دیابت، یک نوع بیماری زمینه‌ای می‌باشد که به مرور زمان می‌تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش داده و او را ناتوان کند. بنابراین کنترل و شناخت بیماری دیابت می‌تواند کیفیت زندگی او را بهبود ببخشد.
اگر شما نیز جزو کسانی هستید که مبتلا به دیابت می‌باشید و یا پزشک متخصص احتمال به وجود آمدن این بیماری را در بدن شما بسیار بالا می‌داند، خوب است که درمورد نحوه پیشگیری، علائم و روش‌های کنترل این بیماری اطلاعات کاملی داشته باشید. ما در این مقاله سعی داریم تا شما را بیشتر با این بیماری خطرناک که قابل‌کنترل است آشنا کنیم. پس در ادامه مطالب با ما همراه شوید تا روش‌های موثر در درمان این بیماری را به طور مفصل به شما توضیح دهیم.
لازم به ذکر است که بروز هر کدام از علائم دیابت می‌تواند برای فرد یک زنگ خطر محسوب شود. پس اگر علائمی از این بیماری در بدن شما وجود داشت، توصیه می‌کنیم که حتما به دکتر داخلی، متخصص تغذیه یا دکتر غدد مراجعه نمایید.
دیابت چیست؟
دیابت یک نوع بیماری متابولیکی است که مربوط به متابولیسم بدن می‌باشد و یکی از شایع ترین بیماری‌های غدد محسوب میشود که با سطح قند خون بالا همراه است. این بیماری زمانی ایجاد میشود که فرد نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن داشته باشد. اگر گلوکز خون سطح بالایی داشته باشد می‌تواند به سلامت فرد آسیب جدی برساند.
لازم به ذکر است که در پشت و زیر معده غدد پانکراس قرار دارد که هورمون انسولین از آن ترشح میشود.
پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل کرده و باعث میشود، قند وارد سلول‌های بدن فرد شود و در نتیجه مقدار قندی که در خون او موجود است، کاهش می‌یابد. همانطور که میزان قند خون فرد کم میشود ترشح انسولین از پانکراس نیز کاهش می‌یابد. از طرف دیگر برای سلامت انسان گلوکز حیاتی است. در واقع گلوکز ماده مغذی و ضروری می‌باشد که برای عملکرد مناسب سلول‌های بدن انرژی لازم را فراهم می‌کند. هم‌چنین گلوکز منبع اصلی سوخت مغز فرد نیز می‌باشد.
ناگفته نماند که گلوکز از ۲ منبع اصلی همچون غذا و کبد شما تامین میشود و در نتیجه ذخایر کبد شما گلوکز را تولید می‌کند. اگر شما غذایی نخورده باشید سطح گلوکز خون شما کاهش می‌یابد، بنابراین کبد، می‌تواند گلیکوژن ذخیره‌شده را به گلوکز تجزیه کند تا سطح گلوکز خون در حد نرمال بماند.
زمانی که قند خون شما افزایش می‌یابد انسولین از پانکراس آزاد میشود تا بتواند با انتقال به سلول‌های بدن سطح گلوکز را کاهش دهد. در بیماران دیابتی، عدم پاسخ به انسولین یا عدم تولید کافی باعث به وجود آمدن هیپرگلیسمی میشود. این بیماری مزمن بوده و می‌توان آن را کنترل نمود ولی تا آخر عمر همراه فرد خواه بود.
انواع دیابت
به صورت کلی دیابت را می‌توان به پنج دسته تقسیم کرد که شامل موارد زیر می‌باشند:
- دیابت نوع ۱
- دیابت نوع ۲
- دیابت بارداری
- پیش دیابت
- دیابت بی‌مزه
دیابت نوع یک
دیابت نوع ۱، معمولا از دوران کودکی فرد آغاز شده و یک نوع بیماری ژنتیکی می‌باشد. اما گاهی نیز ممکن است شروع این بیماری در سنین بالاتر هم دیده شود. در دوقلوهای همسان گاهی ممکن است هر دو کودک به این بیماری مبتلا نشوند به همین علت می‌توان در ابتلا به این بیماری نقش محرک‌های محیطی را نیز در نظر گرفت. پزشکان بیماری دیابت نوع ۱ را یک نوع بیماری خود ایمنی می‌دانند.
این بدان معنا می‌باشد که فرد با قرار گرفتن در معرض برخی عوامل، همچون تحریک سیستم ایمنی، در لوزالمعده خود سلول‌های تولید کننده انسولین را از دست می‌دهد که نتیجه آن بروز بیماری دیابت نوع ۱ می‌باشد. در بروز این بیماری پیشینه خانوادگی، ژنتیک، سن و حتی موقعیت جغرافیایی زندگی تاثیر بسیار زیادی دارد. به عنوان مثال در کشورهایی که از خط استوا فاصله زیادی دارند، تعداد بیماران مبتلا به این دیابت بیشتر می‌باشد.
