ویروس پاپیلومای انسانی (H.P.V) یکی از ویروس‌های شایع در انسان است که بر روی پوست و اغشته به غشاء‌های مخاطی بدن عفونت ایجاد می‌کند. این ویروس می‌تواند به صورت دسته‌ای حاضر باشد و بیش از ۱۰۰ نوع واریانت دارد که براساس خواص بالینی و ژنتیکی به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در این مقاله، به بررسی ویروس پاپیلومای انسانی، راه‌های انتقال، عوارض و اهمیت آن به عنوان یک مسئله بهداشت عمومی می‌پردازیم.
H.P.V یا ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma Virus) شامل بیش از ۲۰۰ نوع ویروس است که برخی از آنها از طریق رابطه‌ی جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل می‌شوند.
پاپیلوما مقاربتی به دو گروه کم‌خطر و پرخطر تقسیم میشود:
- H.P.Vهای کم‌خطر: به‌طور معمول بیماری ایجاد نمی‌کنند؛ بااین حال، چند نوع پاپیلوما کم‌خطر می‌تواند باعث ایجاد زگیل در ناحیه‌ی تناسلی، مقعد، دهان یا گلو شود.
- حدود ۱۴ نوع پاپیلوما پرخطر وجود دارد که می‌توانند انواع مختلفی از سرطان را ایجاد کنند.
عفونت H.P.V شایع است. به‌طور تقریبی همه‌ی کسانی که از نظر جنسی فعال هستند در طی چند ماه تا چند سال پس از شروع فعالیت جنسی خود به پاپیلوما آلوده می‌شوند که نیمی از این عفونت‌ها، از نوع پرخطر هستند.
نکته: H.P.V می‌تواند هرکسی را بدون درنظر گرفتن جنسیت، هویت جنسی یا گرایش جنسی آلوده کند.
ویروس H.P.V و سرطان
بیشتر عفونت‌های پاپیلوما سرطان ایجاد نمی‌کنند؛ چراکه سیستم ایمنی بدن به‌طور معمول می‌تواند عفونت‌های H.P.V را کنترل کند. درصورتی که بدن در طی چندسال نتواند این ویروس را از بین ببرد، پاپیلوما می‌تواند باعث تغییر در ساختمان سلولی شود. با گذشت زمان و عدم درمان، این وضعیت بدتر میشود و این سلول‌ها به سمت سرطانی‌شدن پیش می‌روند.
بیشتر بخوانید: سرطان در زنان؛ ۹ سرطان شایع و علائم آنها که باید بدانید
H.P.V چگونه باعث سرطان میشود؟
هنگامی که پاپیلوما پرخطر سلول‌ها را آلوده می‌کند، با روش‌های ارتباط این سلول‌ها با یکدیگر تداخل ایجاد می‌کند و باعث میشود سلول‌های آلوده به شکلی کنترل نشده تکثیر شوند. با وجود اینکه این سلول‌های آلوده بهطورمعمول توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی و نابود می‌شوند، اما گاهی این سلول‌ها باقی می‌مانند و به رشد خود ادامه می‌دهند و در نهایت، توده‌ای از سلول‌های پیش‌سرطانی را تشکیل می‌دهند که در صورت عدم درمان، می‌تواند به سرطان تبدیل شود. در این مطلب نیتروطب، به مهمترین زمینه‌ی این سرطان که همان عفونت H.P.V (Human Papilloma Virus) است، خواهیم‌پرداخت.
H.P.V یا Human Papilloma Virus چه سرطان‌هایی را ایجاد می‌کند؟
عفونت‌های طولانی‌مدت با پاپیلوما از نوع پرخطر، می‌تواند در قسمت‌هایی از بدن مانند دهانه رحم، حفره دهان (یک‌سوم پشت زبان، کام نرم، دیواره‌های جانبی و پشتی گلو و لوزه‌ها)، مقعد، آلت تناسلی و واژن سرطان ایجاد کند. ویروس H.P.V به سلول‌های سنگفرشی که سطح داخلی این اندام‌ها را پوشانده‌اند، حمله می‌کند؛ به‌همین‌دلیل، بیشتر سرطان‌های مرتبط با پاپیلوما نوعی سرطان به نام “کارسینوم سلول سنگفرشی “هستند. بعضی از سرطان‌های دهانه رحم ناشی از عفونت سلول‌های غده‌ی موجود در دهانه رحم هستند که “آدنوکارسینوم” نام دارند.
