سرطان تخمدان یا ovarian cancer یکی از بیماری‌های خطرناک در زنان است که می‌تواند به علت بی‌علامت بودن در مراحل اولیه و پیشرفت سریع، تشخیص آن را دشوار کند. هنگامی که سلول‌های عادی در تخمدان به سلول‌های غیر عادی تبدیل می‌گردند و رشد آنها از کنترل خارج می‌شود، سرطان تخمدان شکل می‌گیرد.
تخمدان‌ها قسمتی از سیستم تولید مثل زنان می‌باشند. این امکان وجود دارد که سرطان تخمدان در هر سنی مشاهده گردد ولی معمولاً در زنان ۵۰ تا ۶۵ ساله اتفاق می‌افتد.
- سرطان تخمدان چه علائمی دارد؟
- چگونه سرطان تخمدان را می‌توان شناسایی کرد؟
- بهترین شیوه جهت درمان سرطان تخمدان کدام است؟
در صورت به وجود آمدن علائم سرطان تخمدان یا پیشینه خانوادگی این بیماری احتمالاً این نوع سوالات برای شما ایجاد می‌شود.
در این مقاله تمامی نشانه‌ها و راه شناسایی و درمان این بیماری را توضیح خواهیم داد. در حقیقت پس از خواندن این مطالب درباره سرطان رحم و تخمدان اطلاعات بیشتری کسب خواهید کرد پس توصیه می‌کنیم تا آخر این مقاله با ما همراه شوید.
سرطان تخمدان
دستگاه تولید مثل زنان از دو غده تولید مثل که به آن تخمدان گفته می‌شود، تشکیل شده است. محل قرارگیری تخمدان‌ها در دو طرف رحم می‌باشد که هر کدام به اندازه یک بادام است و نقش تولید تخمک و نیز تولید هورمون‌های زنانه پروژسترون و استروژن را برعهده دارند. زمانی که سلول‌های غیر عادی در هر بخشی از بدن رشد بی‌رویه می‌کنند، سرطان شکل می‌گیرد.
سرطان تخمدان رشد بیش از اندازه سلول‌ها در تخمدان می‌باشد. معمولاً سرطان تخمدان در مراحل پایانی و تا موقعی که در لگن و شکم وسعت یابد، شناسایی نمی‌گردد. در مراحل پایانی، درمان این بیماری دشوار می‌باشد. اما در مراحل اولیه که در آن بیماری به تخمدان‌ها محدود می‌باشد، درمان با موفقیت بیشتری انجام می‌گیرد. معمولا درمان این نوع بیماری از طریق جراحی و شیمی درمانی صورت می‌گیرد.
انواع سرطان تخمدان
بعد از آشنایی با تومور تخمدان، باید با انواع آن نیز آشنا شویم. تخمدان‌ها شامل سه نوع سلول می‌باشند که هر کدام از آن ها می‌توانند به صورت متفاوتی از تومور تبدیل گردند:
- تومور اپیتلیال:
این گونه تومورهای تهاجمی از سلول‌های پوشاننده قسمت بیرونی تخمدان شروع می‌گردند. بالاترین سطح سرطان تخمدان که به طور تقریبی ۹۰ درصد است، را به خود اختصاص می‌دهند.
- تومور سلول زایا:
معمولا خوش خیم می‌باشد و از سلول‌های تولید کننده تخمک آغاز خواهند شد.
- تومورهای استرومایی:
از سلول‌های تشکیل دهنده هورمون‌های پروژسترون استروژن شکل می‌گیرند و مکان اصلی آغاز گسترش آنها در سلول‌های بافت ساختاری تخمدان خواهد بود.
نشانه‌های سرطان تخمدان
آموزش دادن به زنان و کادر درمان در مورد عوامل خطر سرطان تخمدان کار با اهمیتی می‌باشد. نشانه‌های سرطان تخمدان ابهام آمیز و غیرتخصصی می‌باشند. بنابراین بانوان به دنبال مراقبت‌های پزشکی نمی‌روند و این موضوع منجر می‌شود این بیماری دیرتر شناسایی گردد. به طور تقریبی حدود ۲۰ درصد از سرطان‌های تخمدان در مراحل ابتدایی شناسایی داده می‌گردند. در مواردی که این سرطان در مراحل ابتدایی شناسایی داده می‌شود، تقریباً ۹۴ درصد از بیماران بعد از شناسایی، بیش از ۵ سال زنده می‌مانند.
نشانه سرطان بر اساس نوع آن متفاوت می‌باشد. نشانه‌های سرطان تخمدان شامل بروز پشت سر همه موارد زیر می‌باشد. که این علائم ۱۲ بار یا حتی بیشتر در یک ماه بروز می‌دهند:
- ورم شکم یا نفخ کردن
- نیاز به ادرار کردن یا تکرر ادرار
- بی اشتهایی یا احساس سیری بعد از خوردن غذا
- احساس درد در ناحیه شکم یا بین لگن
دلیل به وجود آمدن سرطان تخمدان
در تمامی موارد سرطان تخمدان نمی‌توان علت به وجود آمدن این بیماری را شناسایی کرد اما در برخی از انواع سرطان تخمدان، بیماری با سابقه خانوادگی بیمار و ژنتیک او ارتباط مستقیمی دارد. بعضی از مواردی که خطر ابتلا به این بیماری را می‌افزاید، چاقی، مصرف غذاهای پرچرب، بلوغ زودرس، یائسگی دیررس و نداشتن زایمان می‌باشد.
