رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: شیر مادر مزیت‌هایی برای بدن نوزاد دارد که نمی‌توان از آن غافل شد.
نیتروطب به گزارش ایسنا در گفت‌وگو با سیده سمیه اصغری به بهانه‌ی روز جهانی شیر مادر اظهار کرد: شیر مادر یک غذای منحصر به فرد است که بسیار بیشتر از یک غذا برای نوزاد نقش ایفا می‌کند.
وی افزود: علاوه بر درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها زیادی نشان می‌دهد که شیر مادر در بردارنده بخش‌های دیگری است، شامل مواد ضد التهابی، ایمونوگلوبین‌ها، مواد ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدان‌ها، الیگوساکاریدها، سایتوکاین‌ها، هورمون‌ها و فاکتورهای رشد است که فعالیت‌های بیولوژیک مرتبط با رشد و نمو، تنظیم متابولیکی، التهابی و پاتوژنی دارند.
رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بیان کرد: هم ترکیب و هم حجم شیر ترشح‌شده انسان تا حدی توسط ژنتیک فردی، دریافت مادر (به ویژه اسیدهای چرب، ویتامین ب۱۲،تیامین، ریبوفلامین، ویتامین ب۶، ویتامین آ، سلنیوم و ید) و مرحله‌ی شیردهی تاثیر می‌پذیرد؛ به طور کلی محتوای ویتامین شیر انسان به دریافت مادر یا وضعیت تغذیه‌ای ویتامین وابسته است.
وی یادآور شد: اگر وضعیت مادر در این مورد ضعیف باشد غلظت ویتامین‌های شیر نیز پایین است، اما آنها با افزایش دریافت مادر افزایش می‌یابند. اگر وضعیت مادر مناسب باشد غلظت ویتامین‌های شیر نیز مناسب بوده و در این حالت کمتر متاثر از دریافت مادر است.
اصغری ادامه داد: در مقابل ویتامین‌ها، غلظت مواد معدنی در شیر انسان به طور کلی همبستگی خوبی با دریافت مادر ندارد به استثنای سلنیوم و ید. شیر مادر دارای ویتامین‌های محلول در چربی A ، D ، K ، E است؛ همچنین کاروتونوییدهای خاص (آلفا کاروتن، بتا کاروتن، لوتیین، کریپتوزانتین، لیکوپن) که دارای درجه‌های مختلفی از فعالیت بیولوژیکی هستند.
وی با بیان اینکه محتوای ویتامین A شیر انسان بیشتر توسط دریافت مادر تاثیر می‌پذیرد، اظهار کرد: ویتامین‌های محلول در آب شیر انسان شامل؛ ویتامین C ، دسته‌ی ویتامین B: تیامین B۱، ریبوفلاوینB۲، نیاسین، ویتامین B۶ و ترکیبات مربوط به آن،ویتامین B۱۲، فولات و بیوتین است. غلظت همگی آنها در شیر انسان وابسته به رژیم مادر است.
اصغری با بیان اینکه شیر انسان دربردارنده عنصرهای معدنی اصلی کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم و پتاسیم است، افزود: همچنین مواد معدنی ناچیز مختلفی شامل آهن، مس، روی، منگنز، سلنیوم و ید را دارد. غلظت مواد معدنی اصلی در شیر انسان به ارزش آنها در سرم مادر مربوط نمی‌شود.
آیا تغذیه با شیر مادر باعث پوکی استخوان می شود؟
وی با اشاره به اینکه در حقیقت بازجذب افزایش یافته کلسیم و فسفر استخوانی مادر همراه با دفع ادراری کاهش یافته جهت فراهم آوردن مقدار لازم این عنصرهای معدنی در تولید شیر اتفاق می‌افتد که این به رژیم مادر وابسته نیست، تصریح کرد: محتوای مواد معدنی استخوان مادر می‌تواند پنج تا ۱۰ درصد در طول دو تا شش ماه دوره شیردهی انحصاری کاهش پیدا کند.
رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بیان کرد: با این حال به‌طور معمول این مقدار در ۶ تا ۱۲ ماه پس از شیرگیری بازمی‌گردد و بنابراین به نظر نمی‌رسد که موجب افزایش خطر پایین آمدن محتوای معدنی استخوان یا پوکی استخوان شود.
اصغری تصریح کرد: اگرچه بدون نظر گرفتن دریافت مادر مقدار آهن و مس و روی شیر انسان به‌تقریب پایین است، آهن به دست آمده از شیر انسان علاوه بر آهن ذخیره‌ای نوزاد کامل، برای نوزاد تغذیه‌شونده با شیر مادر در ۶ ماه اول تولد کافی است.
وی افزود: شیر پیشین، شیری که در ابتدای هربار شیردهی تولید می‌شود و دارای مقدار زیادی آب جهت برطرف کردن نیاز نوزاد به مایعات است. میزان انرژی این شیر پایین بوده، رقیق بوده و مشابه شیر کم‌چرب بوده اما سرشار از ویتامین‌های محلول در آب و پروتیین است.
رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بیان کرد: شیر پسین، شیری است که در انتهای شیردهی تولید می‌شود و خامه‌ای تر بوده، محتوای چربی آن بالا و سرشار از ویتامین‌های محلول در چربی،انرژی و موادمغذی است.
شیر مادر مصرف آب اضافی را برای نوزاد کاهش می‌دهد.
اصغری ادامه داد: نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند به آب اضافی نیاز ندارند چراکه ۸۷ درصد شیر مادر از آب تشکیل می‌شود. البته هیدراتاسیون هیپرناترمیک به علت تغذیه نامطلوب با شیر مادر گزارش شده است؛ بیشتر این‌ها در فرزندان اول مادران جوان گزارش شده که این مادران هنگام زایمان درد و فشار زیادی را تحمل کرده، در مورد شیردهی با شیر مادر آموزش ندیده و از عارضه‌ی دهیدراتاسیون آگاهی نداشته‌اند، درجه حرارت بالای محیط هم می‌تواند موجب تشدید این مشکل شود.
وی یادآور شد: در هفته‌های ابتدایی شیردهی مادر باید براساس تقاضای نوزاد و نشانه‌هایی که کودک از خود نشان می‌دهد به او شیر دهد. معده نوزاد بسیار کوچک است و تنها به اندازه یک تا دو قاشق چای خوری از مایعات می‌تواند در خود نگه دارد.
رییس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند تصریح کرد: براساس این مقدار کلستروم شیر مادر برای نوزاد در دسترس است. کلستروم به راحتی جذب شده و به همین جهت نوزاد به کرات از مادر درخواست شیر می‌کند.
