دندان درآوردن نوزادان یک اتفاق ظبیعی ولی همراه با عارضه‌هایی هم‌چون درد، ترشح بینی، بی‌قراری و خواب نامنظم همراه باشد. در این مقاله، به بررسی تسکین درد نوزادان در این دوره‌ی مهم می‌پردازیم. راهکارهای مختلفی برای کاهش درد و تسکین نوزادان در این مرحله وجود دارد که شامل استفاده از مسکن‌ها، ماساژ لثه، استفاده از وسیله‌های سرد، مراقبت از تغذیه و استفاده از مواد طبیعی می‌شود.
بسیاری از والدین نگران دندان درآوردن نوزاد خود هستند، که باید در این مورد دقت زیادی داشته‌باشند تا نوزادشان بهترین روند دندان درآوردن را داشته باشد، روند رویش دندان نوزاد از ۴ ماهگی تا ۷ ماهگی و از دندان‌های پیشین در فک بالایی شروع می‌شود. این روند در نوزادان با درد زیادی همراه است زیرا درآمدن دندان از لثه همراه با التهاب، شکافتن و پاره شدن لثه می‌باشد، ولی جای نگرانی نیست زیرا با چند راهکار ساده و تغذیه مناسب می‌تواند میزان درد آن را کاهش داد.
رویش دندان برای همه‌ی نوزادان به‌طور همزمان اتفاق نمی‌افتد، سن دندان درآوردن بستگی به ژنتیک هر نوزاد دارد، که در هر نوزاد متفاوت از نوزاد دیگر است. بعضی نوزادان روند دندان درآوردن در آنها زود اتفاق می‌افتد که بین سن ۴ تا ۷ ماهگی دیده می‌شود و در بعضی نوزادان دیرتر و بین سن ۱۲ تا ۱۴ ماهگی مشاهده می‌شود. روندی خارج از این باید زیر نظر دندان‌پزشک یا متخصص اطفال بررسی شود و اگر موردی یافت‌نشد به عنوان یک نمونه‌ی نرمال با تاخیر با آن برخورد شود.
دندان‌های شیری به‌طور معمول در حدود ۹ ماهگی ظاهر می‌شود اما زمان‌بندی آن می‌تواند بین ۳ ماهگی تا ۱۲ ماهگی در نوزادان باشد. در بعضی نوزادان زودتر و از ۳ ماهگی نشانه‌ها دندان درآوردن مشاهده می‌شود. البته بی‌قراری شیرخوار شما می‌تواند به علت کولیک شیرخوراگی باشد، این مورد نیز یک اتفاق طبیعی است و به‌طور معمول در عصرها باعث بی‌قراری شیرخوراد می‌شود؛ در کولیک شیرخوارگی نشانه‌ها با درآغوش‌گرفتن، سوار ماشین‌شدن برطرف می‌شود.
همه‌ی ۲۰ دندان شیری کودک (۱۰ دندان در فک بالا و ۱۰ دندان در فک پایین) به‌طور معمول تا وقتی که کودک شما به سن ۳ سالگی برسد، در می‌آید.
مراحل دندان درآوردن نوزاد
- دندان درآوردن از زیر لثه و با رویش و رشد دندان‌های شیری شروع می‌شود.
- امکان دارد که نوزاد شما از بالا یا پایین دندان در آورد، اما به هر شکل ممکن ترتیب رشد دندان‌های نوزاد به طور میانگین از ۳ ماهگی تا ۷ ماهگی آغاز می‌شود
- در این حین تاول‌های سفید رنگی روی لثه نوزاد شما قابل مشاهده است که آنها دندان‌های نوزاد هستند، تاول‌های سفید روی مخاط کنار دندان آسیاب نوزاد می‌تواند نشانه‌ی عفونت سرخک باشد و در طی ۳ روز آینده ضایعه‌های پوستی آن بیرون می‌زند.
- به دو دندان جلویی که در پایین لثه در می‌آیند، دندان مرکزی گفته می‌شود. در بیشتر کودکان و نوزادان، اول این دندان‌ها در می‌آیند.
- ۵ روز قبل از رویش دندان علامت‌های آن در نوزاد قابل مشاهده است که می‌توانید آنها را در نوزاد خود مشاهده کنید.
- به‌تقریب ۴ هفته تا ۸ هفته بعد از رشد دندان‌های مرکزی، دندان‌های جلو و بالای لثه (مرکزی و جانبی) رشد خواهند کرد.
- بین سن ۹ ماهگی تا ۱۲ ماهگی (حدود ۱ ماه بعد) در کنار دو دندان جلویی پایین، دو دندان دیگر که آنها نیز اصلی هستند، رشد می‌کنند.
