بعد از جراحی آب مروارید چه درانتظار من است؟
- هنگام خروج از بیمارستان، یک پد به همراه محافظ پلاستیکی، روی چشم عمل شده‌ی شما قرار می‌گیرد. این برای محافظت از چشم شماست؛ هرچند که می‌توانید یک روز بعد آن را بردارید.
- چند ساعت بعد از جراحی آب مروارید حس شما برمی‌گردد؛ اما ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا دید شما واضح شود.
- تا چند روز بعد از عمل، بروز این نشانه‌ها طبیعی است و جای نگرانی ندارد:
- احساس خارش و خشکی چشم
- تاری‌دید
- دوبینی
- قرمزی چشم و آب‌ریزش
- دیدن تصویر به‌صورت موج‌دار یا کج‌دیدن
- سایه‌داردیدن هرچیزی در اطراف خود
- ترشح مختصر از چشم که منجر به چسبیدن مژه‌ها می‌شود.
- خون‌ریزی زیر ملتحمه: به‌صورت خون‌ریزی در بافت سفید چشم دیده می‌شود. این خون‌ریزی درنتیجه‌ی آسیب به رگ‌های سطحی چشم اتفاق‌می‌افتد و طی دو هفته ازبین می‌رود.
بیشتر بخوانید: کوررنگی؛ بررسی علل و پیامدهای آن در زندگی روزمره
در صورت بروز علامت‌های زیر به پزشک مراجعه کنید:
- افزایش درد، به‌طوری که با مسکن رفع نشود
- شدیدتر شدن قرمزی چشم
- کاهش یا ازدست دادن بینایی
- وجود تعداد زیادی لکه‌های شناور در میدان دید شما
- اگر حس می‌کنید نور حالت چشمک‌زن دارد
- حالت تهوع، استفراغ یا سرفه‌های شدید
- ترشح زیاد از چشم
این نشانه‌ها می‌توانند خبر از عفونت داخل چشمی و یا پارگی شبکیه بدهند. اگر به پزشک دسترسی ندارید، می‌توانید از پزشک آنلاین نیتروطب استفاده‌کنید. برای مشاوره با چشم پزشک آنلاین اینجا را کلیک کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی آب مروارید
- قطره چشمی خود را طبق دستور پزشک و به‌صورت مرتب استفاده کنید. البته اگر زمان استفاده از قطره خواب بودید، لازم نیست به‌خاطر آن بیدار شوید. اگر زمان مصرف دو قطره باهم بود، بین استفاده از آن‌ها حداقل ده دقیقه فاصله بندازید.
- ۲ تا ۳ روز اول بعد از جراحی، به خودتان سخت نگیرید و سعی کنید بیشتر استراحت کنید.
- در هفته اول هنگام خواب از محافظ چشم استفاده کنید. استفاده از این محافظ، باعث می‌شود شما در خواب به چشم خود ضربه یا فشار وارد نکنید.
- اگر درد داشتید از مسکن استفاده کنید. به‌هیچ عنوان چشمان خود را مالش ندهید.
- محدودیتی در حمام‌کردن ندارید؛ می‌توانید مثل همیشه دوش بگیرید. اما هنگام شستن موهایتان از محافظ چشم استفاده کنید و مراقب باشید صابون یا شامپو وارد چشم شما نشود.
- به‌طور معمول چند ساعت بعد از عمل، شما می‌توانید فعالیت‌هایی مثل خواندن، کار کردن با کامپیوتر و تماشا کردن تلویزیون را انجام دهید؛ فقط دقت کنید در استفاده از وسایل الکترونیکی تعادل را رعایت کنید تا به چشمانتان فشار نیاید.
- برای خواندن نماز توجه کنید که خم‌شدن و سجده کردن ممنوع است.
- از انجام ورزش شدید و بلند کردن وسیله‌های سنگین دوری کنید.
- تا زمانی که پزشک به شما اجازه نداده، رانندگی نکنید. درمورد سفر با هواپیما نیز با پزشک خود مشورت کنید.
- در فضای باز از عینک‌آفتابی استفاده کنید.
- سعی کنید در محیط‌های گرد و خاک یا غبار قرار نگیرید؛ چراکه چشم شما به آلرژن‌های موجود در هوا حساس خواهدبود. هم‌چنین، بهتر است قبل از جراحی آب مروارید خانه یا اتاق خود را گردگیری و جارو بکنید تا بعد از عمل اذیت نشوید.
- حداقل ۴ هفته از لوازم آرایشی چشم استفاده نکنید.
- به مدت ۴ تا ۶ هفته از شناکردن و حضور در جکوزی خودداری کنید.