استفاده از قرص‌های ضد بارداری خطر ابتلا به بیماری سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد.
عوامل خطر سرطان تخمدان
بعضی فاکتورها ممکن است سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری سرطان تخمدان شوند همچون:
- سن:
ممکن است سرطان تخمدان در هر بازه سنی اتفاق بیفتد ولی معمول‌ترین سن برای این بیماری بین ۵۰ تا ۶۰ سال می‌باشد.
- وراثت:
احتمال کمتری وجود دارد که سرطان‌های تخمدان به خاطر یک جهش ژنی ارثی رخ دهد.
- درمان جایگزین با هورمون استروژن:
چنانچه این درمان به زمان بیشتر نیاز داشته باشد و با دزد بالا انجام گیرد.
- سن شروع و پایان قاعدگی:
چنانچه سن آغاز قاعدگی از ۱۲ سالگی بیشتر باشد و زمان پایان آن بعد از ۵۲ سالگی باشد.
- چاقی
- درمان‌های ناباروری
- استرس
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
- مصرف دخانیات
- به کار بردن دستگاه‌های داخل رحمی
- عدم بارداری
شناسایی سرطان تخمدان
شیوه‌های متعدد و آزمایشات به منظور شناسایی این سرطان وجود دارند که شامل موارد زیر می‌باشند:
- معاینه لگن:
هنگام معاینه لگن پزشک بعد از پوشیدن دستکش انگشتان خود را وارد واژن می‌کند و همزمان با آن با استفاده از دست دیگر روی شکم شما را فشار می‌دهد تا متوجه اعضای لگن از طریق لمس کردن شود. همینطور پزشک از نظر بصری دستگاه تناسلی خارجی، دهانه رحم و واژن را معاینه می‌نماید.
- آزمایش‌های تصویربرداری:
آزمایشاتی همچون سونوگرافی و یا سی تی اسکن از ناحیه لگن و شکم ممکن است به مشخص سازی شکل، اندازه و سایر تخمدان‌ها کمک نماید.
- تست خون:
ممکن است این آزمایش شامل آزمایش عملکرد اعضای بدن باشد که منجر به مشخص شدن سلامت کلی شما شود. ممکن است پزشک خون شما را از لحاظ نشانگرهای توموریک بیانگر سرطان تخمدان هستند نیز آزمایش نماید. به طور مثال، تست آنتی ژن سرطانی ۱۲۵ می‌تواند پروتئینی را که معمولا در سطح یاخته های سرطانی تخمدان پیدا می‌شود، شناسایی نماید. این تست‌ها نمی‌توانند نشان دهنده ابتلا به سرطان باشند ولی این امکان وجود دارد اطلاعاتی در مورد شناسایی و پیش بینی بیماری در آینده به پزشک دهد.
بیشتر بخوانید: سرطان در زنان؛ ۹ سرطان شایع و علائم آنها که باید بدانید
- عمل جراحی:
گاهی تا موقعی که تحت عمل جراحی به منظور برداشتن تخمدان قرار نگیرید، پزشک قادر نیست از شناسایی این بیماری اطمینان حاصل کند.
- نمونه برداری:
در این شیوه قسمت کوچکی از سلول‌های داخلی یا مایع تخمدان، به واسطه سوزن بیپسی به عنوان نمونه دریافت می‌گردد تا در آزمایش مورد شناسایی قرار گیرد.
- نگاه کردن به تخمدان‌ها:
از طریق دوربینی که بر سر یک تیوب کوچک قرار گرفته است، به تخمدان‌ها نگاه می‌کند و از راه یک برش کوچک در قسمت شکم به درون بدن وارد می‌شود.
درمان سرطان تخمدان
پزشک به منظور درمان سرطان تخمدان به نوع مرحله و درجه سرطان توجه می‌کند. همینطور سلامت همه جانبه فرد و سن او در انتخاب شیوه درمانی بسیار تاثیرگذار است. معمول‌ترین راهکارهای درمان سرطان تخمدان موارد زیر می‌باشند:
جراحی
این شیوه با توجه به سطح گسترش بیماری برگزیده می‌شود که اغلب شامل یکی از موارد برداشتن یک یا هر دو تخمدان، هیسترکتومی و جراحی غدد لنفاوی آسیب دیده می‌باشد.