- در مرحله‌ی بعد دندان‌های آسیایی (دندان‌های پشت برای جویدن غذا) رشد می‌کنند و در آخر نیز دندان‌های نیش فک بالایی در می‌آیند.
- بیشتر کودکان و نوزادان تا ۳ سالگی ۲۰ دندان اصلی آنها رشد کرده است. البته علت‌هایی هم وجود دارد که ممکن است در این زمان تاخیر بیندازد.
روند رشد دندان‌ها در کودکان از سن ۳ ماهگی شروع شده و تا سن ۲ و نیم تا ۳سالگی ادامه خواهد داشت، این موضوع ممکن است به دلیل وراثتی در هر نوزاد و کودکی متفاوت باشد یا زودتر از وقت آن و یا با تاخیر همراه باشد.
جمع‌بندی: مرحله‌های دندان درآوردن کودکان را در زیر مشاهده می‌کنید.
- ۵ ماهگی تا ۷ ماهگی: رویش اولین دندان‌های پیشین (دندان‌های مرکزی)
- ۶ ماهگی تا ۸ ماهگی: رویش دندان‌های پیشین بالا
- ۹ ماهگی تا ۱۱ ماهگی: رویش دندان‌های پیشین جانبی و بالا
- ۱۰ ماهگی تا ۱۲ ماهگی: رویش دندان‌های پیشین جانبی پایین
- ۱۲ تا ۱۶ ماهگی: رویش دندان‌های آسیاب اول (عقب لثه)
- ۱۶ تا ۲۰ ماهگی: رویش دندان‌های نیش فک بالا
- ۲۰ ماهگی و بعد از آن: رویش دندان‌های آسیاب دوم
تغییرات رفتاری نوزاد حین رویش دندان
این تغییر در نوزادان متفاوت است، که ممکن است فقط چند روز طول بکشد، درحدود ۵ روز قبل از رویش دندان برخی نوزادان آب از دهانشان می‌آید، برخی بی‌قرار می‌شوند و برخی دیگر ممکن است نتواند درست بخوابند، این‌ها نمونه‌هایی از تغییر رفتاری و جسمی است که در نوزادان در حین رویش دندان مشاهده می‌شود.
بیشتر بخوانید: مکمل های اطفال؛ ۷ مکمل ضروری برای آنها
علائم دندان درآوردن نوزاد
به طور کلی علامت‌هایی وجود دارد که ممکن است با دندان درآوردن دندان در نوزاد مشاهده شود، برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- غذا نخوردن به خاطر درد کردن لثه
- قرمز شدن گونه‌ها
- تب کردن نوزاد
- اسهال و استفراغ
- سوزش ادرار
- بی‌تابی کردن
- بی‌خوابی شبانه
- سرخ شدن لثه‌ها
- بی‌قراری کردن و بد خلق شدن
- تورم لثه‌ها و برجسته شدن آنها
- بد غذایی
- تحریک پوست دور دهان به خاطر آبریزش آب از دهان به‌صورت قرمزی و خارش
- بی دلیل گریه کردن و نق زدن
- گاز گرفتن، جویدن و مک زدن اشیاء سفت و اسباب بازی‌ها
این‌ها علامت‌هایی هستند که ممکن است به علت دندان درآوردن نوزاد شما باشد. تب در نوزادان باید با تب‌سنج اندازه‌گیری شود و داغ بودن بدن شیرخوار می‌تواند به علت پوشیدن زیاد لباس یا خواباندن آن کنار بخاری و یا کم‌آبی باشد، با نگاه کردن به لبان نوزاد می‌توانید بفهمید که او را بیش از حد گرم کرده و باعث کم‌آبی در نوزاد شده‌اید، دمای بدن زیر ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد کخ کمتر از ۳ روز طول بکشد، نیاز به بررسی ندارد.
بیشتر بخوانید: زردی نوزادی یا یرقان؛ علت‌ها، علائم، تشخیص و درمان
چه زمانی از دندان درآوردن کودک باید به پزشک مراجعه کرد؟
به‌طور کلی همانطور که گفته شد، دندان‌های نوزاد به طور میانگین از سنین ۳ ماهگی تا ۷ ماهگی شروع می‌شود و تا ۲۰ ماهگی ادامه خواهد داشت، اگر به هر شکل ممکن دندان نوزادی تا ۱۸ ماهگی در نیامد به دندان‌پزشک اطفال مراجعه کنید، زیرا امکان دارد که نوزاد به بیماری زمینه‌ای دچار باشد یا در بدن او کلسیم کافی وجود نداشته باشد یا کمبود ویتامین D داشته‌باشد، که برای آزمایش لازم می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل نیتروطب استفاده کنید، اگر امکان مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید نوبت با پزشک مورد نظر خود را در سایت نیتروطب آنلاین رزرو کنید و از خدمات ما بهره ببرید.