بیشتر بخوانید: ۹ نشانه مهم بیماری های مقاربتی
مهمترین سرطان‌هایی که H.P.V ایجاد می‌کند کدام است؟
- سرطان دهانه‌ی رحم یا Cervix (سرویکس): بیشتر سرطان‌های دهانه رحم توسط پاپیلوما ایجاد می‌شوند. غربال‌گری با حذف سلول‌هایی که ممکن است به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند، می‌تواند از بروز بیشتر سرطان‌های دهانه رحم جلوگیری کند.
- سرطان اوروفارنکس یا حلق: بیشتر این سرطان‌ها توسط H.P.V در گلو (لوزه‌ها یا پشت زبان) ایجاد می‌شوند. این سرطان‌ها درحال‌حاضر شایع‌ترین سرطان مرتبط با H.P.V هستند.
- سرطان مقعد: بیش‌از ۹۰ درصد سرطان‌های مقعد توسط H.P.V ایجاد می‌شوند. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد تعداد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان مقعد هر سال در حال افزایش است. سرطان مقعد در زنان دو برابر مردان دیده میشود.
- سرطان آلت تناسلی
- سرطان واژن
بیشتر بخوانید: هرپس(HSV)، ویروس پاک نشدنی و ۲ نوع آن
راه‌های انتقال ویروس پاپیلومای انسانی
عفونت H.P.V به‌راحتی بین شریک‌های جنسی منتقل میشود. این می‌تواند از طریق هر تماس صمیمی پوست به پوست، از جمله: رابطه‌ی جنسی واژینال-آلت تناسلی، رابطه‌ی جنسی آلت تناسلی-مقعدی، رابطه‌ی جنسی آلت تناسلی-دهانی، رابطه‌ی جنسی واژینال-دهانی و استفاده از وسیله‌های جنسی منتقل شود. کاندوم و سدهای دندانی می‌توانند شانس انتقال H.P.V را کاهش دهند؛ اما به‌طورکامل از آن جلوگیری نمی‌کنند.
نشانه‌های H.P.V
H.P.V پرخطر بهطورمعمول نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند. البته عفونت در دهانه‌ی رحم گاهی با بروز نشانه‌هایی ناشی از تغییر در ساختمان سلولی همراه است؛ به‌همین دلیل غربال‌گری منظم سرطان دهانه‌ی رحم مهم است. ضایعه‌های پیش‌سرطانی در سایر اندام‌های بدن ممکن است نشانه‌هایی مانند خارش یا خون‌ریزی ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: ۹ نشانه مهم بیماری های مقاربتی
اگر عفونت H.P.V به سرطان تبدیل شود، ممکن است نشانه‌هایی مانند: خون‌ریزی، درد یا ورم غده‌های بدن ایجاد کند.
پیشگیری از H.P.V با واکسیناسیون
از چند راه می‌توان از آلوده شدن به این ویروس جلوگیری کرد.
واکسن
واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی از شما در برابر عفونت ناشی از ۹ نوع H.P.V محافظت می‌کند:
- ۲ نوع کم‌خطر که بیشتر زگیل‌های تناسلی را ایجاد می‌کنند.
- ۷ نوع پرخطر که باعث بیشتر سرطان‌ها می‌شوند.
واکسیناسیون یک محافظ قوی در برابر عفونت‌های جدید H.P.V است. البته این روش جنبه‌ی پیشگیری دارد؛ بنابراین کسی که به H.P.V دچار شده‌است، نمی‌تواند از واکسن انتظار درمان داشته‌باشد.
واکسیناسیون H.P.V بیشترین محافظت را در سنین ۹ تا ۱۲ سالگی ارایه می‌دهد. تخمین زده میشود که واکسیناسیون تا ۹۰% از سرطان‌های ناشی از H.P.V جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: انواع مختلف واکسن HPV را بهتر بشناسید
رعایت بهداشت فردی و جمعی
رسیدن به این مورد نیاز به اقدام در سطح کشور است. یک فرد آلوده به ویروس، می‌تواند جمعیت زیادی را آلوده کند و هر کدام از آنها نیز به‌عنوان فرد آلوده جمعیت دیگر را. ارتباط جنسی اصلی‌ترین راه انتقال ویروس است؛ ولی تنها راه نیست. راه‌های انتقال ویروس از فرد به فرد دیگر مانند سایر بیماری‌های جنسی یا S.T.D (Sexual transmitted disease) عبارتند از:
- استفاده از لباس مشترک یا وسیله شخصی با تماس به منطقه آلوده
- استفاده از استخر مشترک
- مکان‌های بهداشتی عمومی مانند: حمام عمومی، توالت عمومی و…
این ویروس می‌تواند از پوست فرد آلوده روی سطح یا در آب برود و با تماس با فرد سالم، وی را آلوده کند.