جراح با به کارگیری یکی از دو روش زیر جراحی را انجام می‌دهد:
- لاپاراسکوپی یا جراحی کم تهاجمی
- لاپاراتومی یا جراحی باز همراه با برش شکم
شیمی درمانی
از این شیوه پیش یا پس از جراحی به منظور رفع سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. اغلب روش شیمی درمانی بر پایه تجویز پزشک به شکل داخل وریدی یا خوراکی انجام می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: شیمی درمانی چیست؟ اولین جلسه شیمی درمانی چگونه است؟
درمان هدفمند سرطان تخمدان
این گونه درمان به منظور عوض کردن شیوه رشد و تقسیم سلولی به کار می‌رود. در شیوه درمان هدفمند داروهای ویژه‌ای را به منظور تشخیص و حمله به سلول‌های سرطانی برمی‌گزیند.
هورمون درمانی
در اغلب موارد تومور تخمدان از هورمون به منظور رشد استفاده می‌کند. درمان هورمونی شامل استفاده از دارویی به منظور مسدود سازی هورمون و پیشگیری از رشد سرطان یا آهسته‌تر کردن سرعت آن می‌باشد.
پرتو درمانی تومور تخمدان
در این شیوه با استفاده از اشعه ایکس یاخته های سرطانی از بین می‌روند. اغلب به منظور درمان سرطان تخمدان پیشرفته مایع رادیو اکتیو را وارد صفاق می‌کنند.
ایمونوتراپی یا بیوتراپی
به منظور تقویت سیستم ایمنی برای دفاع از بدن در مقابل سرطان از شیوه ایمونوتراپی استفاده می‌کنند. این روش نوعی واکسن درمانی می‌باشد که با تزریق دارو تومور را پیدا کرده و موجب از بین رفتن آن می‌شود.
مراقبت‌های بعد از درمان سرطان تخمدان
مراقبت‌های بعد از درمان سرطان تخمدان از اهمیت بالایی برخوردار است. در زیر به برخی از مراقبت‌های مهم پس از درمان سرطان تخمدان اشاره خواهیم کرد:
۱- پیگیری بالینی:
پیگیری مرتب با پزشک معالج: پس از درمان، ممکن است نیاز به پیگیری مرتب با پزشک معالج داشته باشید. این پیگیری شامل مراجعه به پزشک برای بررسی بدنی، آزمایش‌های تکمیلی و تصویربرداری ممکن است.
آزمایش خون: پزشک ممکن است سطح آنتی‌ژن خاصی مانند CA-125 را در آزمایش‌های خون بررسی کند تا احتمال بازگشت سرطان را مورد ارزیابی قرار دهد.
۲- پشتیبانی روانشناختی:
مشاوره روانشناختی: ممکن است با تحمل فشار روحی و عوارض روانی پس از درمان مواجه شوید. مراجعه به مشاور یا روانشناس می‌تواند در مدیریت استرس و اضطراب کمک کند و به شما کمک کند تا با تغییرات در زندگی پس از درمان سرطان تخمدان بهتر سازگار شوید.
۳- تغذیه سالم:
تغذیه مناسب: مراقبت از تغذیه سالم بعد از درمان سرطان تخمدان بسیار مهم است. مصرف مواد غذایی سالم و تغذیه‌ای متنوع که شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئینی با کیفیت است، به شما کمک می‌کند بهبودی سریع‌تر را تجربه کنید و از سلامتی برخوردار شوید.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان مصرف مکمل ها و مقدار مورد نیاز ۲۴ ساعته آنها
۴- تمرین و فعالیت بدنی:
تمرین منظم: تمرین و فعالیت بدنی با توجه به وضعیت جسمانی و توصیه‌های پزشک ممکن است در فرآیند بهبود و حفظ سلامت کمک کند. مشاوره با پزشک درباره نوع و میزان فعالیت مناسب برای شما مفید خواهد بود.
بیشتر بخوانید: ورزش در خانه؛ ۱۹ وسیله قابل استفاده در منزل
۵- مدیریت عوارض جانبی:
مدیریت دردها: در صورت داشتن درد یا عوارض مرتبط با درمان، مهم است با پزشک مشورت کنید تا به شما راهنمایی کند درباره مدیریت درد و کنترل آن.
مدیریت عوارض جانبی: بعضی از درمان‌ها می‌توانند عوارض جانبی متنوعی داشته باشنند. در این صورت، مهم است که در صورت بروز هرگونه علائم یا مشکلات جدید، به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید مشکلات را به طور موثر مدیریت کنید.
این فقط برخی از مراقبت‌های بعد از درمان سرطان تخمدان هستند و بهتر است با پزشک خود درباره نیازهای خاص شما صحبت کنید و برنامه مراقبتی مناسب برای شما را تعیین کنید.
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویداد های مهم باخبر باشید.
جمع بندی
انواع گوناگون سرطان تخمدان در صورت شناسایی در مراحل ابتدایی قابل درمان می‌باشند. به این منظور پزشک برای اینکه بتواند بیماری را زودتر شناسایی کند، خوب است چکاپ منظم توسط پزشک متخصص زنان و زایمان صورت گیرد. پس از شناسایی این نوع سرطان توصیه می‌شود جهت درمان حتما به پزشک مراجعه شود.
جهت تفسیر آزمایشات و بررسی علائم می‌توانید با تیم پزشکی نیتروطب ارتباط گرفته و یا سوالات خود را در قسمت پیام‌ها بپرسید.