دیابت نوع دو
دیابت نوع ۲ زمانی به وجود می‌آید که فرد نسبت به انسولین مقاومت بیشتری نشان می‌دهد. یعنی لوزالمعده انسولین مورد نیاز را تولید می‌کند اما بدن قادر نمی‌باشد تا از آن استفاده کند.
عوامل زیادی همچون عدم تحرک، سبک زندگی، نوع تغذیه و اضافه وزن در شدت و بروز این بیماری نقش مهمی دارند.
معمولا در سنین بالاتر از ۴۰ سال دیابت نوع ۲ خود را نشان می‌دهد.
نکته مهم در مورد دیابت نوع ۲ این می‌باشد که افرادی که در خانواده خود فرد مبتلا به این بیماری دارند نسبت به افراد دیگر، بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. یعنی می‌توان گفت که وراثت و یا ژن‌ها در این بیماری نقش اساسی دارند. از طرفی کسانی که دارای تخمدان پلی کیستیک هستند و یا چربی زیاد در قسمت کمر دارند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ هستند.
دیابت بارداری
دیابت بارداری در ماه‌های آخر بارداری رخ می‌دهد. بروز آن اکثرا با تغییرات هورمونی در ارتباط می‌باشد. هورمون‌هایی که به کمک جفت تولید می‌شوند به طور ویژه بر روی انسولین تاثیر گذاشته و عملکرد آن را مختل می‌نمایند.
پیش دیابت
در صورتی که نتیجه آزمایش خون نشان دهد که در مرحله پیش دیابت می‌باشید، پس شانس آورده‌اید. چراکه این حرف به معنی این است که سطح گلوکز در بدن شما بالاست ولی شما هنوز به دیابت مبتلا نشده‌اید.
فقط دقت کنید که در صورتی که به اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی خود اقدام نکنید، به بیماری دیابت مبتلا خواهید شد.
دیابت بی مزه
دیابت بی‌مزه، یک نوع بیماری مادرزادی می‌باشد که به علت اختلال در غدد درون‌ریز به وجود می‌آید. این بیماری با تشنگی زیاد و تولید بیش از اندازه ادرار رقیق همراه بوده و برای آن درمانی نیست.
علائم دیابت
نکته مهمی که در مورد دیابت وجود دارد این می‌باشد که این بیماری به بیماری خاموش معروف است. یعنی افراد زمانی متوجه به وجود آمدن این بیماری در بدن خود می‌شوند، که علائم آن بسیار شدید تر شده و عوارض آن، فرد را درگیر می‌کند.
لازم به ذکر است که معمولا دیابت نوع ۱ و نوع ۲ تقریبا علائم یکسانی از خود نشان می‌دهند. در ادامه شما را با علائم رایج این بیماری آشنا می‌کنیم:
تشنگی زیاد و تکرر ادرار
هر فرد به صورت طبیعی بین ۴ تا ۷ مرتبه در طول شبانه روز، نیاز به دفع ادرار دارد. ممکن است افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند، تعداد دفعات دفع ادرارشان خیلی بیشتر از حد معمول باشد. دلیل این موضوع این می‌باشد که کلیه‌ها گلوکز را به خوبی جذب نمی‌کنند. در واقع، در حالت عادی بدن انسان گلوکز و قند مورد نیاز خود را از کلیه‌ها دریافت می‌کند و زمانی که کلیه ها نتوانند تمام گلوکز را جذب کند، قطعا ادرار بیشتری تولید می‌کند و در نتیجه همواره فرد احساس تشنگی می‌کند به این ترتیب دچار تکرر ادرار و پرنوشی میشود.
احساس خستگی زیاد
بدن انسان انرژی خود را از سوختن گلوکز و قند به دست می‌آورد. اگر لوزالمعده توانایی این را نداشته باشد که بتواند انسولین تولید کند، سلول‌ها نیز نمی‌توانند گلوکز جذب کنند در نتیجه انرژی مورد نیاز بدن فرد تأمین نمی‌‌گردد و فرد همیشه احساس خستگی می‌کند.
احساس گرسنگی بیش از حد
اگر فرد کمبود انرژی داشته باشد و قند او جذب نشود، قطعا فرد دائما گرسنه خواهد بود.
خشکی دهان و پوست
فرد به‌دلیل دفع آب زیاد در هنگام ادرار، احساس خشکی و تشنگی دهان را دارد. لازم به ذکر است که حتی با خوردن آب نیز این خشکی دهان رفع نمی‌شود. به غیر از این کم‌آبی موجب خارش و خشک شدن پوست نیز میشود.
