افت قند خون یا هیپوگلیسمی حالتی می باشد که در پی پایین آمدن شدید قند خون قادر است موجب ایجاد شدن نشانه هایی از جمله سردرد، ضعف و اضطراب در فرد گردد. در این مقاله قصد داریم شما را با نکات غذایی که افراد دچار افت قند متعدد باید رعایت کنند آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه شوید.
تعریف هیپوگلیسمی
میزان طبیعی قند خون ناشتا در افراد معمولی و غیر دیابتی ۷۰ تا ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد. این میزان قند خون در افرادی که مبتلا به دیابت هستند بین ۷۰ تا ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر است. هنگامی که غلظت گلوکز خون به کمتر از ۶۰ تا ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر برسد، علائم افت قند خون یا هیپوگلیسمی به وجود می آیند. کسانی که قند خون پایینی دارند امکان دارد بیشتر دچار علائم کمبود قند خون گردند.
هم چنین در افرادی که به دیابت مبتلا هستند به ویژه افرادی که انسولین تزریق می نمایند، ابتلا به قند خون پایین به نسبت رایج می باشد، ولی بدون مبتلا شدت به دیابت نیز می توان هیپوگلیسمی را تجربه نمود.
بیشتر بخوانید: نشانه های دیابت؛ ۹ نشانه و خطراتی از آن که باید بدانیم
دلایل رایج افت کردن قند خون عبارتند از:
- کمبود های هورمونی
- بعضی بیماری های مانند بیماری های کبدی و کلیوی
- مصرف زیاد الکل
- ورزش شدید
- گرسنگی طولانی مدت
علائم افت قند خون
- لرزیدن
- احساس ضعف کردن
- سردرد گرفتن
- تعریق
- تغییر های خلقی و عصبی شدن
- سرگیجه گرفتن
- اضطراب و تحریک پذیری
- گرفتن تپش قلب
- رنگ پریدگی و پریشانی
- مشکل در بینایی
- احساس سوزن سوزن شدن لب ها
بیشتر بخوانید: علائم تپش قلب عصبی و ۴ روش برای درمان آن
اگر هیپوگلیسمی نادیده گرفته شود، می‌تواند به عوارض جدی مانند تشنج، کما و حتی مرگ منجر شود. بنابراین، تشخیص سریع و مدیریت مناسب هیپوگلیسمی بسیار مهم است.
بیشتر خوانید: تشنج؛ صفر تا ۱۰۰ آنچه که باید بدانیم
نکات غذایی که افراد دچار افت قند متعدد باید رعایت کنند.
مواد غذایی که به تنظیم طبیعی قند خون کمک می کنند را مصرف کنید که این مواد غذایی شامل موارد زیر می باشند:
- کسانی که به هیپوگلیسمی مبتلا هستند می بایست تلاش کنند در طول روز و بین وعده های اصلی از میان وعده های غذایی که مغذی هستند استفاده نمایند تا قند خون خود را بتوانند تنظیم کنند و به این ترتیب نسبت به دریافت ویتامین ها، مواد معدنی، چربی های سالم، پروتئین ها و کربوهیدرات های فیبری در رژیم غذایی خود مطمئن شوند.
- خوردن میان وعده ها موجب حفظ شدن سطح قند خون در طول شبانه روز می گردد.
- پایین آوردن میزان مصرف انواع قند های ساده و بالا بردن مصرف کربوهیدرات های پیچیده در طول روز به تنظیم قند خون کمک نموده و از بروز هیپوگلیسمی جلوگیری می کند.
- خوردن یا آشامیدن مقدار کمی از کربوهیدرات به کمک عملکرد سریع مثل خوردن یک تکه میوه یا آب میوه، قادر است موارد جزئی هیپوگلیسمی را درمان نماید.
- فرد مبتلا به هیپوگلیسمی همیشه باید هر چه سریع تر پس از اینکه از خواب بیدار می شود صبحانه میل کند، چرا که امکان دارد قند خون در طول شب پایین بیاید.
