درمان سنگ کلیه؛ صفر تا ۱۰۰ روش های درمان پزشکی و مراقبت خانگی

سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع در دستگاه ادراری است که می‌تواند منجر به درد و عوارض جانبی جدی شود.سنگ‌های کلیه، سنگ‌های سختی هستند که از میلیون‌ها کریستال ریز تشکیل شده‌اند. بیشتر سنگ‌های کلیه در سطح داخلی کلیه تشکیل می‌شوند، درست جایی که ادرار از بافت کلیه خارج شده و وارد سیستم جمع آوری ادرار می‌شود. سنگ کلیه می‌تواند کوچک باشد، مانند یک سنگ‌ریزه کوچک یا دانه‌ی شن، اما اغلب بسیار بزرگتر است. در این مقاله، به بررسی روش‌های پزشکی و خانگی درمان سنگ کلیه می‌پردازیم. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع و اندازه سنگ، علائم بیمار و توصیه‌های پزشک دارد.

با نیتروطب همراه باشید تا بهترین روش‌های درمان سنگ کلیه را بیاموزید.

انواع سنگ کلیه

• سنگ کلسیمی: کلسیم، بخش طبیعی یک رژیم غذایی سالم است که در استخوان‌ها و ماهیچه‌ها از آن استفاده می‌شود. به‌طور معمول، کلسیم اضافی با ادرار دفع می‌شود، با این حال، کلسیم اضافی ممکن است با سایر مواد زاید ترکیب شود و سنگ تشکیل دهد.
• سنگ استروویت: سنگ‌های استروویت از منیزیم، فسفات و آمونیاک تشکیل شده‌اند. این سنگ‌ها به‌طور معمول پس از عفونت دستگاه ادراری ایجاد می‌شوند.
• سنگ اسید اوریک: سنگ‌های اسید اوریک زمانی ایجاد می‌شوند که ادرار بیش از حد اسیدی باشد.
• سنگ سیستین: این سنگ‌ها از سیستین تشکیل شده‌اند که یکی از بلوک‌های سازنده عضلات، اعصاب و سایر قسمت‌های بدن است.

بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید از سنگ کلیه بدانیم؛ خطری رایج ولی قابل پیشگیری

 بهترین روش‌های درمان سنگ کلیه

۱. لیتوتریپسی (سنگ شکنی)

لیتوتریپسی، یک روش غیرتهاجمی (پوست سوراخ نمی‌شود) است که برای درمان سنگ‌های کلیه‌ای که خیلی بزرگ هستند و از مجاری ادراری عبور نمی‌کنند، استفاده می‌شود. لیتوتریپسی، سنگ کلیه را با ارسال انرژی اولتراسونیک متمرکز یا امواج ضربه‌ای خورد می‌کند. امواج ضربه‌ای یک سنگ بزرگ را به سنگ‌های کوچکتر تبدیل می‌کند تا از سیستم ادراری عبور ‌کنند. لیتوتریپسی به افراد مبتلا به انواع خاصی از سنگ‌ها این امکان را می‌دهد تا از یک روش جراحی تهاجمی برای برداشتن سنگ اجتناب کنند. برای هدف گیری امواج، پزشک شما باید بتواند سنگ‌ها را زیر اشعه ایکس یا اولتراسوند ببیند .

معرفی لیتوتریپسی در اوایل دهه ۱۹۸۰ انقلابی در درمان بیماران مبتلا به سنگ کلیه ایجاد کرد. بیمارانی که زمانی برای برداشتن سنگ‌های خود نیاز به جراحی بزرگ داشتند، می‌توانند با سنگ شکنی درمان شوند و حتی نیازی به برش ندارند. به این ترتیب، لیتوتریپسی تنها درمان غیر تهاجمی برای سنگ کلیه است، به این معنی که نیازی به برش پوست نیست.

در واقع لیتوتریپسی، تزریق یک سری امواج ضربه‌ای به سنگ مورد نظر است. امواج ضربه‌ای توسط دستگاهی به نام “لیتوتریپتر” تولید می‌شوند و توسط اشعه ایکس بر روی سنگ کلیه متمرکز می‌شوند. امواج ضربه‌ای از طریق پوست و بافت وارد بدن می‌شوند، به سنگ می‌رسند و آن را به قطعات کوچک می‌شکنند.

برای چند هفته پس از درمان، قطعه‌های کوچک سنگ از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند.

۲. اورتروسکوپی:

جزو روش‌های آندوسکوپی که در آن سنگ‌های مجرای ادرار یا حالب را از طریق یک لوله‌ی کوتاه، منعطف و روشن به نام “آندوسکوپ” خارج می‌کنند.

۳. نفرولیتوتومی از راه پوست (جراحی تونل):

یک روش جراحی برای سنگ‌هایی که با لیتوتریپسی یا روش‌های آندوسکوپی قابل درمان نیستند. این روش تهاجمی است و از طریق یک برش کوچک در پشت انجام می‌شود.