البته برای جبران کمبود ویتامین D که به‌صورت کلی در کل جامعه‌ی ایران وجود دارد، قطره‌های ویتامین A+D یا مولتی‌ویتامین از طرف مرکزهای بهداشت تا ۲ سالگی به‌صورت رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد. در کنار آن ژله‌های دندان برای کاهش احساس ناراحتی در بچه‌ها و مسواک‌های انگشتی و قطره‌های آهن نیز در مرکزها رایگان عرضه می‌شوند؛ کارکنان این مرکزها در زمان مناسب همراه با دستور استفاده این کالاها را در اختیار شما قرار می‌دهند؛ با مراجعه‌ی مرتب و طبق برنامه‌ی مرکز، می‌توانید از این امکانات بهره‌مند شوید.
بیشتر بخوانید: بیماری PSGN؛ عفونتی که در کمین کودکان است و ۶ عارضه آن
۵ راهکار برای تسکین درد دندان درآوردن نوزاد و کودک شما
هر کدام از راه‌های زیر می‌تواند به نوعی درد دندان نوزاد شما را تا حدودی تسکین دهد و کودک شما را آرام کند؛ این را بدانید این مورد در اختیار کودک شما نیست و بدخلقی آن نیاز به توجه و همیاری شما دارد.
-
ماساژ دادن لثه‌های کودک
برای کمک به این امر ابتدا انگشت خود را تمیز بشویید و سپس به آرامی لثه‌های کودک خود را ماساژ دهید، یا می‌توانید انگشت خود را جلوی دهان کودک خود بگیرید تا او انگشت شما را گاز بگیرد. بهتر است انگشت خود را داخل آب سرد فرو برده و قبل از هر بار غذا خوردن کودک، لثه‌های او را به آرامی ماساژ دهید. برای آسان‌تر شدن این کار هم می‌توانید از مسواک‌های انگشتی که در مرکزهای بهداشت یا داروخانه‌ها موجود است، کمک بگیرید.
-
چیزی به کودک بدهید که آن را بجود یا گاز بگیرد
کودکان خود تمایل زیادی برا گذاشتن چیزهای مختلف در دهان خود دارند، این کار در ابتدا برای شناخت محیط دور خود است؛ زیرا حس لامسه در اول زندگی قوی‌ترین حس است؛ در ادامه، با شروع درد لثه برای دندان‌درآوردن، کودک شروع به جویدن هر وسیله‌ای که بتواند به دهان ببرد می‌کند. در اینجا نیاز به توجه ویژه‌ی پدر و مادر است که کودک وسیله‌های آلوده، تیز و خطرناک را به دهان نبرد.
برای کمک به شیرخوار خود می‌توانید یک سری وسیله که خطرزا نیست را بشویید و در کنار شیرخوار خود بگذارید تا با آن بازی کند و لثه‌های خود را با آن ماساژ دهد؛ هم‌چنین شما می‌توانید از کالاهایی که برای این کار در بازار وجود دارند استفاده کنید؛ مانند دندان‌گیر نوزاد که توسط شرکت‌های متفاوت و گونه‌های مختلفی تولید می‌شود و بهتر است ان را در یخچال بگذارید تا سرد شود و بعد به کودک خود بدهید تا آن را با لثه‌هایش بجود.
بیشتر بخوانید: عفونت گوش میانی، وقتی نوزاد شما گوش خود را می کشد
-
به کودک وسایل سرد بدهید
دادن وسیله‌های سرد به کودک می‌تواند به تسکین درد دندان او کمک کند، مانند دندان گیر سرد، پستانک سرد، اسباب‌بازی‌هایی که بی‌خطر هستند، گزینه‌های مناسبی برای این مورد می‌باشند. از آن‌جا که شیرمادر بهترین غذا برای کودکان زیر یک سال است، از دادن سایر خوراکی‌ها و غذاها به کودک پرهیز کنید؛ ولی اگر برای تغذیه کودک از شیرخشک استفاده می‌کنید، تا جای ممکن آن را خنک کنید.
