آمنیوسنتز یک روش تشخیصی مهم و موثر در دوره بارداری می‌باشد که در این روش نمونه مایع آمنیوتیک جمع آورده شده و به این ترتیب عوارض و اختلالات جنینی، اختلالات ژنتیکی، ناهنجاری‌های کروموزومی و بیماری‌های واگیر جنینی تشخیص داده می‌شود. این تست بایستی بعد از هفته پانزدهم بارداری انجام شده و ریسک و عوارض آن به حداقل برسد.
در این مقاله ما می‌خواهیم شما را به صورت کامل با این روش آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
آمنیوسنتز چیست؟
آمنیوسنتز یک روش تشخیص در زمان بارداری و پیش از زایمان می‌باشد. به گونه‌ای که پزشک به وسیله یک سوزن بلند و نازک به منظور آزمایش و یا درمان مقدار خیلی کمی از مایع آمنیوتیک را از رحم مادر خارج می‌کند. آمنیوتیک مایعی است که دورتادور جنین را در بر گرفته و شامل سلول‌های جنین و پروتئین‌های گوناگون می‌باشد، طی این آزمایش تعیین می‌شود که آیا جنین دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی است یا نه.
این نوع تشخیص معمولا در سه ماهه دوم و به طور معمول بعد از هفته ۱۵ مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقدار مایع جمع آوری شده از رحم مادر معمولا بیشتر از ۳۰ میلی لیتر یا یک اونس نمی‌باشد. این نوع تشخیص می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد سلامت نوزاد در اختیار پزشک قرار دهد.
البته از آمنیوسنتز میتوان برای مشخص کردن اینکه آیا ریه‌های نوزاد به قدری شکل گرفته است که بتواند در بیرون از رحم مادر دوام بیاورد، استفاده می‌شود. این نوع روش تشخیص در هفته‌های آخر بارداری قابل استفاده است. مادرانی که تست آمنیوسنتز انجام می‌دهند احتمال اینکه به بیماری‌های ژنتیکی و فامتنی مبتلا شوند زیاد است و ممکن است در طی انجام این تست سقط جنین برایشان اتفاق بیافتد.
بعد از برداشت مایع آمنیوسنتز، این مایع به یک آزمایشگاه منتقل می‌شود تا از نظر برخی از مشکلات ژنتیکی همچون نشانگان دوان، اسپینا بیفیدا و فیبروز کیستیک مورد برسی قرار گیرد.
چه مواقعی از آمنیوسنتز استفاده می‌شود؟
این تست، خطر جزئی برای مادر و جنین دارد و به همین دلیل این آزمایش قبل تولد برای مادرانی توصیه می‌شود که خطر بزرگی برای بیماری‌های ژنتیکی آنها را تهدید کند. این تست برای موارد زیر قابل انجام است:
کسانی که سابقه نقص مادرزادی خاص و یا داشتن فرزندی با نقایص مادرزادی دارند.
در حال حاضر آمنیوسنتز نمی تواند همه نقایص مادرزادی را برای افرادی که نتیجه آزمایش غیر نرمال داشتن، مشخص کند.
اگر هر کدام از والدین خطر ژنتیکی غیر قابل چشم پوشی داشته باشند، میتوان از آنها برای تشخیص موارد زیر استفاده نمود:
- نشانگان دوان
- یاخته داسی شکل
- سیستیک فیبروزیس
- دیستروفی عضلانی
- تی ساکس و بیماری‌های شبیه به موارد ذکر شده
بیشتر بخوانید: علائم بیماری تای ساکس در کودکان و هر آنچه باید بدانید
آمنیوسنتز می‌تواند تنها بخشی از نقایص لوله عصبی ( بیماری‌هایی که در آن مغز و ستون فقرات رشد کاملی ندارند) مثل اسپینا بیفیدا و آنانسفالی را آشکار سازد. نقایص مادرزادی که با آمنیوسنتز تشخیص داده نمی‌شوند مثل(لب شکری و شکاف کام، پای چنبری و یا نقص‌های قلبی) توسط اولتراسوند، تشخیص داده می‌شوند.
اگرچه برخی نقایص مادرزادی وجود دارند که نه با آمنیوسنتز و نه با اولتراسوند تشخیص داده نمی‌شوند. دقیق‌ترین راه برای تشخیص جنسیت جنین آمنیوسنتز است. آمنیوسنتز به طور معمول در سه ماهه سوم انجام داده می‌شود و میتوان به وسیله آن از تکمیل رشد ریه‌های نوزاد مطلع شد. مایع آمنیوتیک را برای عفونت بررسی می‌کنند.
بیشتر بخوانید: کم خونی داسی شکل؛ هر آنچه که باید بدانید + ۹ درمان خانگی
مزیت‌های تست آمنیوسنتز
انجام این آزمایش در دوران بارداری مزیت‌های متعددی دارد:
- با ارزیابی یاخته‌های جنینی موجود در مایع برداشته شده، مشکلات ژنتیکی همچون سندروم‌های کروموزومی، مریضی‌های ژنتیکی و ترشحات آنزیمی تشخیص داده می‌شوند.