۴.جراحی باز:

استفاده از جراحی باز در مواردی که سنگ بسیار بزرگ است، موجب مشکلات جدی شده است یا روش‌های دیگر نتیجه ندهند. از جمله روش‌های جراحی باز می‌توان به نفروپکسی (Nephropexy) یا خارج کردن سنگ از طریق برش در شکم اشاره کرد.

۵.استنت:

دستگاهی مصنوعی و لوله‌ای که ممکن است همراه با روش‌های دیگر استفاده شود. استنت از طریق یک اسکوپ مخصوص، به دستگاه ادراری وارد می‌شود تا سنگ‌ها راحت تر عبور کنند.

بین تمامی روش‌های درمان، لیتوتریپسی (سنگ شکنی) اولویت اول است، چون غیرتهاجمی می‌باشد.

سنگ شکنی چه عوارضی دارد؟

سنگ شکنی کمترین عوارض را نسبت به بقیه‌ی درمان‌ها دارد.

عوارض سنگ شکنی شامل موارد زیر می‌باشد:

• خونریزی اطراف کلیه
• عفونت
• انسداد مجاری ادراری توسط قطعه‌های سنگ

موارد ممنوع برای سنگ شکنی عبارتند از:

• بیماران باردار
• بیمارانی که “رقیق کننده‌های خون” مصرف می‌کنند یا بیمارانی که دچار اختلالات خونریزی هستند. آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده خون باید حداقل یک هفته قبل از سنگ شکنی قطع شود.
• بیماران مبتلا به عفونت مزمن کلیه
• بیمارانی که نیاز به پاکسازی فوری و کامل سنگ دارند.
• بیماران مبتلا به سنگ‌های متشکل از سیستین و انواع خاصی از کلسیم، زیرا این سنگ ها با سنگ شکنی به خوبی تکه تکه نمی‌شوند.

 لیتوتریپسی چگونه انجام می‌شود؟

از آنجایی که سنگ شکنی یک درمان کاملا غیر تهاجمی است، بیشتر درمان‌های سنگ شکنی به صورت سرپایی انجام می‌شود، اگرچه استفاده از بیهوشی به ترجیح بیمار و پزشک بستگی دارد.

هنگامی که بیمار به اندازه کافی بیهوش شد، از دستگاه اشعه ایکس برای تعیین محل دقیق سنگ در کلیه استفاده می‌شود و امواج ضربه‌ای به سنگ وارد می‌شود.

هدف هنگام انجام سنگ شکنی، این است که شکستگی سنگ کلیه بیمار را به حداکثر برسانیم و در عین حال، آسیبی را که امواج ضربه‌ای می‌تواند به کلیه و اندام‌های اطراف وارد کند به حداقل برسانیم.

به‌طور معمول، روش لیتوتریپسی یک ساعت طول می‌کشد.

مواردی که بعد از انجام سنگ شکنی باید رعایت کنید!

پس از جراحی شما را به اتاق ریکاوری می‌برند. هنگامی که فشار خون، نبض و تنفس شما ثابت شد و هوشیار بودید، به اتاق بخش می‌روید مرخص خواهید‌شد.

شما به‌طور معمول می‌توانید رژیم غذایی و فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید، مگر اینکه پزشک به شما توصیه دیگری کند.

به‌طور کلی شما باید موارد زیر را رعایت کنید:

• شما باید مایعات اضافی بنوشید تا ادرار رقیق شود و درد ناشی از عبور سنگ از مجاری ادرار، کاهش یابد.
• تا چند روز بعد از عمل، ممکن است خون در ادرار وجود داشته باشد. این طبیعی است.
• ممکن است،کبودی در پشت یا شکم خود ببینید.
• طبق تجویز پزشک، مسکن برای درد مصرف کنید. آسپرین یا داروهای ضد درد دیگر، احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند. بنابراین فقط داروهای توصیه شده را مصرف کنید.
• بعد از عمل آنتی بیوتیک به شما داده می‌شود. حتما دارو را طبق دستور مصرف کنید.
• هر زمان احساس دفع سنگ داشتید، ادرار خود را صاف کنید و سنگ‌های دفع شده را برای بررسی نوع سنگ به آزمایشگاه ببرید.
• قرار ملاقات بعدی، چند هفته پس از عمل،برای شما برنامه ریزی می‌شود. اگر برای شما استنت قرار داده شده است،در این زمان برداشته می‌شود.

اگر نشانه‌های زیر را مشاهده کردید، در سریع‌ترین زمان به پزشک خود اطلاع دهید:

• تب و لرز
• سوزش با ادرار
• تکرر یا فوریت ادرار
• کمر درد شدید

مشاوران نیتروطب می‌توانند به صورت آنی شما را راهنمایی کنند.

