تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک به درستی درمان نشود. التهاب در اثر عفونت با باکتری استرپتوکوک ایجاد می‌شود. درمان مناسب گلودرد استرپتوکوکی می‌تواند از این بیماری جلوگیری کند. تب روماتیسمی به‌طورمعمول کودکان ۵ تا ۱۵ ساله را مبتلا می‌کند. با این حال، ممکن است در کودکان کوچک‌تر یا در بزرگسالان نیز رخ دهد، این بیماری می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی قلب و مفاصل فرد مبتلا به همراه داشته باشد. در این مقاله، علل، علائم و روش‌های درمان تب روماتیسمی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
فهرست محتوای نوشته
مهم‌ترین نشانه‌های تب روماتیسمی
نشانه‌های تب روماتیسمی ناشی از آسیب قلب، مفصل‌ها، پوست یا سیستم عصبی مرکزی است. نشانهها ممکن است در طول دوره بیماری تغییر کنند. شروع این بیماری به‌طورمعمول حدود ۲ تا ۴ هفته پس از گلودرد استرپتوکوکی رخ می‌دهد.
۹ تا از مهم‌ترین نشانه‌های تب روماتیسمی عبارتند از:
- تب عود کننده
- مفصلهای دردناک و حساس (بیشتر زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست)
- درد در یک مفصل که به مفصل دیگر مهاجرت می‌کند.
- مفصلهای قرمز، داغ و متورم
- درد قفسه سینه
- خستگی
- سوفل قلب
- برجستگی‌های کوچک و بدون درد زیر پوست
- حرکات تند و غیر ارادی بدن
در صورت دیدن نشانه‌های زیر، باید به پزشک مراجعه کنید:
- گلودردی که ناگهان ظاهر می‌شود.
- لکه‌های کوچک و قرمز روی سقف دهان
- ترشح غلیظ و خونی از بینی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد معده
- درد هنگام بلع
- سردرد
- تب
چه عواملی امکان ابتلا به تب روماتیسمی را افزایش می‌دهد؟
بعضی از عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به تب روماتیسمی را افزایش دهند، عبارتند از:
- ژن‌ها: بعضی از افراد ممکن است یک یا چند ژن داشته باشند که می‌تواند آنها را بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دهد.
- نوع خاصی از باکتری استرپتوکوک: گونه‌های خاصی از باکتری‌های استرپتوکوک (گروه A) بیشتر باعث این بیماری می‌شوند.
- فاکتورهای محیطی: ازدحام بیش از حد، بهداشت نامناسب و سایر شرایطی که می‌تواند باعث انتشار آسان باکتری استرپتوکوک از فردی به فرد دیگر شود.
تب روماتیسمی چگونه ایجاد می‌شود؟
این بیماری می‌تواند پس از عفونت گلو که توسط باکتری‌های استرپتوکوک گروه A ایجاد شده است، رخ دهد. عفونت‌های استرپتوکوکی گروه A در گلو باعث گلودرد استرپتوکوکی یا به‌طورمعمول، مخملک می‌شوند.
به‌طورمعمول سیستم ایمنی بدن، باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند را هدف قرار می دهد و از پیشرفت عفونت جلوگیری می‌کند. در تب روماتیسمی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم به ویژه قلب، مفصل‌ها، پوست و سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند. این واکنش سیستم ایمنی باعث تورم بافتی (التهاب) می‌شود.
زمانی که گلودرد استرپتوکوکی به سرعت با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان شود و تمام داروها طبق دستور مصرف شوند، شانس کمی برای ابتلا به تب روماتیسمی وجود دارد.
عارضه‌های تب روماتیسمی
التهاب ناشی از تب روماتیسمی می‌تواند از چند هفته تا چند ماه ادامه یابد. در بعضی افراد، التهاب باعث عوارض طولانی مدت می‌شود. یکی از عوارض این بیماری آسیب همیشگی به قلب (بیماری روماتیسمی قلب) است.
تب روماتیسمی می‌تواند باعث آسیب‌های قلبی زیر شود:
- باریک شدن دریچه قلب (تنگی دریچه): این اتفاق باعث کاهش جریان خون می‌شود.
- نشت از دریچه قلب (نشت دریچه‌ای): خون در جهت مخالف، از دریچه قلب جریان می‌یابد و به قلب برمی‌گردد.
- آسیب به عضله قلب: التهاب همراه با تب روماتیسمی می‌تواند عضله قلب را ضعیف کرده و بر توانایی پمپاژ آنتاثیر بگذارد.