- با خوردن سیب شما می توانید قند خون را تنظیم کنید.
بیشتر متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند که در رژیم غذایی فرد دیابتی سیب مصرف شود، چون این میوه کالری پایینی دارد. فیبر این میوه بسیار بالا می باشد و می تواند جلوی گرسنگی را بگیرد. به همین خاطر خوردن این میوه به کاهش قند خون کمک بسیاری می کند. - روش دیگر برای تنظیم قند خون مصرف جو می باشد می توان جو را به جای برنج سفید مصرف کرد تا میزان قند خون پس از خوردن غذا کاهش یابد و تا ساعت های طولانی ثابت بماند مصرف جو حدود ۷۰ درصد قند را کاهش می دهد، چون فیبر های که در جو وجود دارد، هضم غذا را کند تر کرده و باعث جذب قند می شوند. همین خاصیت ها را جوی دو سر هم دارد. مصرف جو باعث می شود تا آنزیم هایی که در معده وجود دارند غذا را هضم کرده و با ترکیباتی که در کربوهیدرات غذا هست یک سد چسبناکی به وجود آورند. در آخر به مدت طولانی دستگاه گوارش غذا را داخل خود نگه داشته و قند ها به ندرت وارد خون می شوند. کسانی که رژیم مدیترانه ای دارند و میوه، روغن زیتون، غلات، سبزی ها و گوشت کم چرب مصرف می کنند کمتر به ناراحتی های قلبی و دیابت دچار می شوند.
بیشتر بخوانید: بیماری قلبی؛ ۷ روش مهم برای تشخیص آن
- شما می توانید قسمت هایی از گوشت کم گاو را انتخاب کنید و در هر وعده غذایی یک چهارم از این گوشت را مصرف کنید. استفاده از پروتئین به میزان لازم در بدن موجب می شود تا مدت زیاد تری سیر بمانید و نیز زمانی که لاغر شدید حجم بافت ماهیچه ای کاهش نیابد. مصرف پروتئین می تواند به افزایش متابولیسم بدن کمک فراوانی کند. اگر بخواهیم سینه مرغ و گوشت را باهم مقایسه کنیم نتیجه می گیریم که ران با بقیه قسمت ها چربی نسبتا کمتری دارد و مصرف این گوشت برای تنوع در وعده غذایی روزانه به افراد دیابتی توصیه می شود.
- شما می توانید با خوردن کلم بروکلی قند خون را تنظیم کنید. کلم بروکلی غنی از کروم می باشد که نقشی اساسی و طولانی مدت در تنظیم قند خون دارد. این سبزی منبع از غنی ویتامین C می باشد که اگر به مصرف آن به صورت پخته شده یا خام عادت کنید برای تنظیم قند خون بسیار مفید است.
- مصرف هویج می تواند برای تنظیم قند خون موثر باشد. هویج حاوی منابع طبیعی است و نیز غنی از بتاکاروتن می باشد که می تواند قند خون را تنظیم و ابتلا به دیابت را کاهش دهد. در گذشته محققان توصیه کردند که مصرف هویج می بایست از رژیم دیابتی ها حذف شود. اما امروزه مصرف هویج می تواند اثربخشی زیادی را برای آن ها داشته باشد.
- برای تنظیم قند خون ماهی مصرف کنید. یکی از علت های مرگ و میر بیماران ابتلا به دیابت، ناراحتی های قلبی و عروقی می باشد که در هفته مصرف یک یا دو بار ماهی می تواند ۴۰ درصد احتمال این خطرات را کاهش دهد. اسید های چربی که در این منبع پروتئینی وجود دارد می تواند ابتلا به بیماری دیابت، مقاومت در مقابل انسولین و هم چنین التهاب را که از فاکتور های مهم مبتلا شدن به ناراحتی های قلبی و عروقی است را کاهش دهد.