بیشتر بخوانید: Minimal change disease؛ بیماری های خاموش و بدون علامت کلیه

داروهای درمان و مراقبت از سنگ کلیه

1. آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتی که سنگ کلیه با عفونت همراه باشد، ممکن است پزشک شما آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند تا عفونت را کنترل کند و از تشکیل سنگ‌های دیگر جلوگیری کند.
2. آنالژزیک‌ها: در صورت وجود درد شدید ناشی از سنگ کلیه، پزشک ممکن است داروهای ضد درد مانند آنالژزیک‌ها را تجویز کند تا درد را کاهش دهد.
3. دیورتیک‌ها: دیورتیک‌ها داروهایی هستند که کمک می‌کنند ادرار را بیشتر کرده و فشار روی سنگ کلیه را کاهش می‌دهند. این داروها می‌توانند در برخی موارد به کنترل سنگ کلیه کمک کنند.
4. آلفا بلاکرها: در صورت وجود سنگ‌های کوچک در بخش پایینی مجرای ادراری، آلفا بلاکرها ممکن است تجویز شوند تا عضلات صاف عروق مجرای ادراری را وارد شده و به عبور سنگ‌ها از بدن کمک کنند.
5. مثبت کننده‌های ادرار: برخی داروها به عنوان مثبت کننده‌های ادرار عمل کرده و باعث افزایش pH ادرار می‌شوند. این داروها می‌توانند به کاهش خطر تشکیل سنگ‌های اکسالات کلسیم کمک کنند.
6. داروهای مهارکننده تشکیل سنگ: برخی داروها به عنوان مهارکننده‌های تشکیل سنگ عمل کرده و به کنترل فرایندهای شیمیایی در ادرار کمک می‌کنند. این دسته از داروها معمولاً به صورت مصرف مداوم در نظر گرفته می‌شوند.

توجه داشته باشید که این فقط چند نمونه از داروهای معمول استفاده شده در درمان سنگ کلیه هستند و نوعیت ویژه هر فرد متفاوت است. همچنین، در برخی موارد، نیاز به درمان جراحی ممکن است لازم باشد. بنابراین، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب برای شما تعیین شود.

بیشتر بخوانید: آنچه که باید از التهاب مجرای ادرار یا اورتریت بدانیم: علل، تشخیص و درمان

مراقبت‌های خانگی برای سنگ کلیه

1. مصرف آب بیشتر: مصرف آب به میزان مناسب برای رقیق کردن ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه بسیار مهم است. توصیه می‌شود روزانه حداقل ۸-۱۰ لیوان آب مصرف شود.
2. کاهش مصرف نمک: مصرف بیش از حد نمک می‌تواند باعث افزایش رسوبات معدنی در ادرار شود و به تشکیل سنگ کلیه کمک کند. بنابراین، توصیه می‌شود مصرف نمک را محدود کرده و از غذاهای نمکدار و غذاهای آماده با محتوای بالای نمک خودداری کنید.
3. کاهش مصرف پروتئین حیوانی: مصرف بیش از حد پروتئین حیوانی می‌تواند باعث افزایش سطح اسید اوریک در بدن شود و به تشکیل سنگ‌های اکسالات کلسیم کمک کند. بنابراین، توصیه می‌شود مصرف معتدلی از منابع پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و محصولات لبنی داشته باشید.
4. مصرف مواد غذایی حاوی اکسالات کمتر: برخی مواد غذایی مانند شکلات، روزماری، سبزیجات سبز تیره (مانند اسفناج و کلم) و بادام‌ها حاوی اکسالات هستند که می‌توانند به تشکیل سنگ کلیه کمک کنند. در نظر داشته باشید که این مواد را به میزان معتدل مصرف کنید و در صورت لزوم با پزشک خود مشورت کنید.
5. تمرین منظم: تمرین منظم به جریان خون کمک می‌کند و می‌تواند در جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه موثر باشد. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و تمرینات مقاومتی می‌توانند به بهبود عملکرد کلیه و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک کنند.

بیشتر بخوانید: با این ۹ حرکت یوگا در خانه، روز خود را شروع کنید

1. مصرف مواد طبیعی: برخی مواد طبیعی مانند آب لیمو تازه، آب نبات، آلوئه‌ورا و سیب می‌توانند به تسریع خروج سنگ کلیه کمک کنند. این مواد طبیعی می‌توانند خاصیت ضد التهابی و آرامش‌بخشی داشته باشند.

شما می‌توانید از این مراقبت‌های خانگی در کنار درمان‌های علمی استفاده کنید. با این حال، قبل از اعمال هر تغییری در رژیم غذایی یا برنامه تمرینی خود، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این تغییرات مناسب و منطبق با وضعیت شما هستند. همچنین، اگر علائم شما شدیدتر شده یا مشکلات جدیدی پیش آمده است، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را تعیین کند.

بیشتر بخوانید: سرطان پروستات؛ ۶ راه درمان و هر آنچه باید بدانیم

در آخر:

در درمان سنگ کلیه، استفاده از روش‌های پزشکی و خانگی به همراه همکاری با پزشک معالج می‌تواند بهبودی را تسریع کند. انتخاب روش مناسب بستگی به شدت و نوع سنگ، عوارض بیمار و توصیه‌های پزشک دارد. همچنین، قبل از استفاده از هرگونه درمان خانگی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا از ایمنی و موثر بودن آن مطمئن شوید. با رعایت مراقبت‌های خانگی مناسب و همکاری با پزشک، می‌توانید بهبودی را تسریع کنید و احتمال تکرار سنگ کلیه را کاهش دهید.