بیماری روماتیسمی قلب به‌طورمعمول سال‌ها پس از بیماری اصلی رخ می‌دهد. با این حال، حالت شدید این بیماری می‌تواند در حالی که کودک شما هنوز نشانه‌های عفونت را دارد، شروع به آسیب رساندن به دریچه‌های قلب کند. آسیب بیشتر به دریچه بین دو حفره چپ قلب (دریچه میترال) وارد می‌شود، اما دریچه‌های دیگر نیز می‌توانند تحت تاثیر قرار گیرند. در صورت عدم درمان، تب روماتیسمی می‌تواند منجر به سکته و مرگ شود.
تب روماتیسمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص تب روماتیسمی وجود ندارد. تشخیص این بیماری بر اساس سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و نتیجه بعضی از آزمایش‌ها است.
آزمایش‌هایی که می‌توان برای تشخیص تب روماتیسمی انجام داد به شرح زیر است:
- آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است برای بررسی نشانه‌های التهاب در خون انجام شود. این آزمایش‌ها شامل پروتیین واکنشی C ( R.P) و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز است.گاهی یک آزمایش خون می تواند آنتی‌بادی‌های باکتری استرپتوکوکی را در خون تشخیص دهد در صورتی که نشانه‌ای وجود ندارد.
- الکتروکاردیوگرام: این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند به تشخیص ضربان قلب نامنظم کمک کند. این آزمایش به کادر درمان کمک می‌کند مشکلات قلبی را تشخیص دهند.
- اکوکاردیوگرافی: در این آزمایش از امواج صوتی برای تولید تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. اکوکاردیوگرام به شما اجازه می‌دهد تا ببینید که چگونه خون در قلب و دریچه‌های قلب جریان دارد.
بیشتر بخوانید: بیماری قلبی؛ ۷ روش مهم برای تشخیص آن
درمان تب روماتیسمی چگونه است؟
اهداف درمان تب روماتیسمی درمان عفونت، تسکین نشانهها، کنترل التهاب و جلوگیری از عود دوباره‌ی بیماری است.طیف گسترده‌ای از نشانهها با این بیماری همراه است. نشانهها به‌طورمعمول ۲ تا ۴ هفته پس از ابتلای کودک به عفونت استرپتوکوکی ظاهر می‌شود.
درمان این بیماری به‌طورمعمول شامل موارد زیر است:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: به‌طورمعمول پنی سیلین برای درمان باکتری استرپتوکوک تجویز می‌شود. پس از پایان درمان آنتی بیوتیکی، پزشک دوره دیگری از آنتی بیوتیک‌ها را برای جلوگیری از عوداین بیماری تجویز می‌کند. درمان پیشگیرانه به‌طورمعمول برای حداقل ۵ سال پس از درمان، ادامه خواهد داشت. افرادی که در طول تب روماتیسمی دچار التهاب قلب شده‌اند، ممکن است نیاز به درمان پیشگیرانه آنتی‌بیوتیکی برای ۱۰ سال یا بیشتر داشته باشند.
بیشتر بخوانید: نحوه مصرف آنتی بیوتیک‌ها و ۱۲ اثر جانبی آن
- داروهای ضد التهاب: آسپیرین و ناپروکسن می‌تواند به کاهش التهاب، تب و درد کمک کند. اگر نشانهها شدید باشد و کودک با داروهای ضد التهاب بهتر نشود، ممکن است کورتیکواسترویید تجویز شود. نباید به کودکان آسپرین داد مگر اینکه پزشک آن را تجویز کند.
بیشتر بخوانید:آسپیرین؛ کاربردها، عوارض جانبی و ۴ گروه تداخل دارویی آن
- داروهای ضد تشنج: داروهایی مانند والپروییک اسید یا کاربامازپین ممکن است برای درمان حرکات غیرارادی شدید استفاده شود.
بیشتر بخوانید: علائم روماتیسم چیست؟ ۶ نشانه‌ای که نباید نادیده بگیرید!
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که نیازمند درمان مناسب و به موقع است. شناسایی زودهنگام علائم و مشاوره با پزشک می‌تواند در پیشگیری از عوارض جدی و بهبود سریعتر بیماری مؤثر باشد. همچنین، رعایت بهداشت دهان و دندان و اقدامات پیشگیرانه در برابر عفونت‌های گلودردی نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به تب روماتیسمی ایفا می‌کنند.