- بررسی سلامت جنین، و مطلع شدن از رشد کامل جنین و رشد و سلامت کلی جنین
- ارزیابی مایحتاج ضروری جنین: زمانی که مشکلات ژنتیکی و یا غیره در جنین مشخص شد، میتوان برای مراقبت و بهبود جنین در آینده برنامه ریزی کامل و مفیدی انجام داد.
- والدین می‌توانند با مشاوره ژنتیکی و گروه درمانی، برنامه درمانی و پشتیبانی بهتری برای فرزند خود داشته باشند.
- آرامش ذهنی برای والدین و اطمینان کامل در باره سلامت و صحت جنین
بیشتر بخوانید: ماکروزومی نوزاد؛ ۵ عارضه اصلی آن بر مادر و جنین
چه نقایصی توسط آزمایش آمنیوسنتز قابل تشخیص است؟
از این آزمایش برای تشخیص ناهنجاری‌های فام تنی و سایر مشکلات جنینی استفاده می‌شود. برای مثال: سندروم داون یا همان نشانگان داون (که فرد دارای ناهنجاری عددی فامتنی ۲۱ است)، سندروم ادوارد( مضاعف شدگی کروموزوم ۱۸) سندروم پاتائو (مضاعف شدگی کروموزوم ۱۳) و یا به طور کلی همه آنوپلوئیدی‌ها، سندروم x شکننده و نقص دستگاه عصبی مرکزی به کمک تعیین سطح آلفافیتوپروتیین
چه مواردی توسط آمنیوسنتز مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد؟
در دوران حاملگی ۵ الی ۳ درصد امکان بروز مشکلات مادرزادی با علت نامشخص وجود دارد. برای مثال میتوان به نقایص مادرزادی همچون لب شکری، اختلالات ذهنی، آسیب‌های قلبی و عروقی اشاره کرد، این بیماری‌ها به وسیله آزمایش آمنیوسنتز قابل تشخیص نمی‌باشند.
آیا انجام آزمایش آمنیوسنتز منجر به بروز مشکلات خاصی می‌شود؟
انجام این آزمایش به طور کلی برای مادر و جنین آسیب خاصی را به دنبال ندارد ولی انجام این آزمایش به دقت و حساسیت بیشتری نیاز دارد و باید توسط فرد متخصصی انجام شود. عوارض این آزمایش موقت و زودگذر است. ممکن است در حین انجام آزمایش آمنیوسنتز مقداری احساس فشار، سوزش و یا انقباض داشته باشید، دردی معادل قاعدگی و یا حتی کمتر از آن را احساس می‌کنید که این درد نرمال بوده و هیچ جای نگرانی ندارد.
بیشتر بخوانید: سندروم تورچ چیست و چگونه درمان می‌شود؟
توصیه‌های لازم برای جلوگیری از سقط جنین در زمان انجام آزمایش آمنیوسنتز
- داشتن استراحت مطلق و کافی به مدت ۳ روز
- در روز انجام آزمایش حضور فردی جهت همراهی، دلداری و ابراز احساسات عاطفی و برگرداندن مادر به خانه، لازم است.
- در تایم استراحت مطلق فردی کنار مادر باشد مثل (مادر، خواهر، فرزند بزرگ خانواده و یا همسر)
- استفاده منظم از آنتی بیوتیک‌های تجویز شده توسط پزشک در زمان استراحت مطلق
- مصرف دارو و یا شیاف تجویز شده توسط پزشک به منظور ممانعت از انقباضات رحمی و درد
- مادرانی که گروه خونی Rhمنفی دارند و همسر آنها گروه خونی مثبت دارد، آمپول روگام را در مدت ۲۴ ساعت پس از برداشت مایع از رحم، تزریق کنند.
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک زنان مثل ویتامین‌ها
- حمام رفتن چهار روز پس از نمونه برداری به مدت کوتاهی در عرض ده دقیقه
- خواندن نماز واجب به صورت نشسته و یا خوابیده
- به مدت یک هفته پس از نمونه برداری از غذا‌های مقوی ولی کم حجم استفاده شود.
- مصرف روزانه یک کاسه سوپ یا آش بدون حبوبات و دو لیوان شیر
- انجام سونوگرافی سه یا چهار بعدی را به منظور ارزیابی‌های احتمالی جنین در آخر هفته هجدهم
- گرفتن مرخصی استعلاجی به مدت ۵ روز پس از نمونه برداری از محل کار خود
بیشتر بخوانید: آسفیکسی نوزاد چیست؟ عوارض نرسیدن اکسیژن به مغز نوزاد هنگام زایمان
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام، کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویدادهای مهم باخبر باشید.
جمع بندی
آزمایش آمنیوسنتز یک روش دقیق برای تشخیص جنسیت جنین می‌باشد. همچنین از این روش برای تشخیص بعضی از بیماری‌های مادرزادی همچون مشکلات ژنتیکی مثل سندروم داون و یا سایر اختلالات ژنتیکی استفاده می‌شود. این آزمایش خطر خاصی برای مادر و جنین به همراه ندارد ولی به منظور حفظ سلامت جنین و مادر این کار توسط فرد متخصصی انجام می‌شود. همچنین پزشکان از این آزمایش برای اطمینان از رشد کامل ریه‌های جنین استفاده می‌کنند.