کاهش وزن
هنگامی که بدن انسان قند مورد نیاز خود را به‌دست نمی‌آورد، به‌سراغ سوزاندن چربی‌ها می‌رود. در نتیجه فرد با خوردن زیاد غذا وزن کم می‌کند.
تاری دید
برخی از افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند دچار تاری دید نیز می‌شوند. این مسئله بیشتر به خاطر کم شدن آب بدن است.
اختلال در روند بهبود زخم‌ها
در صورتی که قند خون شما بالا باشد، قطعا این موضوع می‌تواند بر عملکرد اعصاب پوست نیز تاثیر گذار باشد. به‌همین دلیل است که زخم‌ها در افراد مبتلا به بیماری دیابت، خیلی دیر بهتر می‌شوند.
درمان دیابت
به کمک یک سری راهکار‌ها می‌توان به درمان دیابت اقدام کرد که این راهکار‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
تغییر سبک زندگی و تغذیه
اولین قدم برای کنترل دیابت اصلاح الگوی غذایی و یا در موارد خیلی حاد، حذف کامل مواد قندی می‌باشد. رژیم غذایی افراد مبتلا به این بیماری، باید مملو از پروتئین‌ها سبزیجات و خالی از کربوهیدرات و قند باشد. افرادی که از این برنامه غذایی به صورت منظم پیروی می‌کنند، قطعا به کمک آن می‌توانند این بیماری خاموش و خطرناک را کنترل و درمان کنند.
ورزش
از دیگر مواردی که در کنار رژیم غذایی، به درمان این بیماری کمک زیادی می‌کند ورزش و تحرک زیاد است
بیشتر بخوانید: با این ۹ حرکت یوگا در خانه، روز خود را شروع کنید
دارو درمانی
اگر فرد مبتلا به دیابت نتواند با ورزش و رژیم‌های غذایی موفق به کنترل بیماری خود شود، مصرف داروهای گوناگون همچون انسولین و داروهای دیگری که پزشک متخصص تجویز می‌کند، نیز به این روش درمانی اضافه میشود.
جراحی
در موارد حاد و مواقعی که درمان‌های دیگر پاسخگو نمی‌باشند، پزشکان روش جراحی را به منظور انجام پیوند پانکراس به کار می‌برند. در روش جراحی، سلول‌های جدید، قابلیت کنترل انسولین و قند خون را خواهند داشت ولی در کنار این روش دارو درمانی نیز انجام خواهد گرفت.
ناگفته نماند افرادی که مبتلا به بیماری دیابت نوع ۲ هستند می‌بایست به صورت مرتب قند خون خود را کنترل کنند. معمولا می‌توان قند خون را به دو صورت اندازه‌گیری کرد. اندازه گیری میزان قند خون به‌صورت ناشتا، بعد از شام و یا دو ساعت بعد از خوردن غذا
با دیدن کدام علائم به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
وجود علائم هشداردهنده در بدن نشان دهنده مبتلا بودن فرد به دیابت است که در پایین ذکر می‌کنیم. اگر فردی قند خون بالا داشته باشد، بر تمام اندام‌های مهم او مانند قلب، چشم، کلیه، عروق خونی و اعصاب اثر گذاشته و تمام این اندام‌ها در معرض خطر خواهند بود.
برای اینکه قند خون خود را کنترل کرده و از بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری کنید، بهتر است از نشانه‌های نوسانات قندخون آگاهی و آشنایی کامل داشته باشید.
اگر هر یک از علائم زیر را در خود مشاهده کردید، بهتر است هر چه زودتر به یک پزشک غدد یا پزشک داخلی مراجعه کرده تا با انجام آزمایش‌های لازم توسط پزشک، بیماری تان را بررسی کرده و شروع به درمان کنید.
- احساس گیجی، لرزش و سردرگمی
وجود این علائم در بدن نشانه کاهش قند خون یا هیپوگلیسمی می‌باشد. هنگامی که قند خونتان به زیر هفتاد رسید، حتما دو قاشق غذاخوری کشمش یا نصف لیوان آب پرتقال مصرف کنید.
- تشنگی زیاد و افزایش ادرار
داشتن این دو علائم نیز نشان دهنده قند خون بالا می‌باشد.
- احساس فشار در چشم و تار دیدن
هنگامی که دیابت خود را کنترل نکنید موجب ابتلا به مشکلات چشمی نظیر رتینوپاتی دیابتی، گلوکوم یا آب سیاه و آب مروارید می‌شوید. بنابراین حتما باید چشم‌های خود را به طور منظم توسط پزشک معاینه کنید.