-
درمان دارویی برای دندان درآوردن
داروها و ژل‌هایی وجود دارد که برخی آنها را به روی لثه کودک می‌مالند تا درد آن را کاهش دهند، ولی این داروها ممکن است بی‌تاثیر باشند زیرا بعد از مالیدن به لثه به سرعت با آب دهان پاک می‌شوند. ژل‌های بنزوکایین که به عنوان بی‌حس‌کننده در داروخانه‌ها وجود دارند و با بی‌حس کردن لثه درد رویش دندان را کاهش می‌دهند و برای این عمل مناسب‌اند، ولی مزه‌ی تلخ و زننده‌ای دارند و برای کودکان زیر ۲ سال نباید استفاده شود زیرا ممکن است با بلعیدن آن، کودک شما عارضه‌های جدی و وضعیتی که باعث کاهش شدید اکسیژن خون می‌شود را دچار شود که بسیار خطرناک است.
البته قبل از مصرف هر گونه دارویی بهتر از با پزشک اطفال مشورت کنید و طبق تجویز پزشک به کودک داروی مناسب را بدهید.
برای تسکین درد دندان و تب در کودک خود می‌توانید از دوزهای پایین مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید، قطره‌های استامینوفن را می‌توانید با دوز دو برابر وزن نوزاد (به‌عنوان مثال اگر کودک شما ۳ کیلو وزن دارد، ۶ قطره) هر ۶ ساعت همراه پاشویه و در صورت عدم پاسخ هر ۴ ساعت به شیرخوار خود بدهید. اگر شیاف استامینوفن استفاده می‌کنید یک دوز قطره‌ی استامینوفن را ندهید. اگر باز هم تب کودم شما پایین نیامد، می‌توانید شربت ایبوپروفن هم تهیه کنید و در کنار پاشویه و استامینوفن به شیرخوار بدهید.
در مصرف استامینوفن دقت بالایی داشته‌باشید، مسمومیت استامینوفن به کبد آسیب می‌زند و بسیار خطرناک است. در صورت شک به مسمومیت به‌سرعت همراه داروهای مصرفی شیرخوار به پزشک مراجعه کنید. اگر به پزشک دسترسی ندارید می‌توانید از پزشکان مجموعه‌ی نیتروطب که پاسخ‌گوی شما خواهندبود، مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: ۵ نوع مسکن یا ضد درد، کاربرد و عوارضی که از آنها باید بدانیم
-
درمان گیاهی برای دندان درآوردن
استفاده از چای هل در زمان دندان درآوردن نوزادتان از بهترین گزینه‌ها برای تسکین درد دندان او می‌باشد، با مصرف چای هل، مواد مفید این داروی گیاهی وارد شیر مادر می‌شود و برای درد دندان نوزاد بسیار مناسب است. دقت کنید چای هل را به کودتان ندهید، تنها ماده‌ی غذایی قابل استفاده برای شیرخوار تا یک سالگی شیرمادر یا شیرخشک است. هم‌چنین شما می‌توانید میوه‌هایی مانند موز، هویج و سیب سرد و یخ را به کودک بالای یک سال خود بدهید تا آنها را به لثه‌های خود بکشد و میزان دردش کاهش پیدا کند.
منابع غذایی و تغذیه برای کاهش درد دندان درآوردن
از بهترین منابع غذایی مفید و مقوی برای دندان درآوردن کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لبنیات مانند شیر و ماست
- تخم مرغ هم‌زده
- سرلاک
- سبزیجات
- اسموتی میوه
- خوراکی‌های بخارپز
بیشتر بخوانید: میوه و سبزیجات؛ راهنمای صفر تا ۱۰۰ شستن و نگهداری
این‌ها از مواردی هستند که برای رشد درست دندان و سلامت کودک شما بسیار موثر هستند. برای مراقبتهای رشد دندان کودکتان می‌توانید از یک پزشک اطفال برای سلامت کودک خود و تسریع رشد دندان او کمک بگیرید، برای این کار می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین پزشکان متخصص کودک سایت نیتروطب کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: واکسن کودکان؛ مراقبت های لازم بعد از تزریق واکسن ۵ گانه
با دنبال کردن ما در فضای مجازی ( کانال تلگرام،کانال ایتا) می توانید از آخرین تخفیف‌ها و رویداد های مهم باخبر باشید.
مراقبت و تسکین درد در دوران دندان درآوردن نوزادان می‌تواند به آنها کمک کند تا این فرآیند را به راحتی و با کمترین مشکل سپری کنند. در هر صورت، همیشه بهتر است با پزشک خود در مورد راهکارهای متناسب با وضعیت خاص نوزادتان مشورت کنید. این اطلاعات تنها به عنوان راهنمایی کلی ارایه شده‌اند و نباید به جای مشاوره‌ی پزشکی تلقی شوند.