- برای کاهش قند خون از دانه های کتان که غنی از فیبر، پروتئین، چربی های خوب که در ماهی هم وجود دارد، استفاده کنید. همه ی این ترکیبات قند خون را تنظیم می کند و در جذب انسولین به سلول ها کمک زیادی می کنند. پس بهتر است که دانه کتان را در برنامه غذایی خودتان بگنجانید.
- برای تنظیم قند خون استفاده از شیر و ماست که سرشار از کلسیم و پروتئین هستند بسیار مفید است و نیز می تواند به کاهش وزن کمک زیادی کند. استفاده از این مواد نمی توانند در مقابل انسولین مقاومت کنند، پس می بایست یک لیوان شیر به صورت روزانه و ماست کم چرب استفاده کنید.
- گردو دارای مقدار زیادی از پروتئین و فیبر است که به آهستگی قند موجود در آن جذب می شود. شما می توانید دو عدد مغز گردو را روزانه در وعده غذایی مصرف کنید.
- روغن زیتون را با نام طلای مایع می شناسند چون دارای ترکیبات قوی و ضد التهابی می باشد که با آسپرین آن را با مقایسه می کنند. کسانی که رژیم مدیترانه ای دارند و از میوه، سبزی، روغن زیتون، غلات و گوشت کم چرب استفاده می کنند کمتر به بیماری دیابت و سایر بیماری های قلبی و عروقی دچار می شوند. در اثر التهاب این بیماری ها در بدن ایجاد می شوند. چربی های خوب روغن زیتون باعث می شود تا در برابر انسولین مقاومت بدن افزایش پیدا نکند و حتی می تواند این مقاومت را کاهش دهد. با انتشار هورمون لپتین روغن زیتون اشتها را کور می کند.
- به تازگی تحقیقات نشان داده استفاده از کره بادام زمینی می تواند باعث کاهش اشتها در فرد شود و نیز می تواند به مدت طولانی فرد را سیر نگه دارد. کره بادام زمینی چربی های غیر اشباع بسیاری دارد که سبب تنظیم قند خون می شود، پس اگر برای تنوع هم که شده این خوراکی را در وعده صبحانه قرار دهید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
با توجه به جدیدترین شواهد پزشکی، در صورتی که شما تجربه علائم هیپوگلیسمی دارید، باید به دکتر مراجعه کنید. در زیر فهرستی از علائمی که ممکن است نشان‌دهنده هیپوگلیسمی باشند آورده شده است:
- حس تهوع، استفراغ یا دل درد
- احساس خستگی شدید، ضعف عمومی و خواب آلودگی
- عصبی شدن، عصبانیت، اضطراب یا ترس بی‌دلیل
- تعریق شدید، لرزش، رعشه یا سرگیجه
- گیجی، مشکل در تمرکز و دشواری در تصمیم‌گیری
- دید کم و تاری، مشکلات در بینایی
- گرفتگی در دست‌ها یا پاها
- فشار خون پایین
- دست و پاهای سرد یا رنگ پریده
- اشکال در گفتار و تلفظ کلمات
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- احساس گرسنگی شدید
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید. پزشک شما می‌تواند با توجه به تاریخچه پزشکی شما و علائمی که شما تجربه می‌کنید، تشخیص درست را بگذارد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. همچنین، اگر علائم هیپوگلیسمی شدید و نیاز به مراقبت فوری دارید، باید به مرکز پزشکی یا بیمارستان نزدیکترین به شما مراجعه کنید.
هیپوگلیسمی یک وضعیت جدی است که نیازمند مدیریت و کنترل است. رعایت نکات غذایی مناسب، مصرف وعده‌های غذایی منظم، انتخاب غذاهای سالم، مدیریت استرس و پیگیری با پزشک از جمله روش‌هایی هستند که می‌توانند به کنترل هیپوگلیسمی و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. همچنین، همواره باید از علائم هیپوگلیسمی اطلاع داشته و در صورت لزوم درمان فوری را به طور صحیح انجام داد.
توجه: این مقاله صرفاً به عنوان یک راهنما عمومی ارائه شده است و برای مشاوره و درمان دقیق، توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کنید.