- بهبود نیافتن زخم‌ها
قند خون سبب کاهش جریان خون شده و اگر دیابت کنترل و رعایت نشود گردش خون در بدن سست و ضعیف میشود، در نتیجه زخم‌های موجود در بدن دیر بهبود یا ترمیم می‌یابند که منجربه عفونت‌های خطرناک میشود.
- بی حسی در پاها
این بیماری در برخی موارد موجب از دست دادن حس در برابر گرما و سرما میشود که به آن نوروپاتی دیابتی و یا آسیب عصبی می‌گویند که از عوارض قند خون بالا می‌باشد. حتما باید از کفش‌های مناسب استفاده کنید و تمام اندام به ویژه کف پاها را به خوبی بررسی کنید.
راه‌های جلوگیری از ابتلا به دیابت
یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی که مردم دچار آن می‌شوند، دیابت نوع دو می‌باشد. مردم در سنین بالا دچار این بیماری می‌شوند که فقط با کنترل و رعایت یک سری موارد، از بروز یا بیشتر شدن آن می‌توان جلوگیری کرد. در ادامه برخی از راهکار‌های پیشگیری از مبتلا شدن به این بیماری را بررسی خواهیم کرد:
کاهش مواد قندی
افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند باید از خوردن شیرینی، شکلات و کربوهیدرات‌ها به شدت خودداری کنند. چون همه این مواد غذایی به قند‌های ریز تبدیل شده و وارد جریان خون می‌شوند. در نتیجه باعث افزایش قند خون شده و در ادامه سبب افزایش ترشح انسولین می‌شوند. انسولین تولید شده را بدن نمی‌تواند استفاده کند که سبب بروز بیماری دیابت نوع دو میشود.
افزایش تحرک
افرادی که به دیابت مبتلا هستند حتما باید تحرک، ورزش و فعالیت بدنی کافی داشته باشند. چون تحرک سبب افزایش سوخت و ساز بدن شده و بدن برای کنترل قند خون، نیاز کمتری به مصرف انسولین دارد. در نتیجه ورزش برای چنین بیمارانی بسیار مفید بوده و باعث کاهش میزان قند خون، چربی خون و هم‌چنین کاهش میزان استرس در فرد میشود.
دوری از استرس
یکی دیگر از مواردی که سبب کاهش قند خون میشود، دوری از استرس و اضطراب می‌باشد. ممکن است بسیاری از مردم هنگامی که دچار استرس می‌شوند، میل شدیدی به خوردن شیرینی و غذا داشته باشند که این امر سبب تشدید بیماری در افراد مبتلا به دیابت میشود.
مصرف آب
از دیگر مواردی که سبب کنترل میزان قند خون و انسولین خون میشود، نوشیدن آب است.
کاهش وزن
یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در کاهش میزان قند خون، کم کردن وزن می‌باشد. به همین خاطر بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند تا افراد مبتلا به دیابت وزن خود را کم کنند تا بیماری‌شان تشدید نشود.
چربی اطراف شکم بیماران از دلایل اصلی افزایش این بیماری در آنان می‌باشد که باید این چربی‌ها آب شوند.
بیشتر بخوانید: رژیم کانادایی، ۱۰ کیلو لاغری در دو هفته
در نتیجه افرادی که مبتلا به دیابت هستند باید تمامی موارد ذکر شده را رعایت کنند و حتما یک دستگاه خانگی اندازه‌گیری قند خون داشته باشند تا مدام میزان قند خون خود را اندازه گرفته و کنترل کنند.
جمع‌بندی
نام دیگر دیابت، بیماری خاموش می‌باشد. بیماری که کم کم در بدن افراد ریشه داده و اگر به موقع به درمان نشود، عوارض غیر قابل برگشتی در پیش خواهد داشت. قطعا زندگی در دنیای نوین، باعث دور شدن افراد از کارهای زیاد و ورزش شده است. هم‌چنین مصرف غذاهای آماده و فست فود همراه با مواد قندی و نوشیدنی‌های شیرین، ابتلا به دیابت به ویژه دیابت نوع ۲ را افزایش داده است. یقینا درمان این بیماری در ابتدا وابسته به خود فرد و تلاش او برای عوض کردن همه جوانب زندگی است.
خوب است بدانید ممکن است دیابت در افرادی دیده شود که سبک زندگی بسیار خوبی دارند.
از جمله مواردی که همه افراد باید به آن توجه کنند مراقبت از سلامتی و داشتن معاینه‌های دوره‌ای به منظور تحلیل و بررسی وضعیت جسمانی است.
اگر قند خون را به طور مرتب کنترل کنید، خطر ابتلا به این بیماری کمتر خواهد شد و در صورت بیماری هم با درمان به موقع و بهتر، می‌توان زندگی معمولی را تجربه کرد.