- بسته به اینکه شغل یا حرفه‌ی شما چیست، و آیا نیاز به عینک جدید دارید یا نه، زمان بازگشت به سرکار خود را با پزشک مشورت و تعیین کنید.
بیشتر بخوانید: کاتاراکت (آب مروارید) چیست؟ ۱۴ دلیل بروز آن
نکته‌های استفاده از قطره چشم
هنگام مرخص‌شدن از بیمارستان، قطره‌های چشمی دریافت می‌کنید. این قطره‌ها برای پیش‌گیری از بروز عفونت، کاهش التهاب و قرمزی و کنترل فشار چشم تجویز می‌شود. رایج‌ترین داروها همین قطره‌ها هستند؛ اما ممکن است پزشک قرص خوراکی استازولامید نیز تجویز کند. به‌دقت طرز استفاده از آن‌ها را بپرسید؛ زیرا نظر پزشک بسیار مهم است. در اینجا نکته‌های کلی را برای یادآوری عنوان کرده‌ایم، اما شما اولویت را با نظر پزشک خود بگذارید. ضمن اینکه این قطره‌ها را نباید در اختیار دیگران قرار دهید. قرار نیست کسی به‌جز شما به هر دلیلی از قطره‌های درمانی شما استفاده کند.
به‌طور معمول، شما باید:
- از فردای عمل، شروع به استفاده از قطره‌های خود بکنید.
- فقط برای چشمی که عمل‌شده استفاده‌کنید.
- قبل از استفاده، دست‌های خود را با آب و صابون بشورید.
- توجه‌کنید که ظرف قطره نباید با پلک شما تماس پیداکند.
- تا زمان تعیین‌شده از طرف پزشک، ریختن قطره را ادامه‌دهید.
- قطره چشم را در جای خشک و خنک، دور از دسترس کودکان قراردهید.
- درصورت مشاهده‌ی هرگونه تغییر رنگ، غلظت و بوی قطره، آن را دور بریزید؛ زیرا قطره چشمی شما خراب شده‌است.
بیشتر بخوانید: ۱۸ راهکار اساسی خانگی رفع تیرگی زیر چشم
در حدود ۱ تا ۴ هفته بعد، شما برای ویزیت به پزشک خود مراجعه‌می‌کنید. در این زمان از روند استفاده از قطره‌ها و عارضه‌های احتمالی به پزشک توضیح دهید. در این جلسه ویزیت، مشخص می‌شود که شما کی می‌توانید استفاده از قطره‌های چشمی را متوقف کنید و کی باید برای خرید عینک جدید اقدام‌کنید.
بیشتر بخوانید: ناخنک چشم چیست؟ + ۴ روش جراحی این عارضه
تکنیک تمیزکردن چشم
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که در دو هفته اول، چشم خود را دوبار در روز تمیز کنید؛ زیرا ریختن قطره در بعضی بیماران موجب چسبندگی خفیف در چشم‌شان می‌شود. هم‌چنین در روزهای ابتدایی بعد از عمل، چشم شما کمی ترشح دارد که اگر آن را تمیز نکنید، باعث چسبیدن مژه‌هایتان به‌هم می‌شود. برای این‌کار:
- دست‌های خود را بشورید
- مقداری آب جوشیده خنک شده را در ظرفی تمیز بریزید.
- مقداری پنبه یا یک گاز کوچک تمیز را در آب بخیسانید و از قسمت داخلی چشم (نزدیک بینی) رو به گوشه‌ی بیرونی چشم را به‌آرامی تمیز کنید.
- دقت کنید که پنبه را داخل خود چشم وارد نکنید.
- چشم خود را با آب به‌صورت مستقیم نشورید.
- چشمتان را فشار یا مالش ندهید.
بیشتر بخوانید: گل مژه چشم: چگونه از این عفونت مزاحم خلاص شویم؟
کلام آخر
با پیشرفت علم و به‌روزشدن روش‌های جراحی، انجام عمل‌های حساس چشم بسیار آسان‌تر، درصد موفقیت بالاتر و دوره‌ی نقاهت کوتاه‌تر شده‌است. با این‌وجود در روزهای اول بعد از هر نوع عمل چشم از جمله جراحی آب مروارید، کمی اذیت می‌شوید. با رعایت بهداشت به‌خصوص بهداشت دست‌ها و چشم‌هایتان، استفاده از قطره‌های چشمی و رعایت نکته‌های مراقبتی ذکر شده در این مقاله می‌توانید دوره‌ی نقاهت راحتی را پشت‌سر بگذارید. دقت کنید که توصیه پزشکتان نسبت به هرجمله‌ای از این مقاله اولویت دارد، پس درصورت هرگونه ابهام با پزشک خود تماس بگیرید.