بیشتر بخوانید: آب آلوده؛ خطرات جدی مصرف آن، نکاتی که باید بدانیم
نکته: H.P.V نمی‌تواند از طریق خون یا غذا منتقل شود، انتقال از مادر به جنین در آن ثابت نشده‌است.
آیا می‌توان واکسن H.P.V را در سنین بالاتر تزریق کرد؟
چیزی که اثرگذاری این واکسن را تعیین می‌کند، این است که شما باید قبل از برقراری رابطه‌ی جنسی آن را دریافت کنید تا بیشترین محافظت از شما بشود؛ چراکه با هربار برقراری رابطه احتمال اینکه از ویروس از فرد ناقل به ظاهر سالم به شما منتقل شود افزایش پیدا می‌کند. با رعایت این نکته این واکسن را می‌توان به بزرگسالان بین ۲۷ تا ۴۵ سال تزریق کرد.
غربال‌گری H.P.V
آزمایش‌های غربال‌گری برای بررسی بیماری در زمانی که هیچ علامتی وجود ندارد، استفاده میشود. هدف از غربال‌گری سرطان دهانه‌ی رحم، پیشگیری از تغییر ساختمان سلولی و تبدیل آن به سلول سرطانی است؛ چراکه در این زمان درمان می‌تواند از پیشرفت سرطان جلوگیری کند.
درحال‌حاضر، سرطان دهانه‌ی رحم تنها سرطان ناشی از H.P.V است که تست‌های غربال‌گری تایید شده توسط FDA برای آن در دست‌رس است. غربال‌گری سرطان دهانه رحم بخش مهمی از مراقبت های بهداشتی روتین است که باید برای هر خانمی انجام شود.
این غربال‌گری شامل:
- تست پاپیلوما که سلول‌های دهانه‌ی رحم را از نظر H.P.V پرخطر بررسی می‌کند.
- تست پاپ‌اسمیر (Pap Smear) که تغییر سلول‌های دهانه رحم را که می‌تواند ناشی از پاپیلوما پرخطر باشد را بررسی می‌کند.
- تست H.P.V/Pap که ترکیبی از دو تست بالا می‌باشد و به نام co-test شناخته میشود.
روش‌های درمان H.P.V
اگرچه خود عفونت H.P.V قابل درمان نیست، اما درمان‌هایی برای سلول پیش‌سرطانی ناشی از پاپیلوما پرخطر وجود دارد.
بیشتر زنانی که دارای سلول پیش‌سرطانی دهانه‌ی رحم هستند، با روش برداشت الکتروسرجری حلقه ای (LEEP) که روشی برای برداشتن بافت غیرطبیعی است، درمان می‌شوند.
اگر سرطان پیشرفت کند و ضایعه‌ی پیش‌سرطانی به‌وجود آورد، روش‌های درمان شامل داروهای موضعی، جراحی، کرایوسرجری و لیزر درمانی است.
کسانی که به سرطان مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا می‌شوند، به‌طور معمول همان درمانی را دریافت می‌کنند که بیماران مبتلا به تومور در همان محل،که مرتبط با عفونت H.P.V نیست دریافت می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بیماری ایدز AIDS پاسخ به ۱۹ سوال متداول در مورد آن
کلام آخر
H.P.V یک عفونت شایع است که بیماری‌های زیادی از جمله: زگیل‌های گوناکون، سرطان‌های حلق، دهانه‌ی رحم، واژن، مقعد و آلت تناسلی میشود و از عفونت‌هایی است که ارتباط آن با سرطان به اثبات رسیده‌است. پیشگیری اصل اول برخورد با هر بیماری است؛ پس انجام تست‌های غربال‌گری و واکسن‌زدن باید در اولویت زندگی هر فرد باشد. با استفاده از واکسیناسیون، آزمایش‌های تشخیصی مناسب و آگاهی درباره راه‌های پیشگیری، می‌توان از ابتلا و پیامدهای ناگوار این عفونت جلوگیری کرد. واکسن‌زدن به معنای پیشگیری صدرصد نیست ولی در کشورهای پیشرفته، با صرف هزینه در راستای واکسیناسیون و انجام تست‌های غربال‌گری توانسته‌اند آمار عارضه‌های این عفونت را به حداقل برسانند.
ما نیز می‌توانیم به پیگیری به‌موقع، در مرحله اولیه این بیماری‌ها را با کمترین عارضه از بین ببریم و جلوی جراحی‌های پرعارضه، شیمی‌درمانی سنگین و مرگ عزیزان خود را بگیریم.
ما در نیتروطب آماده‌ایم تا به سوال شما در رابطه با روش پیشگیری مناسب برای خود یا اطرافیانتان پاسخ دهیم. همچنین با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویداد های مهم باخبر باشید.
